دژنراتیو یا degenerative disease به بیماری هایی اطلاق می شود که در آنها عملکرد و ساختار بافت‌ها یا اندام‌های آسیب‌دیده در طول زمان بدتر می‌شود. در این بیماری‌ها سلول‌ها و بافت‌های بدن به تدریج تخریب می‌شوند و ممکن است در سیستم عصبی، عضلات، استخوان‌ها یا سایر بخش‌های بدن رخ دهند. این بیماری‌ها در طول زمان تشدید می‌شوند و می‌توانند به‌تدریج عملکرد بدن، توانایی فرد در انجام فعالیت‌های روزمره و کیفیت زندگی را تحت‌تأثیر قرار دهند.
استئوآرتریت (Osteoarthritis)، پوکی‌استخوان (osteoporosis) و بیماری آلزایمر (Alzheimer) نمونه‌هایی از این نوع بیماری هستند. در این مقاله به طور کامل توضیح می‌دهیم که بیماری دژنراتیو چیست و در مورد انواع بیماری، علائم، علل ابتلا و درمان آن نیز صحبت می‌کنیم. لطفا تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
انواع بیماری های دژنراتیو کدامند؟
برخی از انواع بیماری‌های دژنراتیو عبارت‌اند از:
- آلزایمر (Alzheimer’s disease)
- پارکینسون (Parkinson’s disease)
- آمیوتروفیک جانبی لوزالمعده ( Amyotrophic lateral sclerosis یا ALS)
- بهانتینگتون (Huntington’s disease)
- مولتیپل اسکلروز (Multiple sclerosis)
- کری اتون (Creutzfeldt-Jakob disease)
- فریدریش (Friedreich’s ataxia)
- ویلسون (Wilson’s disease)
- متابولیک (Metabolic diseases) که ممکن است باعث تخریب بافت‌های مختلف شوند
بیماری دژنراتیو مغزی چیست؟
دژنراتیو مغزی به گروهی از بیماری‌ها اطلاق می‌شود که باعث تخریب و خسارت به بافت‌ها و سلول‌های مغزی می‌شوند. این بیماری‌ها ممکن است عملکرد عصبی را تحت‌تأثیر قرار داده و به‌تدریج منجر به نقص عملکرد مغز و اختلالات عصبی مختلف شوند.
دژنراتیو مفاصل (استئوآرتریت) و استخوان‌ها چیست؟
دژنراتیو مفاصل یا استئوآرتریت به بیماری‌هایی گفته می‌شود که مفاصل و استخوان‌ها را تخریب کرده و به آنها صدمه می‌زند. در این بیماری‌ها، بافت‌های مفصلی از جمله غضروف و استخوان‌ها به طور تدریجی آسیب می‌بینند و این منجر به التهاب، سفتی و درد در مفاصل می‌شود. این بیماری‌ها می‌توانند باعث محدودیت حرکت، ناتوانی و درد شدید در مفاصل شوند و در صورت پیشروی و شدت بیشتر، کیفیت زندگی فرد را تحت‌تأثیر قرار دهند.
بیماری دژنراتیو زانو
دژنراتیو زانو به بیماری‌هایی گفته می‌شود که به تخریب و آسیب ساختارها و بافت‌های زانو می‌شوند. این بیماری‌ها می‌توانند باعث تخریب غضروف زانو، التهاب مفصل، ناتوانی حرکتی و درد شدید در زانو شوند.
بیماری دژنراتیو گردن
دژنراتیو گردن، باعث تخریب غضروف، التهاب مفصل، محدودیت حرکت، مشکلات عملکردی و درد شدید در مناطق موردنظر می‌شود. این بیماری معمولاً باعث ناتوانی در حرکت شده و در صورت پیشروی و تشدید بیشتر، ممکن است نیاز به مراجعه به کلینیک فوق تخصصی فیزیوتراپی ، درمان دارویی و در برخی موارد جراحی داشته باشد.
