چه در اثر ورزش یا چه به دلیل فعالیت‌های بدنی، تاندون فلکسور می‌تواند به راحتی آسیب ببیند. تاندون فلکسور که از بافت‌هایی در کف دست و پا تشکیل شده است، خم کردن انگشت شست یا سایر انگشتان را دشوار می‌کند. تاندونیت فلکسور می‌تواند دردناک باشد و گاهی اوقات حرکت دست و پا را به کلی متوقف کند. در این مطلب علاوه بر معرفی این بیماری، با علل بروزف نحوه تشخیص و روش های درمان آن نیز آشنا خواهید شد.
تاندونیت فلکسور یا التهاب تاندون های خم کننده انگشتان چیست؟
تاندونیت فلکسور به معنای آسیب و التهاب تاندون های خم کننده انگشتان است. به این عارضه، انگشت ماشه‌ای (Trigger Finger) هم می‌گویند. تاندون‌های فلکسور، طناب‌هایی صاف و ضخیم هستند که به انگشت، اجازه خم شدن و صاف شدن می‌دهند. هیچ ماهیچه‌ای در انگشتان وجود ندارد؛ در عوض، تاندون‌ها ماهیچه‌های ساعد را به استخوان‌های انگشت متصل می‌کنند و با انقباض عضله تاندون‌ها استخوان را می‌کشند تا انگشتان خم شوند. این عارضه معمولا انگشت شست و حلقه را درگیر می‌کند، اما می‌تواند انگشتان دیگر را هم شامل شود.
در مورد پا هم این عارضه در واقع همان التهاب تاندون‌های فلکسور پا است که مسئول خم کردن انگشتان بزرگ پا هستند. این تاندون‌ها از داخل مچ پا و زیر پا به طرف انگشتان پا می‌روند. اگر این عارضه در بخش خارجی مچ پا رخ دهد، تاندونیت پرونئال پا نامیده می‌شود.
این تاندون‌ها علاوه بر خم کردن انگشتان پا، باعث تشکیل شدن قوس کف پا هم می‌شوند. گاهی اوقات به دلایلی، تاندون‌های پا ملتهب شده و درد می‌کنند. شیوع این التهاب، از التهاب اکستانسورها کمتر بوده، اما درد آن بیشتر است.
علل آسیب تاندون فلکسور
علاوه بر بریدگی بازو، مچ، پا، دست یا انگشتان، برخی از فعالیت‌های ورزشی هم می‌توانند باعث تاندونیت فلکسور شوند. این آسیب‌ها اغلب در فوتبال، کشتی و راگبی اتفاق می‌افتد. آسیب انگشتی جرسی یکی از شایع‌ترین این آسیب‌های ورزشی است. این عارضه می‌تواند زمانی اتفاق بیفتد که یک بازیکن پیراهن بازیکن دیگری را بگیرد و یک انگشت (معمولا انگشت حلقه) گرفتار شده و با قدرت زیادی کشیده شود. چنین اتفاقی می‌تواند باعث کنده شدن تاندون از استخوان شود.
در فعالیت‌هایی که نیاز به قدرت زیاد دست و پا است (مانند صخره‌نوردی)، تاندون‌ها یا غلاف آن‌ها می‌توانند کشیده یا پاره شوند. موقعیت چنگ زدن انگشتان که برای صخره‌نوردی ضروری است، فشار زیادی به قرقره‌های غلاف تاندون وارد می‌کند و می‌تواند باعث پارگی غلاف شود. وقتی این اتفاق می‌افتد، خم شدن انگشت سخت می‌شود و حرکت دادن انگشتان با درد همراه است.
مطالعه بیشتر: تاندونیت اکستانسور چیست؟ علائم و روش های درمان آن کدامند
برخی شرایط سلامتی (مثلا آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی) تاندون‌های فلکسور را ضعیف می‌کند و احتمال پارگی آن‌ها را افزایش می‌دهد. این عارضه می‌تواند بدون هشدار یا آسیب اتفاق بیفتد. ممکن است بعدها فرد متوجه شود که انگشتش دیگر خم نمی‌شود؛ اما به یاد نمی‌آورد که چگونه اتفاق افتاده است.
علائم تاندونیت فلکسور
شایع‌ترین علائم آسیب تاندون خم کننده انگشتان دست و پا عبارت‌اند از:
- آسیب باز، مانند بریدگی در کف دست و پا، مچ دست و پا، یا ساعد
- ناتوانی در خم کردن یک یا چند مفصل انگشت
- درد هنگام تلاش برای خم کردن انگشت
- بی‌حسی نوک انگشتان
- تورم خفیف روی مفصل انتهایی انگشت در سطح کفی
نحوه تشخیص تاندونیت فلکسور
بسیار مهم است که هنگام آسیب دیدن انگشتان به متخصص ارتوپدی مراجعه کنید. این امر به ویژه در مورد آسیب باز یا بریدگی پوست و زمانی که نگران تاندونیت فلکسور هستید، صادق است. به طور کلی، توصیه می‌شود که آسیب‌های تاندون فلکسور طی 7 تا 10 روز پس از آسیب ترمیم شوند، اگرچه ارزیابی اولیه مهم است.
