مهره‌های ستون فقرات از قاعده جمجمه تا استخوان دنبالچه امتداد دارند. درمجموع، 33 مهره در ستون فقرات وجود دارد که در میان این مهره‌ها، بالشتک‌های گردی به نام دیسک قرار گرفته است. وظیفه دیسک‌های بین مهره‌ای، آسان‌تر کردن حرکاتی مانند خم و راست شدن است. هنگامی که این دیسک‌ها پاره شده یا نشت می‌کنند، فتق دیسک ایجاد می‌شود که با ایجاد درد تحرک و فعالیت را برای فرد دشوار می‌کند. فتق دیسک در هرجایی از ستون مهره‌ها ممکن است ایجاد شود، ولی اغلب پارگی دیسک بین مهره‌ای، در قسمت پایینی کمر ایجاد می‌شود. همچنین فتق دیسک، یکی از دلایل اصلی کمردرد و درد سیاتیکی پا است. با وجودی که دیسک کمر باعث ایجاد درد فراوانی برای فرد می‌شود، اما اغلب افراد با گذشت زمان و انجام درمان‌های غیر جراحی، تا حد زیادی بهبود در شدت علائم خود را تجربه می‌کنند. در ادامه به انواع درمان‌های غیر جراحی دیسک کمر و کاربردهای آن‌ها می‌پردازیم.
مطالعه بیشتر: دیسک کمر چیست
روش‌های درمان دیسک کمر بدون جراحی
هدف از درمان دیسک کمر بدون جراحی، کاهش درد و سایر علائم آزاردهنده ناشی از آن، و همچنین پیشگیری از وقوع آسیب‌های بیشتر است. بسیاری از بیماران به این دسته از درمان‌ها پاسخ می‌دهند و نیازی به جراحی نخواهند داشت. روش‌های مختلف درمان دیسک کمر بدون جراحی، اغلب به 4 تا 6 هفته زمان برای نشان دادن اثرات خود نیاز دارند. از روش‌های درمان فتق دیسک کمر بدون جراحی، می‌توان موارد زیر را نام برد:
مطالعه بیشتر: دکتر برای درد سیاتیک
ورزش، استراحت و اصلاح وضعیت بدن
در گذشته به افرادی که به دیسک کمر مبتلا می‌شدند، توصیه می‌شد که یک تا دو هفته استراحت مطلق داشته باشند و در واقع استراحت را درمان قطعی دیسک کمر بدون جراحی و مداخلات پزشکی می‌دانستند. اما در جدیدترین درمان دیسک کمر بدون جراحی، پزشکان خلاف این گفته را توصیه می‌کنند. زیرا استراحت مطلق در مبتلایان می‌تواند باعث ضعیف‌تر شدن عضلات و استخوان‌ها شده و در نهایت، مشکلات بیشتری را برای فرد ایجاد می‌کند. امروزه توصیه می‌شود که فرد حداقل فعالیت‌های معمول روزانه خود را تا زمانی که تحمل درد ناممکن نیست، ادامه دهد. پیدا کردن وضعیتی که در آن درد کمر کاهش پیدا می‌کند، نیز مهم است. بسیاری از افراد در حالت درازکش، و هنگامی که زانوها با زاویه 90 درجه در سطحی بالاتر از بدن قرار می‌گیرد، درد بسیار کمتری را احساس می‌کنند.
داروهای کنترل‌کننده درد
داروهای زیادی برای کنترل کمردرد و درد سیاتیکی ناشی از فتق دیسک کمر در دسترس هستند. بسیاری از این داروها از دسته مسکن‌ها هستند، اما برخی از داروهای ضد التهابی و شلکنندههای عضلانی نیز می‌توانند در کاهش درد مؤثر باشند. برخی از داروهایی که برای درمان بیرون زدگی دیسک کمر بدون جراحی تجویز می‌شوند، عبارتند از:
- داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NASIDs): این دسته از داروها خاصیت ضد التهابی و مسکنی داشته و به کاهش کمردرد و درد سیاتیکی ناشی از دیسک کمر کمک می‌کنند. دیکلوفناک، ایبوپروفن و ناپروکسن از داروهای این دسته هستند. باید توجه داشت که این داروها با فرایند ایجاد لخته خون تداخل داشته و ممکن است باعث خونریزی‌های خفیف و برخی اوقات شدید شوند. از دیگر عوارض این داروها، احتمال ایجاد زخم معده و مشکلات کلیوی به دنبال مصرف آن‌ها است. بهتر است در صورت ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی، آسم، بیماری‌های کلیوی و گوارشی، قبل از مصرف این دسته از داروها با پزشک خود مشورت کنید.
- استامینوفن (پاراستامول): استامینوفن نیز یک مسکن است که به خوبی تحمل شده و می‌تواند به عنوان جایگزینی برای NSAIDs ها استفاده شود. اغلب در افرادی که به علت آسم یا مشکلاتی مانند زخم معده، توانایی مصرف NSAIDs ها را ندارند، استامینوفن تجویز می‌شود. مصرف دوز بالایی از این دارو، می‌تواند باعث ایجاد مشکلات کبدی و کلیوی شود، در نتیجه توصیه می‌شود تا بیشتر از 4 گرم در روز استامینوفن مصرف نشود.
