التهاب بافت سینوویال یا غلاف تاندون‌ها که با نام تنوسینوویت نیز شناخته می‌شود، عارضه‌ای است که در برخی افراد به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. این عارضه انواع متفاوتی دارد و یکی از انواع آن تنوسینوویت چرکی است که به دلیل ایجاد عفونت در غلاف تاندون رخ می‌دهد. در این شرایط غلاف تاندون ملتهب، دردناک و متورم می‌شود و ممکن عوارض دائمی به همراه داشته باشد. برای درمان این عارضه روش‌های مختلفی مثل دارودرمانی، آتل‌بندی، جراحی و… توصیه می‌شود. در این مقاله از سایت کلینیک نیاوران با ما همراه باشید تا با تنوسینوویت چرکی بیشتر آشنا شوید.
آشنایی با آناتومی غلاف تاندون دست
تاندون‌ها نوعی بافت انعطاف‌پذیر و محکم هستند که مثل یک طناب ماهیچه‌ها را به استخوان‌ها متصل می‌کنند. آن‌ها به استخوان‌ها اجازه می‌دهند که با سفت و شل‌شدن ماهیچه‌ها حرکت کنند؛ در نتیجه به انجام اعمالی مانند دویدن، پریدن، گرفتن و بلندکردن اشیا منجر می‌شوند. در واقع بدون وجود تاندون‌ها، حرکت استخوان‌ها و عضلات بدن غیرقابل‌کنترل است.
اطراف تاندون‌ها را یک بافت نازک احاطه کرده است که به آن غلاف محافظ یا سینوویال گفته می‌شود. این غلاف بین تاندون و بافت‌های اطراف قرار می‌گیرد و علاوه بر محافظت از تاندون‌ها به حرکت روان‌تر و بهتر آن‌ها کمک می‌کند. همچنین این غلاف از سلول‌هایی به نام سینوویال تشکیل شده است که مایعی به نام سینوویال را ترشح می‌کنند و باعث کاهش اصطکاک در اثر حرکت تاندون‌ها می‌شوند.
گاهی اوقات ممکن است غشای سینوویال به دلایل مختلف مثل تحریک‌شدن یا عفونی‌شدن آسیب‌دیده و ملتهب شود؛ به این وضعیت التهاب غلاف تاندون دست یا تنوسینوویت می‌گویند. این عارضه در واقع التهاب غشای سینوویال است که تاندون‌ها را احاطه می‌کند و باعث احساس درد شدید و سخت‌شدن حرکت مفاصل و استخوان‌ها می‌شود. علاوه بر علائم ناشی از خود تنوسینوویت، اگر این التهاب را درمان نکنید، می‌تواند منجر به مشکلات جدی دیگری نیز شود.
ممکن است نام تاندونیت را هم شنیده باشید و تصور کنید با تنوسینوویت یکسان است؛ ولی این دو اختلال با اینکه هر دو بر تاندون‌ها تأثیر می‌گذارند و ناشی از التهاب هستند؛ اما با یکدیگر متفاوت‌اند. مهم‌ترین تفاوت آن‌ها این است که تنوسینوویت زمانی اتفاق می‌افتد که غشای سینوویال ملتهب شود؛ اما تاندونیت التهاب خود تاندون است. تنوسینوویت، انواع مختلفی دارد که یکی از آن‌ها تنوسینوویت چرکی است. این عارضه به دلیل بروز عفونت در غلاف تاندونی رخ می‌دهد.
برای مثال گاهی اوقات به دلیل ایجاد زخم در سطح داخلی انگشتان یا ورود یک جسم خارجی میکروب‌ها وارد بافت داخلی انگشت می‌شوند. سپس اگر این میکروب‌ها وارد بافت سینوویال بشوند، در آنجا رشد می‌کنند و موجب بروز عفونت و التهاب می‌شوند. گاهی اوقات هم بروز عفونت در دیگر بافت‌ها می‌تواند از طریق مجاورت به غلاف تاندون منتقل شود. برای مثال بروز عفونت در پالپ انگشت ممکن است به غلاف تاندون سرایت کند.
