اختلاف طول پا (LLD) یا اختلاف طول اندام (LLI)، در حقیقت شرایطی از ساختار بدن است که در آن، پاهای بیمار دارای طول‌های مختلف هستند. شاید افراد زیادی را پیدا کنید که این اختلاف به مقدار کمی در پاهایشان دیده شود و با مشکلی هم مواجه نشوند؛ اما در این بیماری، منظور زمانی است که اختلاف طول اندام به‌اندازه کافی زیاد باشد، به‌گونه‌ای که در فرایند زندگی فرد، اختلال ایجاد کند. در این شرایط، باید به دنبال روش‌های درمانی بود تا جلوی مشکلات آینده همچون درد در کمر، زانو یا لگن گرفته شود.
متاسفانه افراد زیادی وجود دارند که سال‌ها با درد کمر یا لگن دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند و به دنبال دلیل آن هستند؛ اما به درمان درستی نمی‌رسند؛ درصورتی که فقط با یک اندازه‌گیری ساده طول پاها، می‌توانند به مشکل اصلی پی ببرند. در حال حاضر، روش‌های زیادی وجود دارد که می‌تواند به افراد با سندروم پای کوتاه کمک کند. در این مقاله قصد داریم بیشتر با این اختلال یا بیماری آشنا شویم. لطفا تا انتها همراه ما باشید.
سندروم پای کوتاه چند نوع دارد؟
این بیماری نیز همچون سایر بیماری‌ها و اختلالات می‌تواند دارای انواع مختلفی باشد. به‌طورکلی سندروم پای کوتاه به دو نوع اصلی آناتومیک و عملکردی طبقه‌بندی می‌شود. در ادامه با هرکدام از این سندروم‌ها آشنا خواهید شد.
کوتاهی پا آناتومیک
کوتاهی پا آناتومیک یا همان سندروم کوتاهی پای جزیی، یکی از انواع طبیعی تفاوت اندازه پاست که در آن بلندی پاهای فرد کمی از حد استاندارد بیشتر یا کمتر است.
در این نوع از کوتاهی پا، هیچگونه مشکل عملکردی یا ساختاری در اندام‌ها وجود ندارد و تنها موردی که تغییر کرده است، طول استخوان‌های بلندِ پا یعنی ران، شانه و درشت نی است. در واقع تناسب سایر بخش‌های بدن با هم همچنان حفظ شده است و تنها درازای پاها کمی کوتاهتر یا بلندتر از حد معمول است.
علت این نوع کوتاهی پا معمولا ژنتیکی است و فرد مبتلا به آن به دلیل وراثت ژن‌های کوتاه کننده درازای پا از والدین خود، پاهای کوتاه یا بلندتری پیدا می‌کند. این اختلال در هر دو جنس پسر و دختر دیده می‌شود.
کوتاهی پا عملکردی
کوتاهی پای عملکردی یا سندروم کوتاهی پای کارکردی، یک ناهنجاری است که در آن درازای پاها به دلیل مشکلات ساختاری یا عملکردی در رشد و گسترش استخوان‌های دراز پا، کاهش می‌یابد. در این اختلال، بر خلاف کوتاهی پای آناتومیک، علت اصلی کوتاهی و کوچکی اندازه پاها، ایراد در روند رشد و گسترش استخوان‌های بلندِ پاست. در واقع مکانیسم‌های کنترل‌کننده رشد و تکامل اسکلتی بدن دچار اشکال می‌شود و در نتیجه فرآیند رشد و بلوغ استخوانی کافی صورت نمی‌گیرد.
علل این اختلال متعدد است و شامل عوامل ژنتیکی، هورمونی، تغذیه‌ای و محیطی است. مثلا وجود جهش در ژن‌هایی که کنترل‌کننده رشد هستند یا کمبود هورمون رشد در بدن یا مصرف ناکافی مواد مغذی ضروری برای رشد استخوانی مانند کلسیم، فسفر و ویتامین D، می‌تواند زمینه‌ساز این اختلال باشد.
عوارض کوتاهی پای عملکردی شامل مشکلاتی مانند درد مفاصل، خمیدگی قوزک پا، وارون پا و زانو زدگی است. درمان این اختلال بسته به علت ایجاد آن شامل کفش‌درمانی، فیزیوتراپی، تزریق هورمون رشد و جراحی است.
