مشکلات و بیماری‌های بسیاری می‌توانند باعث درد پاشنه شوند. درد پاشنه پا بسیار شایع است و در قسمت‌های مختلف مثل پشت پاشنه، کف پاشنه و در استخوان پاشنه پا احساس می‌شود. درمان درد پاشنه پا با توجه به علت آن مشخص می‌شود و معمولا شامل درمان‌های خانگی، روشهای غیرتهاجمی و جراحی است. اگر این درد پا را نادیده بگیرید و آن را درمان نکنید، ممکن است دچار مشکلات مزمنی شوید که نیاز به بهبودی طولانی‌تری دارند. در این مقاله از کلینیک نیاوران راجع به این صبحت می‌کنیم که درد پاشنه چیست.
درد پاشنه پا نشانه چیست؟
درد پاشنه پا یک مشکل شایع است و افراد در هر سن و جنسیت را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. ورزش حرفه‌ای، پیاده‌روی‌های طولانی، ایستادن طولانی‌مدت، پوشیدن کفش‌های نامناسب و هر چیزی که فشار زیادی به پای شما وارد کند، می‌تواند باعث درد پاشنه شود. الگوی راه‌رفتن، اضافه وزن، شکل و ساختار پا نیز از عوامل ایجاد درد پاشنه هستند. درد پاشنه پا همچنین می‌تواند نشانه فاشیای پلانتار، تاندونیت آشیل یا فلکسور، ایجاد خارهای استخوانی، بیماری سیور، بورسیت، شکستگی، آرتریت مچ پا، کف پای صاف و قوس کف پا باشد. انجام یک ارزیابی پزشکی برای تعیین علت دقیق درد پاشنه پا بسیار مهم است تا روش درمانی مناسب مشخص شود.
درد پاشنه پا چگونه احساس می‌شود؟
درد پاشنه پا معمولاً هنگام استفاده از پاشنه آسیب دیده به صورت شدید احساس می‌شود و ممکن است در هر جایی از پاشنه پا مثل پشت، کناره‌ها، کف یا استخوان پاشنه احساس شود. این احساس درد به تدریج ایجاد‌شده و با گذشت زمان بدتر می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که وزن را روی پاشنه خود قرار دهید. احساس درد، معمولا با گرفتگی عضلات و علائم دیگری همراه است، علائم این درد بسته به علت آن متفاوت است. ممکن است علائمی مثل رشد استخوان روی پاشنه، تغییر رنگ (کبودی یا قرمزی)، سفتی، تورم، حساسیت به لمس، درد پس از ایستادن را تجربه کنید. در بیشتر موارد، تنها یک پاشنه پا تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد، اگرچه تخمین‌ها نشان می‌دهد که حدود یک سوم افراد در هر دو پاشنه پا درد دارند.
علت درد پاشنه پا
مشکلات متعددی می‌توانند باعث ایجاد درد در پاشنه پا شوند که برخی از آن‌ها شامل موارد زیر است
- تاندونیت آشیل: تاندون آشیل یک بافت فیبری است که ماهیچه ساق پا را به استخوان پاشنه متصل می‌کند. این تاندون طولانی‌ترین و قوی‌ترین تاندون بدن است اما ممکن است به دلیل استفاده بیش از حد ملتهب شود، به التهاب تاندون‌ها، اصطلاحا تاندونیت می‌گویند. تاندونیت باعث درد، تورم و سفتی در پشت پاشنه می‌شود.
- بورسیت: بورسیت زمانی رخ می‌دهد که کیسه‌های پر از مایع به نام بورسا متورم شوند. این کیسه ها مانند یک بالشتک در مفاصلی مثل زانو و مچ پا قرار می‌گیرند و به حرکت روان مایع مفصلی کمک می‌کنند. بورسیت معمولاً به دلیل ایستادن‌های طولانی‌مدت و استفاده بیش‌از‌حد از پاها رخ می‌دهد و پس از ابتلا به بورسیت ممکن است یک احساس درد و کبودی در پشت پاشنه پا داشته‌باشید.
- تغییر شکل هاگلند: التهاب و تحریک مزمن می‌تواند باعث ایجاد یک برآمدگی استخوانی بزرگ به نام برآمدگی پمپ در پشت پاشنه پا شود که با درد نیز همراه است. پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند، باعث تشدید برآمدگی و درد می‌شوند.
