سفتی شست پا نوعی آرتریت محسوب می‌شود که روی مفصل بین انگشت شست پا و پا تأثیر می‌گذارد. بیشتر افرادی که دچار این بیماری می‌شوند، می‌توانند علائم خود را با درمان‌های غیرجراحی مانند داروهای مسکن بدون نسخه یا پوشیدن کفش‌های مناسب‌تر مدیریت کنند. در ادامه، شما را با هر آنچه که باید درباره هالوکس ریجیدوس بدانید، مانند علائم، دلایل، روش‌های تشخیص و درمان‌های غیرجراحی و جراحی آن آشنا می‌کنیم.
هالوکس ریجیدوس چیست؟
هالوکس ریجیدوس (Hallux Rigidus) نوعی آرتریت در انگشت شست پا است که روی مفصل متاتارسوفالانژیال تأثیر می‌گذارد. مفصلی که انگشت شست پا را به پای شما متصل می‌کند، با این نام شناخته می‌شود. این بیماری باعث ایجاد درد و سفتی در مفصل متاتارسوفالانژیال می‌شود و می‌توان آن را نوعی آرتروز نیز محسوب کرد.
آرتریت اصطلاحی برای گروهی از بیش از 100 بیماری است که می‌توانند باعث التهاب و تورم در درون مفاصل و اطراف آن‌ها شوند؛ بنابراین، این بیماری با نام آرتریت انگشت شست پا نیز شناخته می‌شود.
علائم هالوکس ریجیدوس کدامند؟
متداول‌ترین علائم این بیماری عبارت‌اند از:
- درد در درون و اطراف انگشت شست پا: افراد مبتلا به این بیماری معمولا درد را روی انگشت شست پا احساس می‌کنند؛ ولی، ممکن است درد را در بخش‌های عمیق‌تر یا درون انگشت شست پا نیز احساس کنند
- سفتی انگشت شست پا
- تورم در اطراف مفصل انگشت شست پا
- ازدست‌دادن دامنه حرکتی در انگشت شست پا
- برآمدگی روی انگشت شست پا که شبیه به پینه به نظر می‌رسد
فعالیت‌ها یا شرایطی مانند ایستادن، حرکت‌کردن، هوای سرد و مرطوب و پوشیدن کفش‌های بسیار تنگ و نامناسب می‌توانند علائم ذکرشده را بدتر کنند.
علت بروز هالوکس ریجیدوس چیست؟
سفتی شست پا اغلب با گذشت زمان به‌صورت طبیعی و بدون دلیل مشخصی بروز می‌کند. با افزایش سن، پارگی و ساییدگی عادی مفاصل می‌توانند به غضروف‌هایی که از آن‌ها محافظت می‌کنند، آسیب وارد کنند. این پارگی و ساییدگی معمولا علت این بیماری و دیگر انواع آرتروز محسوب می‌شود.
به احتمال زیاد، این بیماری به علت فشار زیادی که مفصل انگشت پا در هنگام راه‌رفتن تجربه می‌کند، ایجاد می‌شود. به عبارت دیگر، هر قدمی که بر می‌دارید، نیروی مساوی با دوبرابر وزن بدن شما بر مفصل متاتارسوفالانژیال وارد می‌کند. دیگر دلایل این بیماری عبارت‌اند از:
- استفاده بیش از اندازه از مفصل متاتارسوفالانژیال در طول ورزش، سرگرمی یا کار
- برخورد انگشت شست پا با وسایلی مانند پای میز
- انگشت چمنی که به کشیدگی انگشت شست پا گفته می‌شود
- داشتن استخوان‌هایی درازتر از اندازه عادی در پا و انگشت شست پا
چه عواملی احتمال سفتی شست پا را افزایش می دهند؟
هر فردی ممکن است دچار سفتی شست پا شود؛ ولی، احتمال ابتلا به این بیماری در افراد زیر بیشتر است:
- افراد بالای 50 سال
- زنان و افرادی با جنسیت مؤنث در بدو تولد
- ورزشکاران
- افرادی که باید ساعات بسیاری در محل کار بایستند
- افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید، بیماری‌های خودایمنی که باعث ایجاد التهاب می‌شوند، استئوکندریت دیسکان و نقرس
سفتی شست پا چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر در خم‌کردن انگشت شست پا یا راه‌رفتن به علت درد در این انگشت با مشکلاتی روبه‌رو هستید، هر چه زودتر به دکتر مچ پا مراجعه کنید؛ زیرا، درمان این بیماری در مراحل اولیه آن آسان‌تر است. اگر به این توصیه توجه نکنید و پس از ایجاد برآمدگی روی انگشت شست پا به پزشک مراجعه کنید، به روش‌های درمانی تهاجمی‌تری نیاز خواهید داشت.
