جراحی انتقال تاندون (Tendon Transfer)، یکی از مهم‌ترین انواع جراحی است که با هدف بهبود عملکرد عضلات و ترمیم تاندون آسیب‌دیده انجام می‌شود. در این عمل جراحی، پزشک، تاندون سالم را جایگزین تاندون صدمه‌دیده می‌کند. این جراحی در موارد متعددی همچون اختلالات سیستم عصبی، ناتوانی‌های مادرزادی مثل هیپوپلاستیک انگشت شصت یا پلکسوپاتی بازویی، سکته مغزی، آرتریت روماتوئید و پارگی تاندون، یکی از بهترین روش‌های درمانی به‌شمار می‌رود. این مقاله نیاوران کلینیک قرار است به بررسی کامل جراحی تاندون ترانسفر و مراحل انجام آن بپردازیم.
نحوه انجام جراحی انتقال تاندون؛ مراحل عمل تاندون ترانسفر
تاندون‌ها در حقیقت، طناب‌های قوی در دو انتهای عضله هستند که به‌طورکامل به استخوان متصل می‌شوند. این اعضای حیاتی به شما کمک می‌کنند که با استفاده از ماهیچه‌ها، مفاصل خود را به‌راحتی حرکت دهید. حال اگر هرکدام از آن‌ها، دچار مشکل شوند، پزشک، عمل جراحی را برای بازگرداندن وضعیت عصبی تاندون‌ها به حالت قبلی، تجویز می‌کند.
برای انجام مراحل جراحی، ابتدا باید کارهای مربوط به پذیرش را انجام داده و سپس با تیم بیهوشی صحبت کنید. این کار بیشتر یک مشاوره تخصصی است تا شما نسبت به فرایند عمل، آگاهی کامل پیدا کنید. پس از این مشاوره، نوع بیهوشی تعیین می‌شود. بیهوشی جراحی انتقال تاندون، معمولاً از نوعی عمومی است. مراحل جراحی تاندون ترانسفر که توسط جراح ارتوپدی انجام می‌شود، عبارت‌اند از:
- بعد از بیهوشی بیمار، جراح، پوست بیمار را در موقعیت موردنظر شکاف داده تا تاندون آسیب‌دیده نمایان شود.
- یکی از تاندون‌های سالم، انتخاب و بریده شده و از طریق بافت نرم ماهیچه‌ها در کنار استخوان، به محل موردنظر انتقال داده می‌شود تا جای تاندون قبلی را بگیرد.
- در این مرحله، تاندون سالم را به تاندون پاره‌شده با کمک بخیه پیوند می‌دهند؛ پس از آن، محل اتصال را با پیچ فلزی یا پلاستیکی در جای خود محکم می‌کنند.
- بعد از عمل تاندون ترانسفر، برش‌های ایجادشده روی پوست، بسته شده و پانسمان می‌شوند.
- در نهایت، جراح ارتوپدی، مفصل شما را آتل‌بندی می‌کند تا برای مدتی بدون حرکت بماند.
مطالعه بیشتر: تاندونیت فلکسور چیست و چگونه درمان می شود؟
علل نیاز به انجام جراحی انتقال تاندون کدامند؟
یکی از سؤالات مهم درباره جراحی انتقال تاندون این است که در چه شرایطی به این جراحی نیاز پیدا می‌کنیم؟ یا علل انجام آن چیست؟ از مهم‌ترین علل اصلی انجام این جراحی، اختلال در عملکرد یکی از عضلات بدن است. در این مواقع، عضله موردنظر به‌دلیل آسیب به سیستم عصبی آن، از کار افتاده است. اگر عصب آسیب ببیند، قابل ترمیم نیست؛ بنابراین هیچ سیگنال فعالی به عضله موردنظر ارسال نمی‌شود و آن عضو، کاملاً بی‌حرکت و اصطلاحاً فلج خواهد شد. در این موارد، انتقال تاندون، ضروری است. برخی دیگر از آسیب‌های رایج عضلانی که باید با کمک جراحی درمان شوند، عبارت‌اند از:
- آسیب‌های عصبی همچون بریدگی، فشار یا کشش
- آسیب‌های عضلانی همچون پارگی تاندون به‌دلیل آرتریت روماتئید یا شکستگی
- اختلالات عصبی عضلانی مثل فلج مغزی، سکته مغزی، آسیب مغزی تروماتیک و آتروفی ستون فقرات
- بیماری‌ها و نقص‌های مادرزادی مثل صافی کف پا و پلکسوپاتی شبکه بازویی
مطالعه بیشتر: تاندونیت اکستانسور چیست؟ علائم و روش های درمان آن کدامند؟
مراقبت های قبل از عمل تاندون ترانسفر
قبل از جراحی انتقال تاندون، تیم مراقبت‌های بهداشتی شما را برای جراحی آماده می‌کند. در زیر، برخی از مراقبت‌های قبل از عمل، آورده شده است:
- پزشک، سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند.