بیماری دژنراتیو ستون فقرات
دژنراتیو ستون فقرات سبب تخریب و خسارت به ستون فقرات (ریشه‌های عصبی، غضروف و استخوان‌ها) می‌شود. این بیماری ممکن است باعث التهاب، تغییرات در غضروف بین مهره‌ها (تحت عنوان آرتروز)، تضعیف عملکرد عصبی، ناتوانی در حرکت، محدودیت فعالیت‌های روزمره و درد شدید در ناحیه ستون فقرات شود.
بیماری دژنراتیو لگن
دژنراتیو لگن نیز سبب تخریب و خسارت به لگن (مفصل لگنی) و بافت‌های مرتبط می‌شود. این بیماری می‌تواند باعث التهاب، تخریب غضروف، محدودیت در حرکت و درد شدید و ناتوانی حرکتی در منطقه لگن شود.
مطالعه بیشتر: عمل تعویض مفصل لگن چیست
بیماری دژنراتیو شانه
بیماری دژنراتیو شانه منجر به تخریب و خسارت به مفصل شانه و بافت‌های مرتبط می‌شود. این بیماری می‌تواند باعث التهاب، تخریب غضروف، ناتوانی حرکتی و درد در منطقه شانه شود.
علائم بیماری های دژنراتیو کدام‌اند؟
علائم بیماری دژنراتیو ممکن است متنوع و بسته به نوع بیماری و منطقه تحت‌تأثیر متفاوت باشد. اما برخی از علائم عمومی عبارت‌اند از:
- کاهش قدرت و عملکرد عضلات
- سفتی و محدودیت در حرکت مفاصل
- درد در منطقه تحت‌تأثیر بیماری
- ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزمره
- تغییرات در تعادل و پایداری بدن
- کاهش قدرت حسی مانند حس لمس، درد و حرارت
- اختلال در تشخیص و پردازش حسی
- عوارض عصبی مانند لرزش، تنیدگی عضلات و ناتوانی حرکتی
- اختلال در توانایی حافظه و تمرکز
- افزایش خستگی و کاهش توانایی فیزیکی
علائم دژنراتیو زانو
علائم دژنراتیو زانو عبارت‌اند از:
- درد در ناحیه زانو وقتی که بار بر آن قرار می‌گیرد یا حین حرکت
- حرکت‌دادن زانو با سختی
- ضعیف‌شدن عضلات مرتبط با زانو و مشکل در انجام فعالیت‌های روزمره
- تورم و التهاب در منطقه زانو
- ناتوانی حرکتی و عدم قدرت برای انجام فعالیت‌های روزمره
علائم دژنراتیو گردن
علائم دژنراتیو گردن عبارت‌اند از:
- درد شدید در ناحیه گردن معمولاً در صبح یا پس از فعالیت‌های جسمانی
- حرکت‌دادن گردن با سختی
- احساس خستگی و سختی در منطقه گردن، به‌خصوص پس از فعالیت طولانی
- درد در بازوها
- سرگیجه و عدم تعادل
علائم دژنراتیو ستون فقرات
از شایع‌ترین علائم دژنراتیو ستون فقرات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد شدید، مزمن و مداوم در ناحیه ستون فقرات، از جمله گردن و نیمهٔ بالایی یا پایینی پشت
- دشواری در خم‌شدن، ایستادن روی نوک انگشتان پا و چرخاندن گردن و تنه
- از شکل خود خارج‌شدن و خمیده شدن ستون فقرات
- عوارض عصبی از جمله درد و لرزش در بازوها و پاها، کمردرد شدید، احساس سوزش و تورم در عضلات؛ وضعیت عصبی نارسایی و اختلال در حرکت
علائم دژنراتیو لگن
علائم دژنراتیو لگن عبارت‌اند از:
- درد شدید و مزمن در منطقه لگن، نیمه پایینی پشت در حین حرکت یا استراحت
- محدودیت حرکت‌دادن پاها به‌سختی