در برخی موارد عفونت معمولاً محدود به یک بندانگشت است؛ ولی در سایر موارد ممکن است عفونت و تورم در کل انگشت و حتی کف دست منتشر شود. برای مثال عفونت غلاف تاندون‌های فلکسور ممکن است در هر یک از انگشت‌های دست بروز یابد و ازآنجایی‌که غلاف تاندون فلکسور دو انگشت شست و کوچک به کف دست هم امتداد می‌یابد، عفونت در این دو انگشت به کف دست هم منتشر می‌شود.
علائم تنوسینوویت چرکی کدامند؟
تنوسینوویت چرکی دردناک است و این درد در عضله‌های متصل به تاندون عفونی احساس می‌شود؛ در این شرایط ممکن است در حرکت‌دادن انگشتان مشکل داشته باشید. به‌طورکلی علائم تنوسینوویت عبارت‌اند از:
- احساس درد
- ناتوانی در حرکت‌دادن انگشتان به دلیل درد شدید
- تغییر رنگ پوست در یک خط مستقیم در امتداد تاندون
- احساس درد در سطح کف دست یا انگشت‌های دست به‌طوری‌که شدت درد با فشاردادن محل بیشتر می‌شود
- دردی که با حرکت‌دادن یا صاف‌کردن انگشت بیشتر می‌شود
- احساس درد کمتر وقتی که انگشت در حالت خمیده قرار بگیرد
- تورم و التهاب انگشت که بیشتر در سطح کف انگشت است
- قرمزشدن و داغ‌شدن انگشتان که بیشتر در سطح کف انگشت است
عفونت غلاف تاندون دست چه عوارضی دارد؟
همان‌طور که گفتیم اگر بیماری تنوسینوویت چرکی درمان نشود، عوارض متعددی به همراه دارد و مشکلات زیر را برای بیمار به وجود می‌آورد:
- ممکن است عفونت از غلاف سنوویال به خود تاندون فلکسور منتقل شده و موجب نکروز و ازبین‌رفتن آن شود
- ممکن است بر اثر ایجاد تورم و التهاب داخل غلاف تاندونی فشار داخل غلاف بالا برود و جریان خون در این قسمت را متوقف کند که در نتیجه موجب نکروز و مرگ تاندون می‌شود
- ممکن است تاندون به غلاف تاندون بچسبد و نتواند به‌راحتی داخل غلاف حرکت کند؛ در نتیجه شما نمی‌توانید انگشتان خود را حرکت دهید
- همچنین ممکن است عفونت به پوست یا استخوان نیز منتشر شود و موجب بروز عفونت و سایر مشکلات در این بافت‌ها شود
تنوسینوویت چرکی چگونه درمان می شود؟
تنوسینوویت چرکی خودبه‌خود درمان نمی‌شود و باید حتماً تحت‌نظر یک دکتر ارتوپد درمان آن را شروع کنید. اگر تنوسینوویت به‌درستی تشخیص و درمان نشود، می‌تواند آسیب جدی و طولانی‌مدتی به تاندون‌ها وارد کند. برای درمان تنوسینوویت پزشک ابتدا باید تشخیص دهد که آیا علائم ناشی از تنوسینوویت است یا علت دیگری دارند.
فرایند تشخیص بیماری با معاینه فیزیکی شروع می‌شود. در این مرحله پزشک علائم و دامنه حرکتی دست شما را بررسی می‌کنند. پس از معاینه فیزیکی، ممکن است آزمایش‌هایی مثل آزمایش خون برای بررسی عفونت یا آزمایش‌های تصویربرداری مثل رادیولوژی، ام‌آرآی، سونوگرافی و سی‌تی‌اسکن نیز برای شما تجویز شود.