- بیماری سِیور یا اپوفیزیت پاشنه‌ای: بیماری سیور آسیبی در پاشنه پا است که در کودکان بین 8 تا 14 سال رخ می‌دهد. به نظر می‌رسد کشیده‌شدن تاندون آشیل در استخوان پاشنۀ در حال رشد این آسیب را ایجاد می‌کند و ناشی از فشار شدیدی است که در اثر فعالیت‌هایی مانند دویدن رخ می‌دهد. این بیماری که باعث حساسیت به لمس، التهاب، تورم و درد در پشت پاشنه می‌شود.
- کوفتگی یا کبودی استخوان: قدم‌زدن یا ایستادن روی یک جسم سخت می‌تواند باعث کبودی لایه چربی زیر پاشنه پا شود. ممکن است تغییر رنگ قابل مشاهده نباشد اما هنگام راه‌رفتن پاشنه پا حساس و دردناک می‌شود. همچنین شکستگی یا کوفتگی استخوان نیز باعث درد در پشت، پایین و کنار پاشنه می‌شود.
- فاشیای پلانتار: فاشیا، بافت همبندی است که در امتداد سطح کف پا قرار دارد. اگر این بافت همبند پاره شود یا کشیده شود، ملتهب شده و باعث درد می‌شود. فاشیای پلانتار علت اصلی درد پاشنه پا است و افرادی که فعالیت بیشتری دارند، زیاد می‌دوند و می‌پرند بیشتر احتمال دارد به این وضعیت دردناک مبتلا شوند. کارکردن یا ورزش روی سطوح سخت باعث افزایش احتمال ابتلا به این بیماری می‌شوند.
- خار پاشنه: فاشیای پلانتار مزمن می‌تواند باعث ایجاد رشد استخوانی به نام خار پاشنه روی استخوان پاشنه شود. خار پاشنه معمولاً دردناک نیست، اگرچه برخی افراد درد دارند.
مطالعه بیشتر: درد کف پا نشانه چیست ؟
تشخیص علت درد پاشنه پا
برای درمان قطعی درد پاشنه پا، تشخیص علت آن بسیار ضروری است. زمانی که به پزشک مراجعه کنید، ابتدا دکتر ارتوپد از شما می‌پرسد، دقیقا در چه قسمتی از پاشنه پا احساس درد دارید. سپس درباره سایر علائمی که تجربه می‌کنید و شدت و مدت بروز آن‌ها می‌پرسد.
در مرحله بعد، پزشک یک ارزیابی فیزیکی انجام می‌دهد و ممکن است برای بررسی آرتریت، شکستگی استخوان، همترازی استخوان و آسیب مفاصل رادیولوژی، ام‌آرآی یا سونوگرافی تجویز کند. در روش رادیولوژی با استفاده از اشعه ایکس از بافت‌های سخت مانند استخوان تصویربرداری می‌شود اما ام‌آرآی می‌تواند از بافت‌های نرم نیز عکس‌برداری کند.
عوارض درد پاشنه پا
درد پاشنه پا می‌تواند در توانایی شما برای انجام کارهای روزانه، کار، ورزش و … اختلال ایجاد کند. این موارد همه باعث می‌شود شما سبک زندگی کم‌تحرکی داشته‌باشید و کم‌تحرکی منجر به افزایش وزن می‌شود. همچنین این عوارض ممکن است باعث بروز افسردگی نیز بشوند، زیرا کم‌تحرکی و افزایش وزن همه از دلایل ابتلا به افسردگی هستند. همچنین اگر علت درد پاشنه پا چپ تاندونیت آشیل باشد و درمان نشود، می‌تواند باعث از بین‌رفتن و پاره‌شدن تاندون شود. برای درمان پاره‌شدن تاندون‌ها نیاز به انجام جراحی است.
درمان درد پاشنه پا
اکثر مشکلاتی که باعث درد پاشنه پا می‌شوند به مرور زمان با درمان‌های غیرجراحی بهبود می‌یابند. درمان‌ها بر کاهش درد و التهاب، بهبود انعطاف‌پذیری پا و به حداقل رساندن فشار روی پاشنه تمرکز دارند. این روشهای درمان به سه دسته درمان‌های خانگی، درمان‌های غیرتهاجمی و جراحی تقسیم می‌شود. در ادامه این مقاله با این روش‌ها بیشتر آشنا می‌شویم:
درمان‌های خانگی
- استراحت: در صورت امکان، از فعالیت‌هایی که به پاشنه پا فشار وارد می‌کند مانند دویدن، ایستادن طولانی‌مدت یا راه‌رفتن روی سطوح سخت خودداری کنید. همچنین از انجام ورزش‌های حرفه‌ای نیز برای مدتی اجتناب کرده و به جای آن ورزش‌های سبکی مانند شنا یا یوگا را جایگزین کنید.