علت اختلاف طول پا چیست؟
علل متعددی می‌تواند باعث اختلاف طول هر دو پای یک فرد شود که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- عوامل ژنتیکی: وجود موتاسیون در ژن‌های کنترل‌کننده رشد و تکامل اسکلتی می‌تواند باعث اختلاف در طول پاها شود. چنین اختلافی معمولا در دوران جنینی یا کودکی ایجاد می‌شود.
- مشکلات هورمونی: کمبود یا بیش فعالی هورمون‌های رشد مانند هورمون رشد انسانی در دوران رشد و نمو می‌تواند طول یک پا را بیشتر از پای دیگر افزایش دهد.
- آسیب یا شکستگی: شکستگی استخوان ران یا درشت نی در دوران رشد می‌تواند با کاهش تحریک به رشد استخوانی منجر به عدم تقارن طول پا شده و اختلاف طول ایجاد کند.
- مشکلات پزشکی: بیماری‌هایی مانند اختلال مفصل ران، روماتیسم مفصلی، آرتروز، اسکولیوز، سرطان استخوان، عفونت استخوان و… می‌توانند با تخریب و تغییر ساختار استخوانی یک پا باعث کاهش طول آن شوند.
- عوامل محیطی: عواملی مانند ضربه مکرر یا فشار مداوم روی یک پا در دوران رشد، می‌تواند رشد طبیعی همان پا را مختل کند.
علائم و نشانه های اختلاف کوتاهی پا کدامند؟
علائم زیر می‌تواند در افراد مبتلا به اختلاف یا کوتاهی پا دیده شود:
- درد مفاصل در لگن، زانو، پشت یا فک
- دامنه حرکتی محدود در باسن و زانو
- توزیع نابرابر وزن در لگن و زانو
- آسیب رباط در زانو به دلیل لنگیدن
- زانو درد در پای کوتاه یا بلند
- درد عصبی در ناحیه کمر و پاها (سیاتیک)
- هماهنگی یا تعادل ضعیف
- شانه نابرابر
- درد در پا و مچ پا
- درد فک (TMJ)
- خستگی و خستگی
خطرات و عوارض کوتاهی پا کدامند؟
خطرات احتمالی اختلاف طول پا عبارت‌اند از:
- درد در پشت کمر و مفاصل مخصوصا پا و زانو
- خستگی مفرط
- التهاب مفاصل
- آرتروز زانو
- آرتروز کمر
- آرتروز لگن
- آرتروز مچ پا
- عفونت پوستی در پای بلندتر
- فشار غیر متوازن روی کمر و لگن
- استخوان‌سازی غیرطبیعی به سمت پای کوتاهتر
- کج راه رفتن یا لنگ‌زدن
- سوزش و خارش در پاها
روش های تشخیص عدم تقارن طول پا
برای تشخیص عدم تقارن طول پا روش‌های متعددی مثل اندازه‌گیری مستقیم طول هر پا و اسکن کف پا وجود دارد. همچنین پزشک می‌تواند تغییرات حرکتی فرد همچون راه‌رفتن به صورت کج، لنگ‌زدن یا … را مشاهده و تست کند. در کنار این موارد، معاینه بالینی و بررسی علائم نیز می‌تواند در تشخیص بیماری موثر باشد.
راه های درمان سندروم پای کوتاه
خوب است بدانید که کوتاهی پا به اندازه 10 میلی‌متر را می‌توان به‌خوبی تحمل کرد و شاید به ندرت نیاز به درمان جراحی داشته باشد، اما هرچقدر این کوتاهی بیشتر شود، تقارن بدن به‌هم ریخته و باعث مشکلات زیادی مثل درد مفاصل می‌شود. در ادامه به مهم‌ترین روش‌های درمان اختلاف طول پا خواهیم پرداخت.
درمان اختلاف طول پا با فیزیوتراپی
از جمله کارهایی که در این روش توسط متخصص فیزیوتراپی انجام می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از کف‌پوش‌های مخصوص برای جبران اختلاف طول
- الکتروتراپی مانند TENS و امواج شوک برای کاهش التهاب و درد
- تمرینات قدرتی و تعادلی برای تقویت ماهیچه‌های پا و زانو
- تمرینات راه رفتن برای بهبود طرز راه رفتن و کاهش درد
- ماساژ برای افزایش گردش خون و کاهش التهاب
- مشاوره برای استفاده از وسایل کمکی مانند کفش و پاشنه برای جبران اختلاف طول پا
- لنگرزنی با پلکه و لنگر پا، تا پاها طول مشابهی پیدا کنند.