کمک های اولیه
هنگامی که بریدگی جدی در دست، پا یا انگشتان خود دارید:
- یک پارچه تمیز یا بانداژ را محکم روی دست یا پای خود فشار دهید تا خونریزی کاهش پیدا کند.
- برای کاهش خطر عفونت، زخم را با نرمال سالین شستشو دهید.
- برای کمک به کاهش تورم پس از آسیب، از یخ یا کمپرس سرد استفاده کنید.
- دست خود را بلند کرده و تا بالای قلب بالا بیاورید.
- در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. بسته به شدت آسیب، بهتر است به یک مرکز مراقبت‌های فوری یا اورژانس مراجعه کنید تا پا یا دستتان از نظر آسیب تاندون، عصب، رگ خونی یا استخوان معاینه شود.
- ممکن است برای جلوگیری از عفونت نیاز به واکسن کزاز یا آنتی بیوتیک داشته باشید.
معاینه فیزیکی
در طول معاینه دست، پزشک از شما می‌خواهد که انگشتان خود را خم کرده و صاف کنید. برای بررسی قدرت انگشتتان، ممکن است پزشک از شما بخواهد انگشت آسیب‌دیده خود را خم کنید در حالی که انگشتان دیگر را صاف نگه داشته‌اید. برای تعیین اینکه آیا عصب یا رگ خونی آسیب‌دیده است یا خیر، پزشک ممکن است دست شما را از نظر حس و جریان خون در انگشتان آزمایش کند.
در معاینه پا، متخصص ارتوپدی در قسمت‌های خاصی از پا، مچ پا یا ساق پا فشار وارد می‌کند. علاوه بر این، به بررسی نواحی متورم می‌پردازد. همچنین ممکن است از شما بخواهد حرکات خاصی را برای ارزیابی دامنه حرکتی، قدرت و شدت درد خود انجام دهید.
تصویربرداری
همچنین ممکن است پزشک برای بررسی اینکه آیا آسیبی به استخوان‌های دست، مچ دست یا ساعد وارد شده است یا خیر، عکس‌برداری با اشعه ایکس را تجویز کند.
اگر پزشک مشکوک به شکستگی پا یا پارگی تاندون باشد، ممکن است معاینات تصویربرداری مانند اشعه ایکس، ام آر آی، سی تی اسکن یا سونوگرافی را توصیه کند.
برای بسیاری از تاندون‌های پا، اگر پاره نشده باشند، سونوگرافی اغلب آزمون انتخابی است تا ببیند چگونه تاندون حرکت می‌کند و چه نوع آسیب یا تغییرات دژنراتیو باعث درد کف پا، درد مچ پا یا درد ساق پا می‌شود.
مطالعه بیشتر: کلینیک فوق تخصصی پا و مچ پا
روش های درمان آسیب تاندون خم کننده انگشتان دست
پس از معاینه دست، پزشک ممکن است زخم باز شما را تمیز کرده و آن را ببندد تا خطر عفونت کاهش یابد. همچنین ممکن است دست شما را در یک آتل قرار دهد تا از ساختارهای آسیب‌دیده محافظت شود. تاندون‌ها نمی‌توانند التیام پیدا کنند مگر اینکه انتهای آن‌ها با هم تماس داشته باشند. در بیشتر موارد، بریدگی یا پارگی تاندون باید توسط جراح ترمیم شود.
جراحی تاندونیت فلکسور معمولا 7 تا 10 روز پس از آسیب انجام می‌شود. به طور کلی هرچه جراحی زودتر انجام شود بهبودی سریع‌تر حاصل خواهد شد. اگر جراحت شما به حدی است که خود بند نمی‌آید یا درد خیلی شدیدی دارید، پزشک ترتیب یک عمل جراحی فوری را خواهد داد. اگر قبل از آسیب انگشت، چیزی خورده یا نوشیده باشید، ممکن است زمان جراحی به تاخیر بیفتد.
روش جراحی
از آنجا که تاندون‌ها به روش‌های مختلفی ازجمله مستقیم، در یک زاویه، یا کشیده شدن از استخوان پاره می‌شوند، روش‌های مختلفی برای جراح وجود دارد تا آن‌ها را ترمیم کند. با این حال، تقریبا همه روش‌های ترمیم، بخیه‌های مخصوص را شامل می‌شوند.
