روتاتور کاف، مجموعه‌ای از 4 عضله و تاندون‌های آن‌ها است که به تثبیت شانه و حرکات آن کمک می‌کنند. این تاندون‌ها، ضخامتی حدود یک سانتی‌متر و عرضی حدود 2 تا 3 سانتی‌متر دارند و به قسمت بالایی استخوان بازو، در اطراف شانه، متصل می‌شوند. انقباض عضلات روتاتور کاف، باعث به حرکت درآمدن بازوها شده و مفصل شانه را در هنگام حرکت، در جای خود ثابت می‌کنند.
عضلات و تاندون‌های روتاتور کاف، مفصل شانه را احاطه کرده و سر استخوان بازو را محکم در حفره کم‌عمق شانه نگه می‌دارند. آسیب روتاتور کاف، می‌تواند باعث ایجاد یک درد مبهم در شانه شود که هنگام استفاده از بازوها یا دور کردن دست از بدن تشدید می‌شود. آسیب‌ها و صدمات این عضلات، ازجمله پارگی روتاتور کاف شانه، بسیار شایع است. پارگی در این ناحیه هم، می‌تواند باعث تضعیف مفصل شانه شده و انجام کارهای ساده‌ای مانند لباس پوشیدن را هم غیرممکن کند. این مسئله، در سنین بالا و در افرادی که مشاغلی مانند نقاشی و نجاری دارند، شایع‌تر است.
بسیاری از افراد مبتلا به پارگی روتاتور کاف شانه، می‌توانند علائم خود را مدیریت کرده و با تمرینات فیزیوتراپی که انعطاف و قدرت عضلات اطراف مفصل شانه را بهبود می‌بخشد، به فعالیت‌های روزانه خود بازگردند. در مقابل، برای درمان صدمات و پارگی‌های جدی یا در آن دسته از پارگی‌های روتاتور کاف که در اثر وارد شدن آسیب و ضربه ایجاد می‌شوند، ممکن است نیاز به جراحی باشد. در ادامه با علل و درمان کشیدگی روتاتور کاف، بیشتر توضیح می‌دهیم.
پارگی روتاتور کاف چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟
پارگی یک یا چند عدد از تاندون‌های روتاتور کاف، باعث می‌شود تا تاندون‌ها دیگر نتوانند به‌خوبی به محل طبیعی خود در روی استخوان بازو متصل شوند. در بسیاری از پارگی‌های روتاتور کاف شانه، تاندون از استخوان جدا می‌شود. سوپرااسپایناتوس، یکی از 4 عضله تشکیل‌دهنده روتاتور کاف است. بیشتر پارگی‌های روتاتور کاف، در اثر پارگی و آسیب به تاندون عضله سوپرااسپایناتوس ایجاد می‌شود. با این حال سایر تاندون‌ها هم در معرض صدمه و پارگی قرار دارند. در بسیاری از موارد، پارگی تاندون‌ها با ساییدگی شروع می‌شود. با پیشرفت آسیب، تاندون ممکن است به‌طور کامل پاره شود. گاهی اوقات، کارهایی مانند بلند کردن یک جسم سنگین، باعث می‌شود تا پارگی تاندون کامل شود.
پارگی روتاتور کاف شانه، به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
- پارگی جزئی: در این نوع به تاندون آسیب وارد می‌شود، اما باعث پارگی کامل آن نمی‌شود.
- پارگی کامل: در پارگی کامل روتاتور کاف شانه، تمام تاندون به‌طور کامل، از محل اتصال خود در استخوان بازو جدا می‌شود. در پارگی کامل، اساساً یک سوراخ در وسط تاندون وجود دارد.
علل آسیب و پارگی روتاتور کاف شانه، می‌تواند استفاده زیاد از مفصل شانه یا وارد شدن آسیب و صدمه به مفصل شانه باشد.
