آرتروز یا استئوآرتریت، نوعی آرتریت یا التهاب مفصل است. آرتریت، باعث ایجاد درد و تورم در مفاصل مختلف بدن، مانند مفصل زانو و لگن می‌شود. استئوآرتریت، شایع‌ترین فرم آرتریت بوده، و بیماری تحلیل‌برنده‌ی مفصل، یا آرتریت وابسته به سن نیز نامیده می‌شود، زیرا احتمال ابتلا به این بیماری، با افزایش سن بیشتر می‌شود.
آرتروز، هنگامی ایجاد می‌شود که التهاب و آسیب وارد شده به مفصل، باعث تخریب و ریزش بخشی از غضروف مفصلی شود. در حقیقت، علائم ناشی از آرتروز، یعنی درد، تورم و بدشکلی ایجاد شده، در نتیجه تخریب غضروف مفصلی ایجاد می‌شود. نقش غضروف در مفاصل، کاهش اصطکاک بین استخوان‌ها در هنگام حرکت مفصل و نقش ضربه‌گیری آن است. با این‌که در صورت آسیب به غضروف، تا حدودی ترمیم آن صورت می‌گیرد، اما در صورت ریزش و تخریب کامل، دیگر بافت غضروفی جدیدی جایگزین نمی‌شود.
لگن، دومین مفصل مهم تحمل‌کننده‌ی وزن بدن، پس از مفصل زانو است. لگن، مفصلی توپی و سوکتی است که از سر استخوان فمور و استابولوم استخوان لگن ساخته شده است. سر استخوان فمور و استابولوم استخوان لگن، با غضروفی پوشیده شده‌اند، این غضروف حرکت این استخوان‌ها روی هم را راحت و ممکن می‌کند. در بسیار از موارد علائم و عوارض ناشی از آرتروز، در مدت زمان طولانی ایجاد می‌شود. در ادامه، با عوارض آرتروز لگن و علائم و درمانهای آن بیشتر آشنا می‌شویم.
آرتروز لگن به چه دلایلی پیش می‌آید؟
علل آرتروز لگن به‌خوبی شناخته شده نیستند، با این حال، به نظر می‌رسد فاکتورهایی مانند آسیب به مفصل، افزایش سن و اضافه وزن و چاقی در ایجاد آن مؤثر باشند. در مجموع به نظر می‌رسد وجود یک یا تعدادی از این فاکتورها، به افزایش استعداد فرد در ابتلای به آرتروز مفصل لگن مربوط باشد. از دیگر علل ایجاد آرتروز لگن، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم تشکیل و رشد غیرطبیعی مفصل که با نام دیسپلازی شناخته می‌شود.
- برخی از بیماری‌های ژنتیکی و مادرزادی، که باعث ایجاد نقص در غضروف‌ها می‌شوند.
- وارد شدن فشار زیاد به مفصل، در نتیجه‌ی وزن زیاد، یا فعالیت بسیار شدید
آرتروز لگن چه علائم و نشانه‌هایی دارند؟
علائم آرتروز لگن، با گذشت زمان بدتر شده و در برخی مواقع، مانند نشستن پس از مدت طولانی یا بیدار شدن از خواب شدیدتر هستند. از علائم و نشانه‌های آرتروز لگن، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس خشکی و سفتی در مفصل که در هنگام بیدارشدن از خواب در صبح بیشتر است.
- احساس خشکی پس از نشستن طولانی مدت
- درد و تورم در لگن
- شنیدن صدا، یا احساس به هم ساییده شدن استخوان‌ها
- ناتوانی در حرکت لگن، برای انجام فعالیت‌های معمول روزانه، مانند: پوشیدن جوراب
- شایع‌ترین علامت ناشی از آرتروز لگن درد است. درد، می‌تواند علاوه بر لگن، در کشاله‌ی ران، پشت و یا در زانوها و ساق پا نیز احساس شود.
- ممکن است، کاهش دامنه حرکت ناشی از آرتروز سر لگن، به ناتوانی در راه رفتن به شکل طبیعی، تلوتلو خوردن و افتادن نیز منجر شود.
تشخیص آرتروز لگن، با معاینه بالینی و در صورت نیاز از طریق روش‌های تصویربرداری است. در معاینه، علائم نشاندهندهی آسیب به مفصل، احساس درد در هنگام وارد کردن فشار به مفصل لگن و ایجاد صدای ناشی از به هم ساییده شدن استخوان‌ها است.
برای درمان درد های خود به کلینیک درد تهران در نیاوران مراجعه کنید.
