این روزها آرتروز زانو یکی از رایج‌ترین بیماری‌های آرتریت است که احتمال وقوع آن با بالا رفتن سن افراد، افزایش می‌یابد. معمولا این بیماری بیشتر در خانم‌ها دیده می‌شود و با درد مفاصل همراه است. بنابراین در نظر داریم در این مقاله، درباره مواردی مانند درمان آرتروز زانو و علائم آن و غیره صحبت کنیم.
آرتروز زانو چیست؟
آرتروز در اصل به درد مفاصل، التهاب و تورم در مفصل گفته می‌شود و ممکن است تمام مفاصل بدن به آن دچار شوند. با این حال شایع‌ترین مفصل که درگیر می‌شود، مفصل زانو است. آرتروز زانو باعث می‌شود بسیاری از فعالیت‌های عادی روزانه شما به سختی انجام شود از جمله بالا و پایین رفتن از پله‌ها یا هر کاری که نیاز به خم کردن زانو دارد. شایع‌ترین انواع آرتروز ، آرتروز و آرتریت روماتوئید است. اما بیش از 100 شکل مختلف دیگر این بیماری نیز وجود دارد. در حالی که آرتریت عمدتا یک بیماری مختص بزرگ‌سالان است؛ برخی از اشکال آن در کودکان نیز مشاهده شده است. اگرچه درمانی برای ورم مفاصل وجود ندارد؛ اما گزینه‌های درمانی زیادی برای کمک به مدیریت درد و فعال نگه داشتن افراد وجود دارد.
آناتومی آرتروز زانو
زانو بزرگ‌ترین و قوی‌ترین مفصل بدن است. این قسمت از انتهای تحتانی استخوان ران، انتهای فوقانی استخوان درشت‌نی (ساق پا) و پاتلا (کشکک) تشکیل شده است. انتهای سه استخوانی که در زانو لمس می‌شوند؛ با غضروف مفصلی پوشانده شده است. این غضروف ماده صاف و لغزنده‌ای است؛ که هنگام خم و صاف کردن زانو، استخوان‌ها را محافظت کرده و آن را محکم می‌کند.
دو قطعه غضروف گوی شکل، به نام منیسک به عنوان “کمک فنر” بین انتهای تحتانی استخوان ران و ساق پا عمل می‌کنند. آنها برای کمک به مفصل و ثابت نگه داشتن آن تعبیه شده‌اند. مفصل زانو توسط یک لایه نازک به نام غشای سینوویال یا غشای زلاله‌ای احاطه شده است. این غشا مایعی را آزاد می‌کند که غضروف را روان کرده و اصطکاک را کاهش می‌دهد.
مطالعه بیشتر: ورزش مناسب برای زانو درد
انواع آرتروز مرتبط با زانو چیست؟
انواع آرتروز زانو که افراد مختلف با آنها مواجه می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:
- استئو آرتریت
این نوع از آرتروز بیشتر از سایر موارد دیده می‌شود و آرتروز فرسایشی به شمار می‌آید. با وجود اینکه احتمال دیده شدن آن در افراد بالای 50 سال بیشتر است، اما در افراد جوانتر نیز احتمال مبتلا شدن وجود دارد. در این حالت غضروف مفصل زانو به تدریج از بین می‌رود و با از بین رفتن غضروف، فضای میان زانوها که برای عدم ایجاد سایش است، کاهش می‌یابد. در نتیجه استخوان دو طرف زانو به هم ساییده می‌شود و درد وحشتناکی را ایجاد می‌کند.
- آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید نوعی آرتروز است که مفصل زانو را درگیر می‌کند. این بیماری به صورت متقارن عمل می‌کند یعنی مفاصل مشابه در دو سمت بدن را درگیر می‌کند. در این حالت غشای سینویال در زانو به تدریج ملتهب شده و موجب ایجاد درد در مفصل زانو می‌شود. همچنین سیستم ایمنی بدن به بافت‌های عادی مانند غضروف‌ها و … آسیب وارد می‌کند و باعث نرم شدن استخوان می‌شود.
- آرتریت پس از آسیب دیدگی
این نوع آرتروز زانو پس از آسیب دیدن زانو رخ می‌دهد. به عنوان مثال ایجاد شکستگی در پا (شکستگی استخوان) می‌تواند به مفصل زانو آسیب برساند و پس از سال‌ها موجب آرتروز زانو شود.