علل پارگی تاندون روتاتور کاف شانه
پارگی روتاتور کاف مشکل بسیار شایعی است؛ برای مثال، سالانه حدود دو میلیون آمریکایی به پارگی روتاتور کاف شانه مبتلا می‌شوند. یکی از علل اصلی پارگی، شکستگی استخوان ترقوه یا دررفتگی مفصل شانه، در اثر افتادن، تصادفات و آسیب‌های این‌چنینی است. با این حال بخشی بزرگی از این پارگی‌ها در اثر استفاده زیاد از مفصل شانه، در طول زمان رخ میدهند؛ به این دسته از پارگی‌ها، پارگی دژنراتیو هم می‌گویند. به همین دلیل، افراد بالاتر از 40 سال، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پارگی تاندون روتاتور کاف شانه قرار دارند.
علل پارگی دژنراتیو عبارت‌اند از:
- خارهای استخوانی: خار استخوانی به معنای رشد غیرطبیعی بافت استخوانی است. گاهی خارهای استخوانی در مفصل شانه ایجاد می‌شوند. هنگامی‌که بازوی خود را بلند می‌کنید، این خارهای استخوانی روی تاندون ساییده می‌شوند. این برخورد، باعث ایجاد اصطکاک بین استخوان و تاندون شده، و درنهایت ممکن است پارگی جزئی یا کامل ایجاد شود.
- کاهش جریان خون: با افزایش سن، جریان خون به روتاتور کاف کاهش می‌یابد. ماهیچه‌ها و تاندون‌ها، برای ترمیم خود به یک منبع خون سالم نیاز دارند. نرسیدن خون کافی به تاندون‌ها، باعث ضعیف شدن و آسیب رسیدن به تاندون‌ها می‌شود.
- استفاده بیش‌ازحد: حرکات مکرر شانه در حین ورزش یا در حین کار، می‌تواند به عضلات و تاندون‌ها فشار وارد کند و باعث پارگی شود.
پارگی اغلب در سمت دست غالب ایجاد می‌شود؛ اما ممکن است، هر دو دست را باهم درگیر کند. داشتن پارگی در یک شانه احتمال پارگی شانه مقابل را افزایش می‌دهد. ممکن است در سمت مقابل شانه درد نداشته باشید، اما آزمایشات ممکن است نشان‌دهنده پارگی باشد. برعکس این نیز ممکن است صادق باشد؛ ممکن است پارگی داشته باشید اما هیچ درد یا علامتی نداشته باشید.
هرکسی ممکن است دچار پارگی روتاتور کاف شود. با این حال، احتمال آن، در برخی افراد بیشتر است. از ریسک فاکتورهای پارگی روتاتور کاف، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- سابقه خانوادگی مشکلات شانه یا آسیب روتاتور کاف
- ضعف بدنی
- سیگار کشیدن
- سن بیشتر از 40 سال
پارگی‌های دژنراتیو در بین افرادی که حرکات تکراری شانه را انجام میدهند، شایع‌تر است، مانند:
- نجاران
- مکانیک‌ها
- نقاشان
- ورزشکارانی که بیسبال، سافت‌بال و تنیس بازی می‌کنند یا در ورزش قایقرانی فعالیت دارند.
علائم پارگی روتاتور کاف شانه
پارگی‌های ناگهانی ناشی از تصادف یا حوادث، باعث درد شدید شانه و ضعف بازو می‌شود. در پارگی‌های دژنراتیو، در ابتدا شدت درد کمتر است و اغلب به مسکن‌های بدون نسخه پاسخ خوبی نشان می‌دهد؛ اما با گذشت زمان درد بدتر می‌شود و ممکن است مسکن‌ها هم کمکی به کاهش درد نکنند. با این حال درد در تمام افرادی که دچار پارگی روتاتور کاف شانه می‌شوند، دیده نمی‌شود، اما بیشتر مبتلایان، درجاتی از ضعف بازو و شانه دارند.
از علائم شایع پارگی روتاتور کاف، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- درد مکرر که با انجام فعالیت‌های خاص تشدید می‌شود.
- دردی که مانع از خوابیدن به پهلوی آسیب‌دیده می‌شود.
- هنگام حرکت بازو، صدایی مانند رنده یا ترک‌خوردگی به گوش می‌رسد.