پس از تشخیص تنوسینوویت درمان آن شروع می‌شود. روش‌های مختلفی برای درمان این عارضه وجود دارد؛ ولی پزشک بر اساس پیشرفت بیماری و شدت علائم روش مناسب را برای شما تجویز می‌کند. روش‌های درمانی رایج شامل موارد زیر است:
درمان‌های کم تهاجمی
درمان بیماری تنوسینوویت از اورژانس‌های ارتوپدی است، زیرا ممکن است به‌صورت دائمی به تاندون‌ها آسیب بزند. به همین دلیل معمولاً نیاز به جراحی دارد؛ ولی اگر بیماری در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول تشخیص داده شود ممکن است نیازی به جراحی نباشد و از درمان‌های کم تهاجمی استفاده شود. این روش‌ها عبارت‌اند از:
- استراحت: در مرحله اول باید به دست خود استراحت دهید تا تورم و التهاب کاهش یابد. بهتر است برای مدتی دست آسیب‌دیده خود را بالاتر از سطح قلب نگه دارید تا تورم برطرف شود. همچنین در صورت امکان، تلاش کنید حرکت‌هایی که باعث تشدید علائم می‌شوند را متوقف کنید
- آتل‌بندی: استفاده از بریس یا آتل برای کاهش فشار روی تاندون و ثابت نگه‌داشتن آن به کاهش درد و سایر علائم کمک می‌کند
- کمپرس گرم یا سرد: استفاده از کمپرس گرم یا سرم در ناحیه آسیب‌دیده برای کاهش درد و التهاب مفید است. در این روش باید زمانی که علائم شدید می‌شوند، هر بار به مدت ۲۰ دقیقه روی محل آسیب‌دیده کمپرس یخ قرار دهید
دارو
داروهایی که برای درمان تنوسینوویت چرکی استفاده می‌شود به دودسته کلی تقسیم می‌شوند. گروه اول داروهای آنتی‌بیوتیک هستند که برای درمان علت اصلی بیماری و درمان عفونت غلاف تاندون دست استفاده می‌شوند و گروه دوم داروهای مسکن هستند که برای کاهش علائم مثل درد و التهاب تجویز می‌شوند. برخی از داروهای مسکنی که معمولاً پزشکان تجویز می‌کنند، شامل موارد زیر است:
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی یا NSAIDs: این نوع داروها مثل آسپرین، ایبوپروفن و… بدون نسخه به فروش می‌رسند و می‌توانند درد و التهاب را کاهش دهند. اگر سطح آسیب‌دیدگی تاندون و علائم آن شدید باشد، پزشک دوزهای بالاتری از این نوع مسکن‌ها را تجویز می‌کند
- تزریق کورتیکواستروئیدها: در برخی موارد، ممکن است پزشک برای کاهش التهاب و درد کورتیکواستروئید را به داخل بافت آسیب‌دیده تزریق کند
جراحی
همان‌طور که گفتیم به دلیل اینکه احتمال دارد آسیب دائمی به تاندون‌ها وارد شود، درمان هر چه سریع‌تر این بیماری اهمیت زیادی دارد. اگر التهاب آن‌قدر شدید باشد که خطر ایجاد آسیب دائمی وجود داشته باشد یا اگر درمان‌های محافظه‌کارانه جواب ندهند، جراحی انجام می‌شود. همچنین در شرایط زیر انجام جراحی توصیه می‌شود:
- بیماری بیش از ۴۸ ساعت طول بکشد
- با وجود مصرف ۲۴ ساعت آنتی‌بیوتیک بهبودی در وضعیت بیمار ایجاد نشود
- هنگام صاف‌کردن انگشت درد بیشتر شود
طی جراحی، پزشک تعداد محدودی برش را در اطراف تاندون آسیب‌دیده ایجاد می‌کند تا فشار روی آن کاهش یابد و بافت مرده یا عفونی را خارج می‌کند؛ در نتیجه غلاف تاندون پاک‌سازی می‌شود.
فیزیوتراپی
پس از کاهش تورم و درد، باید با مراجعه به کلینیک فیزیوتراپی به آرامی دامنه حرکتی انگشت خود را افزایش دهید. در این شرایط فیزیوتراپیست معمولاً مجموعه‌ای از تمرینات را به شما می‌دهد و در انجام آن به شما کمک می‌کند. سپس باید این تمرینات به‌تنهایی در خانه و چندین بار در روز انجام دهید.
جمع‌بندی
در این مقاله تنوسینوویت چرکی را به شما معرفی کردیم. توضیح دادیم که این بیماری به عارضه‌ای گفته می‌شود که غلاف تاندونی در اثر عفونت ملتهب و متورم می‌شود. این شرایط با درد زیادی همراه است و حرکت‌دادن انگشتان بسیار دردناک و تقریباً غیرممکن است. درمان به‌موقع این عارضه از اهمیت زیادی برخوردار است و به همین دلیل اگر پس از ۴۸ ساعت درمان‌های کم تهاجمی جواب ندهند، عمل جراحی برای خارج‌کردن عفونت‌ها انجام می‌شود. اگر تنوسینوویت به‌خوبی درمان نشود، عوارض جبران‌ناپذیری به همراه دارد.