مهمترین علت آرتروز و ساییدگی زانو چیست؟
دلایل زیادی وجود دارد که می‌تواند منجر به آرتروز زانو شود. اما اگر بخواهیم به مهمترین علت آرتروز زانو اشاره کنیم، می‌توان چند مورد زیر را در نظر گرفت:
- کشیدگی عضلات
- فشار آوردن بیش از حد به زانو
- شکستگی زانو و کشیدگی و پارگی لیگامنت
- عوامل ژنتیکی
- اضافه وزن
شایع‌ترین علائم آرتروز زانو چیست؟
معمولا درد ناشی از آرتروز زانو به تدریج افزایش می‌یابد، اما در برخی موارد نیز شروع ناگهانی درد در زانو دیده شده است. برخی از مهمترین علائم آرتروز زانو عبارت‌اند از:
- سفت و ملتهب شدن مفصل زانو
- دشوار شدن خم و راست کردن زانو
- درد مفصل زانو پس از بیدار شدن از خواب یا هنگام نشستن و استراحت کردن
- احساس درد در مفصل زانو هنگام انجام فعالیت‌های شدید
- شل شدن در مفصل یا غضروف
- احساس ضعف یا خم شدن در زانو
- احساس درد در زانو هنگام بارش باران و یا در آب
- قرمزی و حساسیت به لمس
- صدا دادن و تق تق زانو یا شنیدن صدای سایش زانو
- بزرگ شدن مفصل زانو
- ورم و آب آوردن زانو
- محدودیت حرکتی زانو
تشخیص آرتروز زانو چگونه است؟
برای تشخیص آرتروز زانو ، پزشک شما ابتدا سوالاتی از علائمی که دارید و یا سابقه بیماری‌های شما می‌پرسد. سپس معاینات فیزیکی انجام می‌دهد و حتی ممکن است از شما بخواهد برای عکس برداری رادیولوژی و آزمایش خون اقدام کنید. در نهایت با بررسی آزمایشات شما علت آرتروز زانو را تشخیص می‌دهد. آزمایش‌های مورد نیاز عبارت‌اند از:
- آزمایش پرتو ایکس
- آزمایش ام آر آی
روش‌های درمان آرتروز زانو چیست؟
روش‌های مختلفی برای درمان آرتروز زانو وجود دارد و در اینجا ما به مهمترین آنها اشاره می‌کنیم:
- فیزیوتراپی
یکی از روش‌های درمانی که به جراحی نیاز ندارد و با هدف افزایش سلامت زانو و کنترل کردن علائم است، فیزیوتراپی می‌باشد. در فیزیوتراپی می‌توان از روش‌هایی مانند سرما درمانی، گرما درمانی، آب درمانی، ماساژ درمانی و غیره استفاده کرد. در این روش حرکات اصلاحی و تمرین‌های ورزشی متنوعی به بیمار داده می‌شود که به راحتی قابل انجام هستند.
- تزریق ژل به زانو
در افرادی که به آرتروز زانو مبتلا هستند، مایع مفصلی درون زانو که هیالورونیک اسید کاهش می‌یابد. به همین دلیل پزشک متخصص سعی می‌کنند با تزریق ژل به زانو، میزان اصطحکاک را کاهش دهند و درد را از بین ببرند. تزریق ژل در طی سه هفته، سه بار انجام می‌شود و می‌تواند تا 6-9 ماه علائم ناشی از آرتروز زانو را از بین ببرد.
- تزریق پی آر پی
در این روش معمولا ده سی سی از خون بیمار را داخل سانتریفوژ قرار می‌دهیم و پلاکت‌های خون را از اجزای دیگر خون جدا می‌کنیم و در شرایط استریل به منطقه مورد نظر تزریق می‌کنیم. نتایج حاصل شده از این روش نیز خوب است.
- زانو بند طبی مخصوص
زانو بند طبی مخصوص که برای آرتروز زانو طراحی شده است، می‌تواند فشار وارد شده بر زانو را کاهش دهد. البته استفاده از این نوع زانو بند کاملا به نظر پزشک بستگی دارد.
- استفاده از کفش و کفی طبی
معمولا برای کاهش درد زانو توصیه می‌شود از کفش کفی طبی استفاده کنید تا فشار وارد شده بر زانوها کاهش یابد. اما این مورد برای کسانی است که آرتروز زانوی خفیف داشته باشند. در مواردی که آرتروز زانو شدید است، باید از عصا یا واکر استفاده شود.