- محدودیت حرکت و کاهش دامنه حرکت بازو
- ضعف عضلانی
پارگی روتاتور کاف در ناحیه شانه چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک، تشخیص پارگی روتاتور کاف شانه را با گرفتن شرح‌حال و معاینه فیزیکی آغاز می‌کند. در طول معاینه فیزیکی، پزشک روی قسمت‌های مختلف شانه فشار وارد می‌کند و بازوی شما را در جهات مختلف حرکت می‌دهد. همچنین پزشک قدرت عضلات اطراف شانه و بازو را معاینه می‌کند. در برخی موارد برای تأیید تشخیص، نیاز به انجام روش‌های تصویربرداری مختلف است:
- تصویربرداری با اشعه ایکس: اگرچه پارگی روتاتور کاف در عکس‌برداری با اشعه ایکس مشخص نمی‌شود، اما می‌توان خارهای استخوانی احتمالی در آن را دید و ابتلا به سایر علل درد در شانه، مانند آرتریت‌ها را بررسی کرد.
- سونوگرافی: در این روش تصویربرداری، از امواج صوتی برای تولید تصاویری از ساختارهای درون بدن، به‌ویژه بافت‌های نرم مانند ماهیچه‌ها و تاندون‌ها استفاده می‌شود. با سونوگرافی، می‌توان ساختارهای شانه را به شکل پویا و در حین حرکت بررسی کرد. همچنین سونوگرافی، امکان مقایسه سریع بین شانه آسیب‌دیده و شانه سالم را فراهم می‌کند.
- MRI: در این روش، از امواج مغناطیسی و آهنرباهای قوی، برای ایجاد تصاویر از ساختارهای درون بدن، استفاده می‌شود. تصاویر به‌دست‌آمده، تمام ساختارهای شانه را با جزئیات کامل نشان میدهند. کیفیت تصاویر تا حد زیادی به کیفیت تجهیزات مورداستفاده بستگی دارد.
راه‌های درمان پارگی روتاتور کاف شانه
پارگی‌های روتاتور کاف، به‌خودی‌خود بهبود نمی‌یابند، اما بسیاری از بیماران می‌توانند با درمان‌های غیر جراحی و با تقویت عضلات شانه، عملکرد خود را بهبود بخشند و درد را کاهش دهند. فقط به این دلیل که پارگی وجود دارد، لزوماً به معنای نیاز به جراحی نیست. از هر 10 نفری که پارگی جزئی دارند، هشت نفر با درمان‌های غیر جراحی بهبود می‌یابند. ممکن است نیاز باشد، درمان پارگی تاندون روتاتور کاف شانه برای مدت طولانی، مانند یک سال ادامه پیدا کند.
درمان‌های غیر جراحی این بیماری عبارت‌اند از:
- استفاده از بازوبند و استراحت دادن به شانه برای کمک به بهبودی و ترمیم پارگی ایجاد شده در روتاتور کاف
- استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) برای کمک به کاهش درد و التهاب
- فیزیوتراپی برای تقویت عضلات شانه
- تزریق موضعی استروئیدها برای کاهش درد و تورم
اگر این درمان‌ها پاسخ مناسبی ایجاد نکنند یا درصورتی‌که دچار پارگی کامل روتاتور کاف شده باشید، ممکن است پزشک جراحی را توصیه کند. در بیشتر موارد، جراحی پارگی روتاتور کاف شانه به روش آرتروسکوپی و با ایجاد چند برش کوچک، به شکل سرپایی انجام می‌شود. با این حال برخی از انواع پارگی‌ها، با این روش قابل ترمیم نیستند و نیاز به جراحی باز برای حذف بافت اسکار یا تعویض مفصل دارند. پس از جراحی، انجام فیزیوتراپی در دوره ریکاوری الزامی است.
جمع‌بندی
روتاتور کاف به مجموعه‌ای از تاندون‌ها و عضلات تشکیل‌دهنده مفصل شانه گفته می‌شود. پارگی این تاندون‌ها، در اثر آسیب‌ها و صدمات یا در اثر استفاده زیاد، بسیار شایع است. درد، محدودیت حرکت و ضعف عضلانی، از علائم شایع پارگی روتاتور کاف شانه است. پزشک برای تشخیص این بیماری از روش‌های تصویربرداری و معاینات فیزیکی کمک می‌گیرد. درمان آن‌هم به دو روش جراحی و غیر جراحی انجام می‌شود که معمولاً درمان جراحی در موارد پارگی کامل یا عدم پاسخ درمان‌های غیر جراحی، پیشنهاد خواهد شد.