- کمپرس سرد: یک کیسه یخ را روی پاشنه پا قرار دهید. این کار را سه بار در روز، هر بار به مدت 15 الی 20 دقیقه انجام دهید.
- خرید کفش مناسب: مطمئن شوید که پاهایتان به درستی درون کفش‌هایتان جا می‌گیرند. همچنین بهتر است کفشی تهیه کنید که از پاشنه پا و اطراف آن کاملا پشتیبانی کند. در حالت ایده‌آل، باید کفش‌هایی با پاشنه کم تا متوسط بپوشید که قوس‌ها و پاشنه‌های شما را پشتیبانی می‌کند. از پوشیدن کفش های بدون پاشنه نیز خودداری کنید. اگر ورزشکار هستید، کفش مناسب ورزش خود را انتخاب و خریداری کنید.
- دستگاه‌های ارتز: ارتز‌ها به صورت سفارشی برای هر فرد ساخته می‌شوند و می‌توانند فشاری که به پاشنه پا اعمال می‌شود را کاهش دهند.
- کاهش وزن: اضافه وزن به پاها به ویژه پاشنه پا، فشار زیادی وارد می‌کند. کاهش وزن با استفاده از ورزش منظم و یک رژیم غذایی سالم و متعادل می‌تواند برای پاهای شما مفید باشد.
درمان‌های غیرتهاجمی
- داروهای مسکن بدون نسخه: در صورت احساس درد شدید ابتدا می‌توانید از داروهای مسکن بدون نسخه مانند آسپرین یا ایبوپروفن استفاده کنید. این دارو‌ها می‌توانند التهاب و درد را کاهش دهند اما اگر تاثیرگذار نبودند از پزشک خود بخواهید مسکن‌هایی با دوز بالاتر برایتان تجویز کند.
- تیپینگ: می‌توانید از نوعی چسب یا نوار پزشکی برای حمایت از قوس پا یا پاشنه استفاده کنید، این چسب‌ها به تثبیت بافت‌ها کمک می‌کنند.
- تزریق: تزریق داخل مفصلی استروئید می‌تواند درد و تورم را کاهش دهد. از روش تزریق داخل مفصلی برای درمان تاندونیت، فاشیای پلانتار یا بورسیت استفاده می‌کنند. این روش تا حدود سه ماه پس از تزریق باعث کاهش التهاب و درد می‌شود اما بعد از این مدت اثر آن از بین می‌رود و مجددا باید تزریق انجام شود. البته پزشکان توصیه می‌کنند از تزریق مکرر و بیش‌از‌حد استروئید به دلیل عوارض جانبی پرهیز کنید.
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی یکی از روشهای رایج برای تسکین درد پاشنه پا است. در این روش درمانی، فیزیوتراپیست با توجه به شرایط جسمی شما و شدت بیماری تمرین‌هایی طراحی می‌کند و در انجام آن به شما کمک می‌کند. زمانی که بتوانید تمرین‌ها را به تنهایی انجام دهید و به اهداف درمانی مثل کاهش درد و التهاب برسید، جلسات فیزیوتراپی شما به پایان می‌رسند. فیزیوتراپیست‌ها به غیر این روش معمولا از روشهای دیگری مثل ماساژ درمانی و الکتروتراپی نیز برای تسکین درد و التهاب استفاده می‌کنند.
- حرکات کششی: پزشک متخصص ارتوپد یا فیزیوتراپیست ماهر تعدادی حرکت کششی مخصوص پاشنه پا، کف پا و مفصل مچ به شما آموزش می‌دهند. این تمرینات را باید به صورت مرتب در خانه انجام دهید، زیرا به کاهش درد کمک کرده و از بازگشت علائم نیز جلوگیری می‌کند. بعضی تمرینات برای شل‌کردن بافت‌هایی که استخوان پاشنه پا را احاطه کرده‌اند، بسیار مفید است.