درمان سندروم پای کوتاه با پاندیکولاسیون
پاندیکولاسیون یکی از روش‌های جراحی برای درمان سندرم پای کوتاه است. در این روش، استخوان ران قسمتی از طول خود را از دست می‌دهد تا پای کوتاه، طویل‌تر و با پای طبیعی برابر شود. این کار به نحوه زیر انجام می‌شود:
- پزشک ابتدا پای کوتاهتر را شناسایی می‌کند.
- سپس یک عمل جراحی ساده بر روی ران انجام می‌دهد تا به استخوان ران دسترسی پیدا کند.
- محل قطع طول استخوان ران را انتخاب می‌کند و سپس با ابزارهای ویژه، قسمتی از استخوان را از بین می‌برد تا پای کوتاهتر، طول مناسب پیدا کند.
- در نهایت زخم جراحی را بسته و پای بیمار را در گچ می‌گذارد تا استخوان‌ها بهبود یابند.
درمان کوتاهی پا با کایروپراکتیک
کایروپراکتیک نیز یکی از روش‌های درمانی جذاب برای اختلاف طول پاست. در این روش، کارهایی همچون جایگذاری مجدد مهره‌های کمر و مهره‌های پایین‌تنه انجام می‌شود. زمانی که یکی از پاها کوتاهتر است، معمولاً یک ساید کجی در مهره‌های کمر ایجاد می‌شود که با جایگذاری مجدد و بهبود انحراف ستون مهره ها می‌توان از کوتاهی پا جلوگیری کرد. در کنار این‌ها، احتمال دارد از فیزیوتراپی و تمرینات انعطاف‌پذیری یا ارتعاشات مخصوص نیز کمک گرفته شود تا درد و التهاب مفاصل و نیز اختلاف طول پا کاهش پیدا کند.
درمان اختلاف طول پا با کفی طبی
یکی از روش‌های ساده و ارزان درمان نسبی اختلاف طول پا، استفاده از کفی طبی است. در حقیقت با استفاده از این کفی، ضخامت ماده داخل کفش را در سمت پای کوتاهتر افزایش می‌دهیم (نهایتاً تا 5 سانتی‌متر) تا طول آن را به پای بلندتر برسانیم. این کار باعث می‌شود که ستون فقرات در حالت طبیعی باقی بماند و اسکولیوز ایجاد نشود. همچنین فشار وارده بر مفاصل و استخوان‌های پا را به‌طور متوازنی توزیع می‌کند.
جراحی کوتاهی پا
روش‌های مختلف جراحی برای درمان در حالت شدید بیماری وجود دارد. از جمله بهترین روش‌های جراحی، می‌توان به آرتروپلاستی، دیسترکسیون اپی‌فیزیودز، جراحی استخوان شست پا، جراحی پاندیکولاسیون و جراحی استخوان کف پا است؛ برای مثال، در آرتروپلاستی یا جراحی تعویض مفصل ران و لگن، به جای برداشتن استخوان ران (تا پای کوتاهتر طولانی‌تر شود)، مفصل ران یا لگن جایگزین می‌شود. برای این کار، مفصل مصنوعی جدیدی که تنظیم لحظه‌ای دارد را در جای مفصل قبلی قرار می‌دهند.
جمع‌بندی
در این مقاله توضیح دادیم بیماری اختلاف طول پا یکی از بیماری‌هایی است که اثرات بلندمدت آن بسیار بیشتر از تأثیر کوتاه‌مدت آن است. بهتر است بدانید که هرچقدر زودتر برای انجام معاینه و روش‌های درمانی اقدام کنید (خصوصاً در سنین پایین)، عوارض انجام روش‌های درمانی کمتر شده و دوره نقاحت کمتری خواهید داشت. امیدواریم مطالعه این مقاله، به شما در آشنایی کامل با این بیماری مخصوص پا کمک کرده باشد. اگر سوال یا نظری در این مورد دارید، لطفا در بخش نظرات با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.