اولین قدم برای تشخیص این بیماری، معاینه فیزیکی است. پزشک ارتوپد پای شما را معاینه می‌کند و به دنبال خار استخوانی می‌گردد. همچنین انگشت شست پای شما را حرکت می‌دهد تا بفهمد چه حرکاتی باعث ایجاد درد می‌شوند و درد چقدر عمیق است. پزشک با معاینه فیزیکی، می‌تواند شدت این بیماری و بهترین روش درمانی برای آن را تعیین کند. همچنین ممکن است آزمایش تصویربرداری اشعه ایکس را برای شناسایی خارهای استخوانی، شدت آرتریت و تنگی فضای مفصل و ازبین‌رفتن غضروف تجویز کند.
روش های درمان هالوکس ریجیدوس
پزشک روش درمان سفتی و خشکی شست پا را با توجه به علت و شدت علائم شما تجویز می‌کند. به خاطر داشته باشید چیزی به نام بهترین روش درمانی برای این بیماری وجود ندارد و ترکیبی از روش‌های درمانی می‌توانند به مدیریت درد و دیگر علائم آن کمک کنند. پزشک ممکن است ترکیبی از روش‌های درمانی زیر را برای مدیریت علائم و جلوگیری از بدتر شدن آن‌ها تجویز کند.
درمان غیر جراحی سفتی شست پا
روش‌های درمانی غیرجراحی سفتی شست پا عبارت‌اند از:
- استفاده از کفش مناسب: با پوشیدن کفش‌هایی که فضایی کافی برای انگشتان شست شما دارند، می‌توانید فشار روی مفصل متاتارسوفالانژیال را کاهش دهید. همچنین کفش‌هایی با کفی‌های سفت نیز می‌توانند به کاهش درد کمک کنند. از پوشیدن کفش‌هایی با پاشنه‌های بلند که می‌توانند به انگشتان شست فشار وارد کنند، خودداری کنید
- حرکت انگشت شست پای خود را محدود کنید: فوق تخصص ارتوپد ممکن است استفاده از پدهای بدون نسخه را به شما توصیه کند. شما می‌توانید این پدها را درون کفش خود بگذارید و حرکت انگشت شست پای خود را محدود کنید. همچنین پزشک ممکن است از شما بخواهد از انجام فعالیت‌هایی که می‌توانند به انگشت شست پایتان فشار وارد کنند، مانند دویدن و بازی‌کردن فوتبال یا سایر ورزش‌ها، خودداری کنید
- داروهای مسکن: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی بدون نسخه می‌توانند به کاهش درد و تورم کمک کنند. از مصرف این داروها به مدت بیش از 10 روز بدون مشورت با پزشک خودداری کنید
- سرمادرمانی: با گذاشتن یخ یا بسته‌های یخ روی انگشت شست آسیب‌دیده خود، می‌توانید به کاهش علائم کمک کنید. از قراردادن یخ روی پوست خود خودداری کنید و حتما بسته یخ را درون حوله‌ای نازک بگذارید. از پزشک خود بپرسید که چند بار در روز و برای چه مدت‌زمانی باید این کار را انجام دهید
- کورتیکواستروئیدها: این داروهای تجویزی که به‌صورت مستقیم به مفصل انگشت شست پا تزریق می‌شوند، می‌توانند التهاب را کاهش دهند
- خیساندن پا: پزشک ممکن است از شما بخواهد پای خود را درون آب گرم یا سرد بگذارید تا التهاب آن کاهش یابد. بهتر است ابتدا پای خود را به مدت 30 ثانیه درون آب گرم بگذارید و سپس بلافاصله آن را به مدت 30 ثانیه درون آب سرد قرار دهید