چگونه می‌توان دردها و ناراحتی‌های ناشی از آرتروز لگن را کاهش داد؟
مهمترین هدف در درمان آرتروز لگن، افزایش دامنه‌ی حرکتی مفصل و بهبود کیفیت زندگی بیمار است. بخشی از این هدف با کاهش درد و بهبود عملکرد لگن بدست می‌آید. از برنامه‌های درمانی که به کاهش درد و ناراحتی ناشی از این بیماری کمک می‌کند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استراحت و افزایش دقت و مراقبت از مفصل
- استفاده از عصا، برای کاهش بار و وزن وارد شده به لگن در سمت مبتلا
- استفاده از روش‌های غیردارویی کنترل درد
- کاهش وزن اضافی
- ورزش کردن
- داروها، مانند: استامیوفن، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، مانند: ایبوبروفن و مسکن‌ها
- جراحی
- درمانهای تکمیلی و جایگزین
برای آرتروز لگن چه راه‌ها و روش‌های درمانی وجود دارد؟
آرتروز لگن به‌طور کامل قابل درمان نیست، اما، می‌توان با کمک روش‌هایی، میزان درد و عوارض ناشی از آن را به حداقل رساند. روش‌های درمانی آرتروز لگن، به سه‌دسته‌ی کلی تقسیم می‌شود.
درمانهای غیردارویی
- کرم‌های موضعی، که حاوی ترکیباتی، مانند: کپسایسین، کامفور و کانابیدول باشند.
- رمان آرتروز لگن با ورزش، شامل: ورزش‌های هوازی و شنا
- فیزیوتراپی و کاردرمانی
- کاهش وزن
- استفاده از عصا یا واکر
- کمپرس گرم و یا سرد، طب سوزنی و ماساژ
در مواردی که درد ناشی از آرتروز لگن، در فعالیت‌های روزانه‌ی فرد اختلال ایجاد می‌کند، استفاده از درمانهای دارویی، می‌تواند کمک‌کننده باشد:
داروهای خوراکی، مانند: مسکن‌ها و ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی
- ژل‌ها و کرم‌های حاوی ضد التهاب‌های غیراستروئیدی، متیل سالیسیلات و لیدوکائین باشند.
- استروئیدها (گلوکوکورتیکوئیدها) که می‌توانند از طریق خوراکی، یا تزریق به مفصل، استفاده شوند. تزریق استروئیدها، می‌تواند سه تا چهار بار در سال انجام شده، و در نتیجه‌ی آن، فرد کاهش درد کوتاه مدتی را تجربه می‌کند.
درصورتی‌که باوجود انجام درمانهای بالا، همچنان درد ادامه داشته باشد، ممکن است، پزشک متخصص لگن روش‌های درمان جراحی را پیشنهاد دهد:
- جراحی بازسازی مفصل لگن (Hip Resurfacing): در این جراحی، قسمت آسیب‌دیده‌ی استخوان و غضروف حذف شده و با یک پوشش فلزی جایگزین می‌شود.
- جراحی تعویض کامل مفصل لگن (آرتروپلاستی): در طول این جراحی، قسمت آسیب‌دیده‌ی مفصل لگن و همین‌طور قسمت سر استخوان ران، برداشته شده و با ایمپلنت‌های سرامیکی، پلاستیکی یا فلزی جایگزین می‌شود.
- استئوتومی: این روش جراحی، به‌ندرت استفاده می‌شود. در طول آن، استخوان بریده شده یا برای اصلاح مجدد مفصل تراشیده می‌شود.
جراحی آرتروز لگن
مفصل لگن، دارای مکانیسمی مشابه توپ و سوکت است. قسمت توپ آن را بخش فوقانی استخوان فمور یا ران تشکیل می‌دهد. در طول جراحی آرتروز لگن، قسمت فوقانی استخوان ران با یک توپ فلزی جایگزین شده، و قسمت سوکت نیز با یک پوشش فلزی محصور می‌شود. این نوع از جراحی، تعویض کامل مفصل لگن نامیده می‌شود. در جراحی بازسازی مفصل لگن، قسمت فوقانی استخوان ران حفظ شده و تنها قسمت مربوط به استخوان لگن، با یک پوشش فلزی جایگزین می‌شود. این روش درمانی که جراحی بازسازی مفصل لگن نامیده می‌شود، می‌تواند نیاز به جراحی تعویض مفصل را به تأخیر بی اندازد. در صورت نیاز، می‌توان با تعویض قسمت فوقانی استخوان ران، مفصل لگن را به‌طور کامل تعویض کرد.
مطالعه بیشتر: عمل تعویض مفصل لگن
درمان آرتروز لگن بدون جراحی
می‌توان درصورتی‌که شدت درد و ناتوانی ناشی از آرتروز لگن، به مراحل شدید خود نرسیده باشد، از برخی از روش‌های درمانی، برای کاهش درد و ناتوانی ناشی از این بیماری استفاده کرد:
کنترل وزن: افرادی که شاخص توده‌ی بدنی بالاتری دارند، با ریسک بیشتری به آرتروز لگن و انواع دیگر آرتریت‌ها دچار می‌شوند. یکی از علل آن، افزایش فشار وارد شده به مفاصل دخیل در تحمل وزن بدن، مانند مفصل لگن و زانو و دلیل دیگر آن، افزایش شرایط التهابی در افراد مبتلا به چاقی و اضافه وزن است. همچنین، سرعت پیشرفت بیماری و شدت عوارض آن، در افراد چاق بیشتر است. به افرادی، که مبتلا به آرتروز هستند، توصیه می‌شود، برای کاهش درد و عوارض ناشی از این بیماری، و کاهش سرعت پیشرفت آن، با استفاده از داروها، ورزش و رژیم غذایی مناسب، وزن خود را به محدوده‌ی نرمال نزدیک کنند.