- ممکن است با توصیه پزشک، تا چندروز قبل از عمل، برخی داروهایی که تاکنون مصرف می‌کردید، قطع شود تا در زمان بیهوشی، واکنش منفی اتفاق نیافتد.
- به شما توصیه می‌شود که از استعمال دخانیات و مواد شیمیایی اجتناب کنید.
- ممکن است قبل از جراحی، یک یا چند جلسه فیزیوتراپی را شرکت کنید و سایر عضلات خود را تا حد امکان قوی نگه دارید.
- تیم مراقبت‌های بهداشتی به‌شما توصیه می‌کند که 6 تا 8 ساعت قبل از عمل، چیزی نخورید؛ زیرا ممکن است باعث تهوع یا ناراحتی معده هنگام بیهوشی شود.
- بهتر است قبل از عمل، از لباس‌های گشاد با آزادی عمل بیشتر استفاده کنید.
- قبل از شروع عمل، کسی از دوستان یا آشنایان را خبر کنید تا شما را بعد از عمل به خانه ببرد.
مراقبت های پس از عمل تاندون ترانسفر
معمولاً این جراحی، بین 1 تا 2 ساعت زمان می‌برد. تا زمانی که هوشیاری خود را کامل به‌دست نیاورده‌اید، در اتاق ریکاوری می‌مانید. پس از آن، شما به بخش منتقل خواهید شد و در آنجا چندساعت را استراحت خواهید کرد. برای استراحت بهتر شما، ناحیه عمل را بالاتر از سطح تخت نگه می‌دارند. ممکن است در این مرحله، داروهای ضد التهاب و تسکین‌دهنده درد غیراستروئیدی برای شما تجویز شود.
قبل از ترک بیمارستان، تمام دستورالعمل‌های لازم برای مراقبت‌ها در خانه را از پزشک دریافت کنید. شاید 6 هفته دوران نقاحت شما در خانه طول بکشد. معمولاً فیزیوتراپیست، تمریناتی را برای بعد از عمل به شما توصیه می‌کند. شما می‌توانید با انجام حرکات نرم و آهسته منظم، تا حد زیادی، سرعت بهبود خود را افزایش دهید. در نهایت، تاندوم ترمیم‌شده، پس از سه ماه، کاملاً بهبود پیدا می‌کند؛ البته مدتی طول می‌کشد (حدوداً شش ماه) تا حرکات عضلانی شما به حالت طبیعی قبل بازگردد. این موضوع بیشتر به انجام منظم تمرینات فیزیوتراپی وابسته است.
مطالعه بیشتر: تاندونیت آشیل پا چیست و چگونه درمان می شود؟
خطرات عمل جراحی انتقال تاندون
باید به این حقیقت اعتراف کرد که هر نوع جراحی، در نهایت می‌تواند خطراتی را برای بیمار به‌همراه داشته باشد. هرچند ممکن است این خطرات خیلی بزرگ نباشند؛ اما درهرصورت، تأثیر خود را خواهند گذاشت. هر جراحی، یک برش سطحی یا عمیق ایجاد می‌کند که بعد از بخیه، احتمال عفونت و اسکار وجود دارد. از آنجا که قبل از عمل، تیم مراقبت‌های اولیه، معاینه و مشاوره‌های دقیقی را انجام می‌دهد، بخش زیادی از خطرات احتمالی در مرحله مشاوره ارزیابی شده و نگرانی از خطرات احتمالی برطرف می‌شود.
