مفصل لیسفرانک، در نقطه‌ای در وسط پا قرار دارد که در آن استخوان‌های متاتارس (استخوان‌های بلندی که از وسط پا تا انگشتان پا امتداد می‌یابند) با استخوان‌های تارسال (استخوان‌های قوس پا) برخورد می‌کنند. این مفصل توسط یک نوار سفت از بافتی به نام رباط لیسفرانک کمک می‌گیرد. آسیب دیدگی لیسفرانک شامل شکستگی یا دررفتگی مفصل یا رگ‌به‌رگ شدن رباط است. در واقع شکستگی لیسفرانک در ناحیه کف پا نوعی شکستگی است؛ مانند تمام شکستگی‌ها، درمان‌هایی که نیاز دارید و زمان بهبودی شما به‌شدت آسیب اولیه شما بستگی دارد. ما در این مطلب در مورد علل و علائم شکستگی لیسفرانک کف پا و همچنین تشخیص و درمان آن برای شما خواهیم گفت. پس با ما همراه باشید.
شکستگی لیسفرانک کف پا (درد جلوی ساق پا) چیست؟
لیسفرانک یک ناحیه پیچیده از پا است جایی که بسیاری از استخوان‌ها، رباط‌ها و تاندون‌ها به هم می‌رسند تا قوس پا را به شکلی نگه دارند و به حرکت صحیح آن کمک کنند و ازآنجایی‌که قسمت‌های زیادی از پای شما در یک مکان به هم می‌رسند، مفصل Lisfranc بسیار مهم است. در واقع لیسفرانک مثل یک بزرگراه شلوغ روی رمپ یا تقاطع اصلی در یک شهر است. بااین‌وجود، می‌توان گفت خیلی چیزها به یک منطقه نسبتاً کوچک بستگی دارد تا همه چیز به‌درستی کار کند. این منطقه می‌تواند دچار آسیب شود.
شکستگی لیسفرانک که به آن شکستگی میدفوت هم می‌گویند، در ناحیه کف پا در اثر تصادف یا نوعی ضربه ایجاد می‌شود. به طور مثال ورزشکاران می‌توانند هنگام ورزش به مفصل لیسفرانک خود آسیب برسانند، اما حتی یک زمین‌خوردن کوچک هم می‌تواند باعث شکستگی کف پا شود. البته تصادفات رانندگی و افتادن از نردبان نیز باعث شکستگی استخوان و جراحت‌های لیسفرانک می‌شود. ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید اکثر کسانی که دچار این بیماری می‌شوند، نیاز به پوشیدن گچ یا چکمه به مدت شش تا ۱۲ هفته دارند و بازگشت به ورزش‌های شدید؛ مانند دویدن ممکن است یک سال یا بیشتر طول بکشد.
مطالعه بیشتر: کلینیک فوق تخصصی پا و مچ پا
علل شکستگی لیسفرانک
انواع صدمات می‌تواند منجر به شکستگی لیسفرانک کف پا شود. درواقع این آسیب، بیشتر زمانی اتفاق می‌افتد که هنگام افتادن پای خود را بپیچانید. بااین‌حال، اگر پا در هنگام خم‌شدن له شود یا آسیب ببیند، ممکن است این شکستگی را نیز تجربه کنید که معمولاً منجر به آسیب خفیف می‌شود. ضمن اینکه ضربه مستقیم می‌تواند باعث شکل شدیدتر شکستگی شود. به‌عنوان‌مثال، افتادن از ارتفاع زیاد، باعث ایجاد شکستگی‌های لیسفرانک می‌شود که نیاز به درمان گسترده دارد. با این اوصاف تصادفات رانندگی یا افتادن چیزی روی پا، علل غیرمستقیم بسیار شایع‌تر است و ناشی از لغزش، زمین‌خوردن و آسیب‌های ورزشی است. پس هر چیزی که باعث شود پاشنه پا به طور غیرمنتظره‌ای بپیچد یا بچرخد، می‌تواند به مفصل لیسفرانک آسیب برساند یا استخوان‌های کوچک آن را بشکند.