- عضلات مرتبط با لگن و کاهش قدرت و استقامت در حرکت‌های لگنی
- تغییراتی در عملکرد مثانه و روده و مشکلاتی نظیر ناتوانی در کنترل مثانه و روده، تنش و تکرار زیاد ادرار، و مشکلات در مدفوع کردن
- درد در ساق و زانو
علائم دژنراتیو شانه
شایع‌ترین علائم دژنراتیو شانه عبارت‌اند از:
- درد در ناحیه شانه
- بلندکردن، جلو و عقب بردن یا چرخاندن دایره‌ای شانه به دشواری
- سفتی و ضعف عضلات مرتبط با شانه و کاهش استقامت و توانایی در انجام حرکات
- قرمزی، تورم و التهاب در ناحیه شانه
- ایجاد صداها و خشک‌شدن در شانه
دلیل بروز بیماری دژنراتیو چیست؟
علل بروز بیماری‌های دژنراتیو می‌توانند متنوع باشند و بسته به نوع بیماری متفاوت هستند. اما عوامل عمده‌ای که می‌توانند در بروز بیماری دخیل باشند، عبارت‌اند از:
- عوامل ژنتیکی: برخی از بیماری‌های دژنراتیو ژنتیکی هستند و بیمار آنها را به ارث برده است. نوع خاصی از ژن‌ها ممکن است باعث آسیب به بافت‌ها و سلول‌ها شوند و فرایند تخریب و تغییر در عملکرد طبیعی آنها را آغاز کنند.
- فرایند پیری: با گذشت زمان و پیرشدن، بافت‌ها و سلول‌های بدن تحولاتی می‌گذرانند که ممکن است منجر به تغییرات و آسیب در عملکرد آنها شود. فرایند طبیعی پیری باعث تخریب و کاهش کیفیت بافت‌ها و سلول‌ها می‌شود که می‌تواند به باعث ابتلا به دژنراتیو شود.
- عوامل محیطی: برخی عوامل محیطی نیز می‌توانند در بروز بیماری‌های دژنراتیو نقش داشته باشند. به‌عنوان‌مثال، تماس با مواد شیمیایی سمی یا تابش پرتوهای مضر می‌توانند باعث آسیب به بافت‌ها شده و فرایند دژنراتیو را آغاز کنند.
علت استئوآرتریت یا دژنراتیو مفصلی چیست؟
از مهم‌ترین علل استئوآرتریت می‌توان موارد زیر را نام برد:
- فرایند طبیعی پیری و تخریب بافت‌های مفصلی و سایر تغییرات در ساختار مفاصل و ضعف کیفیت آنها
- برخی شرایط مزمن مانند التهاب مفصلی مزمن، آسیب رساندن به مفاصل و آسیب‌های مکانیکی مکرر
- عوامل ژنتیکی
- عوامل محیطی مانند تروماها، آسیب‌های مکانیکی، استفاده بیش از حد از مفاصل، عوامل شیمیایی مضر و تابش
- برخی بیماری‌های مرتبط مانند التهاب مفصلی، بیماری‌های التهابی مزمن و بیماری‌های متابولیکی
علت دژنراتیو ستون فقرات چیست؟
مهم‌ترین دلایلی که باعث ابتلا به دژنراتیو ستون فقرات می‌شود عبارت‌اند از:
- بالارفتن سن و کاهش کیفیت بافت‌های مربوط به ستون فقرات، عملکرد تغذیه و خون‌رسانی به استخوان‌ها و بافت‌های فقرات و تخریب و تغییرات در ساختار ستون فقرات
- عوامل ژنتیکی
- سایر عوامل مزمن مانند التهاب مزمن در استخوان‌ها و مفاصل، آسیب‌های مکانیکی مزمن (مانند استفاده بیش از حد از استخوان‌ها) و عوامل محیطی
- عوامل محیطی مانند تروماها، آسیب‌های مکانیکی، استفاده بیش از حد از استخوان‌ها، عوامل شیمیایی مضر و تابش