- داروها
داروهایی که برای درمان آرتروز زانو به کار می‌روند، معمولا برای کاهش درد هستند مانند استامینوفن، داروهای ضد درد و التهاب، داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی و یا NSAID (مانند ایبوپروفن و ناپروکسن) و غیره.
- عمل جراحی
در شرایطی که هیچ یک از روش‌های درمانی غیر جراحی موثر نباشند و غضروف مفصلی به طور کامل از بین رفته باشد و یا شخص زانوی پرانتزی یا پای ضربدری شدید داشته باشد، عمل جراحی تنها راه درمان خواهد بود. روش‌های مختلفی برای عمل جراحی وجود دارد از جمله اصلاح انحراف پای پرانتزی و یا ضربدری، آرتروسکوپی، تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی و … .
مطالعه بیشتر: درمان ورم زانو
برای پیشگیری از آرتروز زانو چه کنیم؟
اکنون سوال این است که برای جلوگیری از آرتروز زانو چه باید کرد؟ به همین دلیل در زیر به چند روش مهم اشاره کرده‌ایم:
- کاهش وزن
- صحیح نشستن
- بلند نکردن اجسام سنگین
- زیاد ننشستن
- داشتن تحرک
- هنگام ورزش زانو بند ببندید
- عدم پوشیدن کفش پاشنه بلند در خانم‌ها
بنابراین می‌توان با ایجاد تغییرات کوچکی در زندگی خود از ابتلا شدن به آرتروز زانو پیشگیری کرد.
خدمات نیاوران کلینیک برای درمان آرتروز زانو
در کلینیک فوق تخصصی زانو نیاوران خدمات متنوعی ارائه می‌شود. ما برای درمان آرتروز زانو بیماران از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنیم که شامل ارائه جلساتی برای فیزیوتراپی، کار درمانی که برای کنترل درد و عدم وارد کردن فشار به زانو به کار می‌رود، تزریق کورتیزون یا ژل، اصلاح مجدد استخوان‌ها و عمل جراحی است. البته این موارد تنها بخشی از خدمات ما برای بیماران است.
سوالات متداول در مورد بیماری آرتروز زانو
- چه افرادی بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری آرتروز زانو هستند؟• افراد پیر و مسن
• افراد چاق و دارای اضافه وزن
• افرادی که در خانواده خود سابقه ابتلا به آرتروز را دارند.
• مشغول بودن به مشاغلی که نیاز به حرکت مداوم و تکراری دارد.
• وزشکاران نیز در معرض ابتلا به آرتروز زانو قرار دارند. - آیا همه با افزایش سن دچار آرتروز زانو می‌شوند؟
خیر، تنها حدود 15 تا 30 درصد از افراد دچار آرتروز زانو می‌شوند. - آیا آرتروز زانو درمان قطعی دارد؟
خیر، هنوز درمان قطعی برای آن وجود ندارد اما با روش‌های مختلف می‌توان آن را کاهش داد. - چه نوع غذاهایی باعث بدتر شدن آرتروز زانو می‌شوند؟
• نمک
• شکر سفید
• چربی‌ها بخصوص غذاهای حاوی امگا 6
• گوشت قرمز
• شیر و لبنات حیوانی باعث اختلال سیستم ایمنی و افزایش علائم آرتروز می‌شود.
• الکل
• غذاهای سرخ شده و سرخ کردنی‌ها
• آرد سفید و گندم و غلات کامل،کیک نان سفید
• ماکارونی و پاستا - چه نوع غذاهایی در پیشگیری و بهبود آرتروز موثرند؟
• غذاهای حاوی امگا 3
• آجیل بخصوص بادام زمینی و بادام و گردو
• روغن زیتون
• ماهی بخصوص سالمون
• زردچوبه
• ویتامین D
مطالعه بیشتر: فوق تخصص زانو در تهران
جمع‌بندی
آرتروز یکی شایع‌ترین مشکلاتی است که این روزها برخی از افراد با آن دست به گریبان هستند. این مشکل در زانو خیلی آزاردهنده است و می‌تواند زندگی ما را مختل کند. در این مطلب به طور مفصل درباره این موضوع صحبت کردیم و از روش‌های درمان و به‌ویژه پیشگیری آن صحبت کردیم. رهاشدن از این درد مهلک تنها به خودتان بستگی دارد و برای کمک هم می‌توانید روی کلینیک نیاوران حساب کنید.