علائم شکستگی لیسفرانک کف پا
علائم شکستگی لیسفرانک کف پا به‌شدت آسیب بستگی دارد. علائم شایع شامل حساسیت و تورم در محل آسیب و بالای پا است. همچنین ممکن است دردی داشته باشید که هنگام راه‌رفتن یا ایستادن بدتر می‌شود. علاوه بر این دررفتگی مفاصل که باعث شکستگی لیسفرانک می‌شود، باعث کبودی در دو قسمت بالا و پایین پا می‌شود که این کبودی در پایین پا قوی‌ترین نشانه‌ای است که مشخص می‌شود، شما شکستگی لیسفرانک دارید و نه رگ‌به‌رگ شدن. بااین‌وجود در زیر به متداول‌ترین علائم شکستگی لیسفرانک در کف پا اشاره می‌کنیم.
- درد کف پا که با ایستادن، راه‌رفتن و تلاش برای تکان‌دادن پای آسیب‌دیده، بدتر شود.
- تورم، به‌خصوص در ناحیه سطحی به‌خصوص قسمت جلویی مچ پا
- کبودی و خون‌مردگی در سطح و کف پا
- شما نمی‌توانید وزن زیادی یا وزنی روی پای خود بیاورید؛ حتی اگر بتوانید مقداری وزن روی پای خود بیاورید، اگر احساس ناراحتی کردید، ممکن است باز هم آسیب لیسفرانک داشته باشید.
نحوه تشخیص شکستگی لیسفرانک
شکستگی‌های لیسفرانک معمولاً با پیچ‌خوردگی‌های ساده اشتباه گرفته می‌شوند، هرچند که کبودی در پایین پای شما یک شاخص کلیدی برای شکستگی لیسفرانک کف پا است. برای تعیین نوع آسیبی که در پای خود دارید، پزشک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و پای آسیب‌دیده را از نظر کبودی، حساسیت و درد ارزیابی می‌کند، مجموعه‌ای از آزمایش‌های تصویربرداری نیز ممکن است انجام شود، از اشعه ایکس گرفته تا MRI و سی‌تی‌اسکن. اینها به پزشک شما تصویر دقیق‌تری از اینکه دقیقاً کدام استخوان یا رباط آسیب‌دیده است، می‌دهد. در زیر به چند روش تشخیص این نوع شکستگی اشاره می‌کنیم.
- تست Single Limb Heel Rise: در این تست، پزشک از بیمار می‌خواهد روی یک پا بایستد و روی انگشتان پا بالا بیاید. این حرکت، سبب ایجاد فشار و استرس در قسمت میانی پا می‌شود و در صورت وجود آسیب یا شکستگی، فرد احساس درد می‌کند. این حرکت نباید در پای سالم ایجاد درد کند.
- تست Piano Key: در این تست، پزشک انگشتان پای آسیب‌دیده را می‌گیرد و آنها را به سمت بالا و پایین حرکت می‌دهد. این تست سبب ایجاد فشار در قسمت میانی پا می‌شود و در صورت وجود آسیب در این قسمت، فرد احساس درد می‌کند.
- X-RAY: شکستگی استخوان‌ها و نحوه قرارگیری آنها در عکس ساده رادیوگرافی قابل مشاهده است. هم چنین با استفاده از عکس ساده می‌توان میزان انحراف در مفصل لیسفرانک را مشاهده کرد. اگر صدمه وارد شده به فرد خیلی شدید نباشد (Low Energy)، پزشک از بیمار می‌خواهد عکس ساده را در وضعیت ایستاده بگیرد. در این نوع آسیب‌ها، میزان شکستگی‌ها با ایستادن فرد بدتر نمی‌شود.
- بررسی کبودی و خون‌مردگی در سطح و کف پا: کبودی به‌ویژه در کف پا می‌تواند نشان‌دهنده پارگی وسیع در لیگامان‌های ناحیه مید فوت یا شکستگی استخوان‌های این ناحیه باشد.
- پزشک ممکن است پاشنه پا را بگیرد و قسمت جلوی پا را بچرخاند. این کار به پزشک کمک می‌کند تا وجود یا عدم وجود درد در قسمت میانی پا را بررسی کند. این تست نباید در پای سالم ایجاد درد کند.
- CT Scan: سی‌تی‌اسکن نسبت به‌عکس ساده جزئیات بهتر و بیش‌تری را نشان می‌دهد. سی‌تی‌اسکن برای تشخیص شکستگی لیسفرانک ضروری نیست؛ اما در برخی موارد پزشک برای تشخیص بهتر درخواست سی‌تی‌اسکن می‌دهد.