یکی دیگر از خطراتی که ممکن است بعد از عمل، بیمار را درگیر کند، احتمال زخم شدن تاندون است. فرقی نمی‌کند چه خیلی زود عضله آسیب‌دیده را حرکت دهید، چه خیلی دیر، در هرصورت، ممکن است تاندون شما دوباره پاره شود؛ بنابراین باید در زمان مناسب و پس از بهبودی کامل، عضله و مفصل ترمیم شده را حرکت دهید.
تشخیص لزوم عمل انتقال تاندون در پا و مچ پا چگونه صورت می گیرد؟
تشخیص لزوم عمل انتقال تاندون در پا و مچ پا معمولاً به این صورت است:
- معاینه فیزیکی: پزشک عصب‌شناس و جراح پا معاینه فیزیکی دقیقی از پا و مچ پا انجام می‌دهد. به‌ویژه بررسی حرکات مفاصل پا در این مرحله ضروری است.
- آزمایش‌های تصویربرداری: از آزمایش‌هایی مانند سی تی اسکن، مری ام آر یا اولتراسونوگرافی استفاده می‌شود تا مشخص شود آیا آسیب تاندونی وجود دارد یا خیر
- اعمال آزمون‌های ویژه: پزشک ممکن است برای تأیید تشخیص، آزمون‌هایی مانند آزمون تاپ و تاپلی و آزمون تامپسون وجود داشته باشد.
- علائم بالینی: وجود درد، تورم، التهاب، کرمیتیسم و… در پا و مچ پا حاکی از اختلال در عملکرد تاندون‌ها است.
- پاسخ به درمان محافظتی: اگر پس از چند ماه درمان غیرجراحی علائم وجود دارد، عمل جراحی توصیه می‌شود.
در برخی از موارد، پزشک ممکن است از روش‌های جایگزین به جای جراحی انتقال تاندون استفاده کند. این موارد، می‌تواند شامل ترمیم عصب یا تاندون آسیب‌دیده باشد و در برخی موارد، می‌توان از گرافت‌های تاندون استفاده کرد. در ادامه با برخی از این روش‌های جایگزین بیشتر آشنا می‌شوید:
- درمان تجویزی: مصرف داروهای ضدالتهابی مانند NSAIDها و کورتیزون داخلی برای کاهش التهاب و درد مفید است.
- فیزیوتراپی و درمان حرکتی: شامل ماساژ، الکتروتراپی، ارتعاشات فراصوت و تمرینات بهبود حرکت و قوت عضلات درگیر برای بازپروری تاندون آسیب دیده
- استفاده از دستگاه های کمکی: مانند کفش ارتوپدیک، اسپلینت و ساپورت برای استراحت دادن به تاندون
- تزریقات داخل غشایی: به خصوص تزریق کورتیزون برای التهاب‌های شدید تاندونی
- درمان های بیولوژیک: مانند تزریق پلاسمای غنی شده با پلاکت (PRP) و سلول های بنیادی برای بازسازی تاندون
مطالعه بیشتر: پارگی روتاتور کاف در شانه چیست و چگونه درمان می‌شود؟
جمع بندی
به‌طورکلی می‌توان عمل تاندون ترانسفر را یکی از بهترین روش‌های درمانی برای بیماران با اختلالات عضلانی و حرکتی عنوان کرد؛ با این حال باید دقت کرد که مراحل عمل جراحی انتقال تاندون، تا حد زیادی پیچیده و حساس است؛ زیرا در آن تاندون آسیب‌دیده از محل خود جدا شده و دوباره به استخوان یا تاندون دیگری پیوند داده می‌شود. در اجرای مراحل این عمل، باید دقت شود که جراحی نباید هیچ‌گونه تغییرشکلی در عملکرد عضله ایجاد کند؛ همچنین عمل تاندون ترانسفر باید کاملاً منعطف و با محل جدید در بدن، سازگاری و انطباق داشته باشد. امیدواریم مطالعه این مقاله به شما در آگاهی بیشتر نسبت به این روش درمانی، کمک کرده باشد.