- برخی بیماری‌های مرتبط مانند آرتروز، بیماری ریزپرده عمودی، بیماری آنکیلوزینگ سپینال و بیماری‌های التهابی مزمن
علت دژنراتیو زانو چیست؟
برخی از دلایل شایع بروز دژنراتیو زانو عبارت‌اند از:
- پیری و کاهش کیفیت بافت‌ها و سازوکارهای مرتبط با زانو
- عوامل ژنتیکی
- آسیب‌های مکانیکی مانند تروماهای مکرر، فشار طولانی‌مدت بر زانو و استفاده بیش از حد از زانو و تخریب و تغییرات در زانو
- عوامل محیطی مانند تروماها، استفاده بیش از حد از زانو، عوامل شیمیایی مضر و تابش
- برخی بیماری‌ها مانند التهاب مفصلی، بیماری آرتروز، بیماری‌های متابولیکی و بیماری‌های التهابی مزمن
مطالعه بیشتر: عمل تعویض مفصل زانو
علت دژنراتیو گردن چیست؟
علل ابتلا به دژنراتیو گردن را می‌توان موارد زیر معرفی کرد:
- پیری و کاهش کیفیت بافت‌ها و استراکچرهای گردن و عملکرد تغذیه و خون‌رسانی به استخوان‌ها، غضروف‌ها و بافت‌های گردن و در نتیجه تخریب و تغییرات در ساختار گردن
- عوامل ژنتیکی
- آسیب‌های مکانیکی مانند تروماهای مکرر، فشار طولانی‌مدت بر گردن و استفاده بیش از حد از آن
- عوامل محیطی مانند تروماها، استفاده بیش از حد از گردن، عوامل شیمیایی مضر و تابش
- برخی بیماری‌ها مانند بیماری آرتروز، بیماری‌های التهابی مزمن، بیماری‌های متابولیکی و بیماری‌های روماتیسمی
علت دژنراتیو لگن چیست؟
دلایل زیر به ابتلای دژنراتیو لگن کمک می‌کند:
- پیری
- عوامل ژنتیکی (برخی از ژن‌ها می‌توانند باعث ضعف ساختاری استخوان‌ها و بافت‌های مربوط به لگن شوند)
- آسیب‌های مکانیکی
- عوامل محیطی
- برخی بیماری‌ها مانند بیماری آرتروز، بیماری‌های التهابی مزمن، بیماری‌های متابولیکی و بیماری‌های روماتیسمی
علت دژنراتیو شانه چیست؟
می‌توان موارد زیر را از دلایل ابتلا به دژنراتیو شانه دانست:
- پیری
- آسیب‌های مکانیکی و فشار طولانی‌مدت بر شانه
- عوامل ژنتیکی
- عوامل محیطی
- بیماری‌های مرتبط
روش های درمان بیماری های دژنراتیو کدامند؟
درمان بیماری‌های دژنراتیو با توجه به نوع و شدت بیماری و نیازهای هر فرد، متفاوت است. اما درمان بیماری‌های دژنراتیو عموماً توسط موارد زیر انجام می‌شود:
- مدیریت درد: استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، آنتی‌دپرسانت‌ها، ترکیبات غلظت بالا از انتی‌اوپیوئیدها برای کاهش درد و التهاب می‌تواند مفید باشد. در موارد شدیدتر، استفاده از داروهای مسکن قوی توصیه می‌شود.
- فیزیوتراپی و تمرینات توان‌بخشی: برنامه‌های فیزیوتراپی و تمرینات توان‌بخشی برای تقویت عضلات، بهبود انعطاف‌پذیری و استقامت بدن و کاهش علائم درد و سفتی مفاصل می‌تواند مؤثر باشد.
- تغییرات در سبک زندگی: حفظ وزن سالم، فعالیت بدنی منظم، استفاده از تکنیک‌های بهداشتی در کارهای روزمره (مثلاً برنامه‌ریزی مناسب برای بلندکردن اشیای سنگین) و استفاده از وسایل حمایتی (مانند عصا) می‌تواند به کاهش عوارض و بهبود عملکرد بدن کمک کند.