بعد از جراحی، انگشتان و مچ دست ممکن است در یک موقعیت خمیده قرار گیرند تا از تنش جلوگیری شود. اغلب، بسته به نوع و مقدار آسیب، جراح، بیمار را چند روز پس از جراحی به فیزیوتراپ ارجاع می‌دهد تا به کمک روش‌های موجود، درمان تکمیل شود و بیمار دچار عارضه نشود. برای جلوگیری از آسیب رساندن به ترمیم تاندون، مهم است که دستورالعمل‌های جراح و فیزیوتراپ به دقت دنبال شوند. نتیجه ترمیم تا حد زیادی به توانایی بیمار در پیروی از دستورالعمل‌های جراح و فیزیوتراپ بستگی دارد.
برخی از روش‌های فیزیوتراپی که می‌توانند به بهبود سریع‌تر این عارضه کمک کنند، عبارت‌اند از:
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی روش موثری است که باعث توان‌بخشی و افزایش انعطاف‌پذیری مفاصل و بافت‌های نرم می‌شود. علاوه بر این، گردش خون و اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها را افزایش می‌دهد و در نتیجه، تاثیر بسزایی در سرعت روند درمان خواهد داشت.
لیزر درمانی
از دیگر روش‌های ایمن در فیزیوتراپی برای درمان عارضه تاندنیت فلکسور، می‌توان به لیزر درمانی اشاره کرد. در این روش، نور لیزر با شدت‌های مختلف به بافت‌ها تابانده می‌شود. هرچه نور با شدت بالاتری به بافت‌ها اعمال شود، به مقدار بیشتری درون آن‌ها نفوذ می‌کند. تابش لیزر روی محل عارضه علاوه بر کاهش درد، باعث بالا رفتن سرعت ترمیم و بهبودی بافت‌ها می‌شود.
الکتروتراپی تحریک الکتریکی عصب (TENS)
از دیگر روش‌های غیرتهاجمی برای مدیریت و کاهش درد، می‌توان به الکتروتراپی اشاره کرد که در آن، پالس‌های خفیف الکتریکی از طریق الکترودهایی به سطح پوست متصل شده و با تحریک بافت‌ها، روند بهبودی را سریع‌تر می‌کنند. در مورد تاندونیت فلکسور پا، خوب است بدانید که بیشتر مردم نیازی به جراحی ندارند و تنها رعایت نکات درمانی زیر می‌تواند کمک کننده باشد.
- اجتناب از انجام حرکاتی که شدت درد را افزایش می‌دهند.
- قرار دادن کیسه حاوی خرده‌های یخ روی پشت پا هر 15 الی 20 دقیقه.
- مصرف داروهای ضد التهاب.
- تزریق کورتون (کورتیکواستروئید) در اطراف تاندون.
اگر آسیب بعد از گذشت 6 ماه از زمان درمان‌های غیر جراحی بهبود نیافته باشد، متخصص ارتوپدی درمان‌های جراحی را توصیه خواهد کرد. این درمان‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- رکود گاستروکنمیوس: در این روش جراحی، متخصص ارتوپدی طول عضله ساق پا را افزایش می‌دهد تا مچ پا دامنه حرکتی وسیع‌تری داشته باشد. این روش برای افرادی که کف پای صاف یا تاندون آشیل دارند بسیار مناسب است.
- تنوسینووکتومی: در این روش جراحی، جراح تاندون آسیب دیده را برمی‌دارد و بافت‌های سالم را دوباره به هم می‌دوزد.
- انتقال تاندون: اگر تاندون به شدت آسیب ببیند، ممکن است بیمار نیاز به جراحی انتقال تاندون داشته باشد. جراح بیشتر قسمت‌های تاندون آسیب دیده را برمی‌دارد، سپس یک تاندون سالم را از جای دیگری در پای بیمار می‌گیرد و آن را به قسمت باقی‌مانده از تاندون اصلی متصل می‌کند.
سخن پایانی
در طی چند دهه گذشته، تحقیقات پیشرفته در درمان التهاب تاندون‌های خم کننده انگشتان منجر به بهبود نتایج بیماران شده است. با این حال، تاندونیت فلکسور می‌تواند بسیار چالش‌برانگیز باشد. حتی در بهترین دست‌ها و پاها، برخی از بیماران پس از آسیب و ترمیم تاندون فلکسور دچار سفتی و عملکرد ضعیف انگشت می‌شوند. به همین دلیل بسیار مهم است که روند درمان را تکمیل کرده و دستورالعمل‌های متخصص ارتوپدی را دنبال کنید تا به نتیجه مطلوب برسید. به طور کلی، علیرغم چالش‌هایی که این روش دارد، جراحی تاندون فلکسور منجر به بازگشت عملکرد خوب و رضایت بالای بیماران می‌شود.