- اسکن ام آر ای: در MRI بافت‌های نرم مثل تاندون‌ها بهتر دیده می‌شوند؛ MRI در مواردی که پزشک از تشخیص اطمینان کافی نداشته باشد، درخواست می‌شود.
مطالعه بیشتر: همه چیز درباره اسکن کف پا، کاربرد و فواید آن
روش های درمان شکستگی لیسفرانک کف پا
درمان به آسیب خاص شما و اینکه آیا استخوان شکسته‌ای دارید یا خیر بستگی دارد. ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید؛ اما به طور معمول اکثر افرادی که درد پاشنه پا آنها ناشی از شکستگی لیسفرانک کف پا است به مدت ۶ تا ۱۲ هفته گچ یا کفش مخصوص می‌پوشند و ممکن است این فرایند یک سال یا بیشتر طول بکشد تا به ورزش‌های شدید، مانند دویدن یا ورزش‌کردن برگردند. البته فیزیوتراپ می‌تواند به شما در درمان این شکستگی کمک شایانی کند.
پس همان‌طور که گفتیم، درمان شکستگی لیسفرانک نیز به‌شدت آسیب بستگی دارد. شکستگی خفیف لیسفرانک اغلب می‌تواند مانند یک پیچ‌خوردگی ساده درمان شود. با یخ، استراحت و با بالابردن پای آسیب‌دیده امکان درمان وجود دارد. پزشک ممکن است به شما توصیه کند از عصا برای کمک به دردی که ممکن است هنگام راه‌رفتن یا ایستادن ایجاد شود، استفاده کنید. صدمات شدیدتر ممکن است نیاز به استفاده از گچ برای حداکثر شش هفته داشته باشد.
پزشک شما به معاینه شما ادامه خواهد داد و برای نظارت بر بهبود آسیب و بررسی اینکه آیا جراحی موردنیاز است یا خیر، از اشعه ایکس کمک می‌گیرد که معمولاً در صدمات شدیدتر ممکن است پا تحت یک روش جراحی به نام فیکساسیون داخلی قرار بگیرید، جایی که استخوان‌های پای شما به‌منظور بهبودی با پیچ یا صفحه در جای خود قرار می‌گیرند.
از طرف دیگر، ممکن است تحت درمان جراحی فیوژن قرار بگیرید. این جراحی کمتر از فیکساسیون داخلی است. در این روش، غضروف اطراف مفاصل، قبل از افزودن پیچ‌ها برداشته می‌شود. هدف از این روش این است که استخوان‌های قسمت میانی پا را به هم می‌چسباند تا یک استخوان واحد ایجاد کنند. اگر نیاز به جراحی فیوژن باشد، به‌احتمال زیاد نمی‌توان وزن پای آسیب‌دیده را برای مدت شش تا هشت هفته پس از پوشیدن گچ تحمل کرد. علاوه بر این پزشک ممکن است به بیمار توصیه کند که حدود چهارتا شش ماه پس از جراحی، پین‌ها و صفحات را بردارد.
مطالعه بیشتر: التهاب کف پا یا فاشیا پلانتار چیست و چگونه درمان می‌شود؟
جمع‌بندی
شکستگی لیسفرانک کف پا زمانی اتفاق می‌افتد که رباط‌های پاره یا شکستگی استخوان در ناحیه میانی پا یک یا هر دو پا وجود داشته باشد. قسمت میانی پا ناحیه‌ای از پا است که قوس را تشکیل می‌دهد، جایی که جلوی پا (استخوان‌های انگشتان پا) و عقبی پا (استخوان‌هایی از جمله مچ پا و استخوان پاشنه) به هم متصل می‌شوند. وسط پا، شامل مفصل لیسفرانک و رباط لیسفرانک است که هر دوی آنها ممکن است آسیب ببینند. این شکستگی‌ها از شایع‌ترین آسیب‌های پا هستند و بسته به نحوه وقوع آسیب، از خفیف تا شدید متغیر هستند. در صورتی که دچار این عارضه شدید، سریعا به پزشک متخصص مراجعه کنید تا بتوانید درمان را شروع کنید.