- طب‌سوزنی: طب‌سوزنی روشی مربوط به چین باستان است و برای درمان دردهای پاشنه پا بسیار مفید است. این درمان از سوزن‌های بسیار نازک و ظریف استفاده می‌کند و آن‌ها در نقاط خاصی از بدن فرو می‌کنند.
جراحی
برای اکثر بیماران جراحی زمانی انجام می‌شود که از سایر روشهای درمان نتیجه‌ای نگرفته باشند و معمولا به ندرت نیاز به جراحی برای درمان درد پاشنه پا وجود دارد.
مطالعه بیشتر: علت داغ شدن کف پا چیست؟
روشهای جلوگیری از درد پاشنه پا
برای جلوگیری از درد پاشنه و جلوگیری از بازگشت درد، باید انعطاف‌پذیری عضلات کف پا و تاندون‌های پاشنه خود را حفظ کنید. شما باید به طور منظم حرکات کششی مخصوص کف و پاشنه پا را انجام دهید و کفش‌های مناسب بپوشید. اگر دونده هستید یا در مسافت‌های طولانی پیاده‌روی می‌کنید، سعی کنید از کفش مناسب دویدن استفاده کنید و در سطوح نرم‌تر تمرین کنید.
سئوالات متداول درباره درد پاشنه پا
معمولا بیماران مبتلا به درد پاشنه پا دغدغه‌های مشترکی دارند و سوالات یکسانی را می‌پرسند، برخی از این سوالات عبارتند از:
آیا درد پاشنه پا خطرناک است؟
درد پاشنه پا خطرناک نیست و معمولاً با درمان‌های خانگی و غیرجراحی از بین می‌رود. هرچند بهبودی به زمان نیاز دارد و شما باید به بدن خود فرصت دهید. اگر خیلی سریع به فعالیت‌های معمول خود بازگردید، می‌تواند باعث تشدید درد و سایر علائم شود.
برای درد پاشنه پا چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که در پاشنه پای خود احساس درد داشتید و علائم زیر را تجربه کردید حتما در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید:
- دردی که طی چند هفته با استراحت یا مسکن‌ها بهبود نمی‌یابد
- دردی که راه‌رفتن یا حرکت را دشوار می‌کند
- تورم شدید، درد، التهاب یا سفتی در پا، پاشنه پا و در نزدیکی پاشنه پا
- ناتوانی در خم‌کردن پا به سمت پایین، بلند‌شدن روی انگشتان پا یا راه‌رفتن عادی
- درد همراه با تب، بی‌حسی یا گزگز در پاشنه پا
درد شدید پاشنه بلافاصله پس از آسیب‌دیدگی - درد ممتد پاشنه پا به صورتی که هنگام استراحت نیز ادامه می‌یابد
- درد پاشنه پا که بیش از چند هفته طول بکشد، حتی پس از اینکه استراحت، یخ و سایر درمان‌های خانگی را امتحان کردی.
برای درد پاشنه پا به چه دکتری مراجعه کنیم؟
برای درمان درد پاشنه پا شما باید به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنید. در کلینیک پا نیاوران بهترین متخصصان ارتوپد حضور دارند و شما می‌توانید با مراجعه به این کلینیک درباره‌ی درد پاشنه پای خود صحبت کنید. پزشک ارتوپد پس از ارزیابی فیزیکی و مشخص‌شدن علت درد برنامه‌ی درمانی شما را مشخص می‌کند.
جمع‌بندی
درد پاشنه پا، یک عارضه بسیار شایع است که ممکن است در هر سن و جنسیتی رخ بدهد. این عارضه می‌تواند نشانه بیماری‌های مختلفی مثل بورسیت، تاندونیت، خارپاشنه و … باشد و می‌تواند عوارض مختلفی به دنبال داشته‌باشد. به همین دلیل مهم است که به دنبال راه حل درد پاشنه پا باشید. برای درمان از روش‌هایی مثل درمان خانگی، فیزیوتراپی، تزریق مفصلی، طب‌سوزنی، حرکات کششی و ماساژ درمانی استفاده می‌شود و فقط در موارد شدید انجام جراحی توصیه می‌شود.
مطالب بسیار جالب و مفید بودند.از آقای دکتر کمال تشکر را دارم
مطالب بسیار خوب و مفیدی بود ممنونم