داروها: مسکن‌ها و داروهای کاهش‌دهنده‌ی التهاب، نقش مهمی در کاهش درد و افزایش کیفیت زندگی در افراد مبتلا به آرتروز لگن دارند. در صورت نیاز، و با تجویز پزشک، می‌توان از مخدرها، مانند ترامادول نیز برای کاهش درد استفاده کرد. درصورتی‌که درد و تورم شدیدی در مفصل وجود داشته باشد، ممکن است، تزریق کورتون در داخل مفصل نیاز باشد.
ورزش و فیزیوتراپی: ورزش نه‌تنها به کنترل وزن کمک می‌کند، بلکه، با افزایش قدرت حرکت و کشسانی مفصل، به کاهش عوارض و افزایش کیفیت زندگی بیمار نیز کمک فراوانی می‌کند. از ورزش‌های مناسب برای مبتلایان به آرتروز لگن که در صورت توصیه پزشک می‌تواند مؤثر باشد، می‌توان به: یوگا، ورزش‌های آبی و شنا، دوچرخه‌سواری و ورزش‌های کششی را نام برد.
استفاده از برخی از مکمل‌ها، مانند: روغن ماهی، امگا 3، ویتامین دی و مولتی ویتامین‌ها، در کاهش عوارض و سرعت سیر بیماری و همچنین کاهش درد ناشی از آرتروز لگن می‌تواند مؤثر باشد. باید توجه داشت که مصرف این مکمل‌ها، باید با تجویز پزشک انجام شود.
مطالعه بیشتر: در رفتگی لگن؛ علل، تشخیص و درمان
خدمات نیاوران کلینیک برای تعویض مفصل
کلینیک نیاوران یکی از پیشرفته‌ترین مراکز درمان بیماری‌های ارتوپدی، ستون فقرات و درد، در کشور و تهران بوده که در آن بهترین متخصصان و پزشکان به شکل 24 ساعته به ارائه خدمات به بیماران می‌پردازند. در این مراکز انواع درمان‌ها، با بهترین کیفیت و دستگاه‌ها ارائه می‌شود. می‌توان درمان و مدیریت آرتروز لگن، فیزیوتراپی آرتروز لگن و انواع جراحی‌ها و تزریقات لازم را با بهترین کیفیت در این مرکز دریافت کرد.
سؤالات متداول در مورد آرتروز لگن
شایع‌ترین علائم آرتروز لگن، چه علائمی هستند؟
درد و سفتی مفصل که در طول زمان بدتر می‌شود، از علائم اصلی آرتروز لگن است. این سفتی و درد، صبح، و پس از مدتی استراحت با شدت بیشتری احساس می‌شود. بااین‌حال در برخی از انواع این بیماری، ظهور ناگهانی علائم نیز ممکن است.
آیا پیاده‌روی، برای کاهش درد و عوارض ناشی از آرتروز لگن مفید است؟
بهترین فعالیت، برای افزایش تحرک و جلوگیری از کم‌تحرکی، پیاده‌روی است. حتی، مفاصل تحمل‌کننده وزن بدن، مانند: مفصل لگن و زانو نیز، از پیاده‌روی سود می‌برند. پیاده‌روی، باعث کاهش درد، التهاب و سفتی مفاصل می‌شود.
در صورت عدم درمان آرتروز لگن، چه عوارضی ممکن است ایجاد شود؟
مهمترین عارضه ناشی از آرتروز لگن درمان نشده، ناتوانی در حرکت است. این ناتوانی، حاصل عوارض ناشی از التهاب و تخریب غضروف مفصلی، و در برخی موارد ممکن است در زمانی کوتاه و در کمتر از 2 سال ایجاد شود.
مراحل آرتروز لگن چه هستند؟
آرتروز لگن را در 4 استیج تقسیم می‌کنند. این مرحله‌بندی براساس میزان درد و عوارض ناشی از این بیماری است. در مراحل شدید بیمار درد شدیدی را تجربه کرده و از عوارض ناشی از آن رنج می‌برد، در حالی که در مراحل اولیه میزان درد ناچیز بوده یا بیمار هیچ دردی را احساس نمی‌کند، همچنین عوارض ناشی از بیماری، در این مراحل، هنوز نمایان نشده است.