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی ممکن است بتواند به کاهش درد و بهبود دامنه حرکتی مفصل انگشت شست پا و تقویت عضلات پا کمک کند. فیزیوتراپیست ممکن است تمرینات حرکتی مانند تمرینات کششی و تقویتی و نحوه راه‌رفتن صحیح را به شما آموزش دهد و از روش‌هایی مانند دست‌کاری مفصل و اولتراسونددرمانی استفاده کند
درمان جراحی سفتی شست پا
اگر درمان‌های غیرجراحی نتوانند به مدیریت درد و علائم دیگر کمک کنند یا مفصل متاتارسوفالانژیال عملکرد خود را از دست بدهد، پزشک ممکن است عمل جراحی را به شما پیشنهاد دهد. پزشک ممکن است یکی از روش‌های جراحی زیر را با توجه به شدت بیماری شما تجویز کند:
- کیلکتومی: جراحی کیلکتومی می‌تواند آسیب خفیف تا متوسط را درمان کند. در برخی اوقات، این نوع جراحی همراه با جراحی استئوتومی انجام می‌شود. جراحی کیلکتومی برای تراش خارهای استخوانی و جراحی استئوتومی برای برش استخوان برای تغییر مکان انگشت شست و کاهش فشار روی مفصل است. اگر افراد جراحی کیلکتومی را در مراحل اولیه این بیماری انجام دهند، می‌توانند نتایج خوبی را مشاهده کنند
- آرتروپلاستی اینترپوزیشن: این جراحی می‌تواند درجات خفیف تا شدید سفتی شست پا را درمان کند و برای افرادی که می‌خواهند دامنه حرکتی انگشت شست پای خود را حفظ کنند، مفید است. همچنین با انجام این جراحی، دیگر نیازی به جراحی تعویض مفصل یا جراحی فیوژن نیست. در این جراحی، ابتدا استخوان آسیب‌دیده برداشته می‌شود و سپس اسپیسری بین استخوان‌ها برای کاهش تماس آن‌ها گذاشته می‌شود
- آرترودز: اگر آسیب واردشده به انگشت شست پا شدید باشد یا جراحی کیلکتومی با شکست مواجه شود، پزشک جراحی آرترودز را تجویز خواهد کرد. در این جراحی، ابتدا غضروف آسیب‌دیده برداشته می‌شود و سپس از پین‌ها و پیچ‌ها برای قراردادن مفصل در مکانی دائمی استفاده می‌شود. پس از جراحی، استخوان‌های جوش‌خورده به‌تدریج رشد می‌کنند و مفصل انگشت شست پا را از بین می‌برند؛ بنابراین، فرد دیگر قادر نخواهد بود انگشت شست پای خود را خم کند
- آرتروپلاستی: آرتروپلاستی به جراحی تعویض مفصل گفته می‌شود. در این جراحی، قطعاتی پلاستیکی یا فلزی جایگزین بخش‌های آسیب‌دیده مفصل می‌شوند. این جراحی ممکن است به تسکین علائم این بیماری و حفظ دامنه حرکتی انگشت پا کمک کند. پزشکان اغلب این نوع جراحی را برای مدیریت این بیماری تجویز نمی‌کنند؛ زیرا، احتمال شکست آن بالا است
جمع‌بندی
اگر علائمی مانند درد را در انگشت بزرگ پای خود احساس می‌کنید، حتما به پزشکی معتبر مراجعه کنید؛ زیرا، اگر سفتی شست پا در مراحل اولیه تشخیص داده شود، روش‌های درمانی موفقیت‌آمیزتر خواهند بود. بیشتر افراد مبتلا به این بیماری تنها به درمان‌های غیرجراحی برای مدیریت علائم خود نیاز دارند؛ ولی، اگر درد روی کیفیت زندگی تأثیر قابل توجهی بگذارد، جراحی ممکن است ضروری باشد. پزشکان یا جراحان باتجربه و ماهر کلینیک نیاوران می‌توانند بهترین گزینه درمانی را با توجه به شدت علائم به شما پیشنهاد دهند.