- مخدرها: این دسته از داروها که برای درمان دیسک کمر شدید بدون جراحی استفاده می‌شوند، مسکن‌های بسیار قوی بوده و باید حتماً تحت نظارت پزشک مصرف شوند. از این دسته از داروها می‌توان ترامادول و مورفین را نام برد. توجه داشته باشید که مصرف طولانی مدت این داروها، ممکن است باعث وابستگی شود. عوارضی مانند تهوع، استفراغ، سرگیجه و تغییرات فشارخون در اثر مصرف این دسته از داروها محتمل است.
- استروئیدها: این دسته از داروها، ضد التهاب‌های قوی هستند که می‌توانند برای درمان بسیاری از بیماری‌ها، ازجمله کاهش درد ناشی از دیسک کمر استفاده شوند.
- شلکنندههای عضلانی: این دسته از داروها، باعث شل شدن و ریلکس شدن ماهیچه‌ها شده، و همچنین خاصیت آرام‌بخشی ضعیفی نیز دارند. از عوارض این داروها، خستگی، گیجی و مشکلات گوارشی را می‌توان نام برد. برخی از داروهای این دسته مانند بنزودیازوپین‌ها در صورت مصرف طولانی‌مدت، ممکن است باعث وابستگی شوند.
- داروهای ضد تشنج: این دسته از داروها اغلب برای درمان صرع استفاده می‌شوند، اما در کاهش نورالژیا دردهای عصبی مانند درد سیاتیکی نیز مؤثر هستند. خستگی و گیجی از عوارض مصرف این داروها است.
- ضد افسردگی‌ها: برخی از داروهایی که برای درمان افسردگی تجویز می‌شوند، در کاهش کمردرد ناشی از دیسک نیز مؤثر هستند. خستگی، تهوع، خشکی دهان و گیجی از عوارض این داروها است.
داروهای ضدتشنج و ضدافسردگی، زمانی تجویز می‌شوند که علائم بسیار طولانی شده باشد، یا پس از تجویز سایر داروها پاسخ مناسبی به درمان مشاهده نشود.
مطالعه بیشتر: عمل دیسک کمر با لیزر
فیزیوتراپی
یکی دیگر از راه‌های درمان دیسک کمر بدون جراحی، استفاده از فیزیوتراپی است. هدف از فیزیوتراپی، انجام تمرینات بازتوانی، برای افزایش توانایی فرد در انجام فعالیت‌های روزانه به شکلی صحیح است. برخی دیگر از روش‌های موثر در کاهش درد و علائم ناشی از دیسک کمر و درمان پارگی دیسک کمر بدون جراحی شامل موارد زیر است:
- ماساژ: می‌توان از ماساژ‌های مختلف برای شل کردن عضلات و کاهش فشار و درد استفاده کرد.
- گرما و سرما: می‌توان از کیسه آب گرم، سونا یا حمام با آب گرم، برای شل کردن عضلات استفاده کرد. پک‌های سرد، مانند ژل‌ها نیز در کاهش درد موثر هستند.
- اولتراسوند تراپی: می‌توان از امواج صوتی، برای ایجاد گرما و کاهش فشار و شل‌کردن عضلات و بافت‌های بدن استفاده کرد.
طب سنتی شرقی
برای درمان دیسک کمر بدون نیاز به جراحی می‌توان از طب سنتی نیز استفاده کرد. روش‌های درمانی که بر اساس طب سنتی شرقی برای درمان کمردرد انجام می‌شوند، شامل موارد زیر است:
- طب سوزنی: در طب سوزنی، درمانگر سوزن‌های مخصوصی را در نقاط مشخصی از بدن وارد می‌کند. این روش ممکن است به کاهش درد کمک کند.
- ریکی: این روش که بر اساس طب سنتی ژاپنی است، شامل قرار دادن دست‌ها در نقاط مشخصی از بدن، برای کاهش درد است.
تزریق در نزدیکی ستون فقرات
می‌توان داروهای ضدالتهاب مانند استروئیدها یا داروهای بی‌حس‌کننده را در نزدیکی محل درگیر ستون فقرات تزریق کرد. تحقیقات نشان داده‌اند که این روش، باعث کاهش درد و بهبود وضعیت فرد برای چند هفته می‌شود. با این حال، این روش نیز می‌تواند عوارضی مانند خونریزی، عفونت و آسیب عضلانی را به دنبال داشته باشد.
مطالعه بیشتر: متخصص دیسک کمر
جمع‌بندی
در نهایت باید گفت روش‌های مختلفی از استراحت تا مصرف دارو و طب سنتی و … برای تسکین درد و کاهش علائم دیسک کمر در دسترس است که در موارد بسیاری نیاز به جراحی را برطرف خواهند کرد. اما بهتر است پیش از هر اقدامی حتماً با یک پزشک مشورت کنید و با توجه به وضعیت سلامت خود، این روش‌ها را تحت نظارت پزشک امتحان کنید. توجه داشته باشید که هیچ نسخه قطعی درمان دیسک کمر بدون جراحی وجود ندارد و هر کدام از این روش‌ها ممکن است برای برخی مفید باشد و برای عده‌ای دیگر هیچ تأثیری نداشته باشد.