- درمان دارویی: برخی داروها مانند آنتی التهاب‌ها، مکمل‌های غضروف‌سازی، محافظت‌کننده‌های غضروف و داروهای ضد روماتیسمی ممکن است در بهبود علائم دژنراتیو مؤثر باشند.
- روش‌های تسکینی و استفاده از ترمیم‌کننده‌های موضعی، آب‌درمانی، ماساژ و…
درمان دژنراتیو مفصلی
علاوه بر موارد فوق، در موارد شدید، جراحی ممکن است موردنیاز باشد. این شامل جراحی تعویض مفصل، جراحی تمدد لیگامانت و تمرینات بازسازی بعد از جراحی است.
درمان دژنراتیو ستون فقرات
برای درمان این نوع دژنراتیو پیشنهاد می کنیم به کلینیک فوق تخصصی ستون فقرات مراجعه کرده و به توصیه های پزشک عمل کنید. معمولا استفاده از کمربند حمایتی قابل‌تنظیم در فعالیت‌های روزمره و ورزشی نیز می‌تواند به کاهش فشار و تنش در منطقه ستون فقرات کمک کند.
درمان دژنراتیو زانو
ضمن درمان‌های گفته شده، استفاده از افزونگی و باندهای حمایتی در منطقه زانو می‌تواند به کاهش فشار و تنش در مفصل زانو کمک کند و علائم را کاهش دهد. همچنین تزریقات موضعی مانند استروئیدها و محلول‌های ضدالتهاب می‌تواند در کاهش التهاب و درد در زانو مؤثر باشد. در صورتی که روش های درمانی پیشنهادی موثر واقع نشدند، به کلینیک فوق تخصصی زانو نیاوران کلینیک مراجعه کرده و از تخصص و تجربه پزشکان ما بهره بگیرید.
درمان دژنراتیو گردن
استفاده از گردنی‌ها برای حفظ وضعیت صحیح گردن و کاهش فشار روی مفاصل و اسیدهای عصبی نیز می‌تواند مفید باشد.
درمان دژنراتیو لگن
استفاده از کمربند حمایتی در منطقه لگن، می‌تواند به کاهش فشار و تنش در مفاصل لگن کمک کند و علائم را کاهش دهد. تزریقات موضعی مانند استروئیدها و محلول‌های ضدالتهاب هم می‌تواند در کاهش التهاب و درد در لگن مؤثر باشد.
مطالعه بیشتر: کلینیک فوق تخصصی لگن
درمان دژنراتیو شانه
همچنین استفاده از تکنیک‌های مناسب برای حرکت اجسام سنگین، استفاده از وسایل حمایتی مثل کمربند‌های حمایتی می‌تواند به بهبود علائم و کاهش فشار بر شانه کمک کند. گاهی انجام جراحی تعویض مفصل شانه یا جراحی ترمیمی شانه بهترین گزینه جهت کاهش درد است. بنابراین جهت تعیین روش درمانی حتما به کلینیک فوق تخصصی شانه مراجعه فرمایید.
سخن پایانی
در این مقاله در مورد بیماری دژنراتیو صحبت کردیم و اطلاعاتی در مورد علائم، علت بروز بیماری و نحوه درمان ارائه کردیم. توضیح دادیم که دژنراتیو به معنای تخریب و تغییر در ساختار و عملکرد یک عضو یا بافت است. بیماری‌های دژنراتیو در نواحی مختلف بدن مانند مفاصل، استخوان‌ها، عضلات و سیستم عصبی رخ می‌دهند و باعث تخریب تدریجی سلول‌ها و بافت‌ها و معمولاً منجر به نقص و تحلیل عملکرد اعضا و بافت‌ها می‌شوند. در صورت مشاهده علائم این بیماری، بهتر است هرچه سریع‌تر به پزشک متخصص مراجعه کرده و روند درمان را شروع کنید.
