افتادگی پا یا دراپ فوت به حالتی گفته می‌شود که به دلیل ضعف و فلج برخی عضلات یا آسیب عصبی بیمار نمی‌تواند قسمت جلوی پای خود را بالا بیاورد. این مشکل می‌تواند روی یکی از پاها یا هر دوی آن‌ها تأثیر بگذارد و ممکن است موقت یا دائمی باشد. افتادن پا علل مختلفی دارد؛ ولی شایع‌ترین علل آن آسیب‌دیدگی عصب پرونئال و رادیکولوپاتی کمری است. درهرصورت این اختلال بیماری نیست؛ بلکه نشانه‌ای از یک مشکل عصبی، عضلانی یا آناتومیکی است. در ادامه این مقاله از سایت نیاوران کلینیک با ما همراه باشید تا با علائم دراپ فود و علل بروز آن بیشتر آشنا شوید.
نشانه‌های افتادگی پا (دراپ فوت) کدامند؟
مهمترین نشانه افتادگی پا بروز مشکل در راه‌رفتن است؛ زیرا در این حالت بلندکردن قسمت جلوی پا دشوار است؛ بنابراین بیمار مجبور است هنگام راه‌رفتن برای اینکه قدم بردارد پایش را روی زمین بکشد. ولی برخی بیماران هنگام قدم‌زدن پای آسیب‌دیده را بیشتر از حد معمول بالا می‌آورند تا از کشیده‌شدن انگشتان روی زمین جلوگیری کنند. به این الگوی غیرعادی، راه‌رفتن پله‌ای می‌گویند؛ زیرا شبیه وقتی است که فرد از پله بالا می‌رود. همچنین باعث می‌شود که پا هنگام برخورد با زمین صدای سیلی زدن ایجاد کند.
یکی دیگر از علائم دراپ فوت این است که بیمار در ساق پا یا انگشتان پا احساس بی‌حسی یا گزگز دارد. ضعف پا، کاهش توده عضلانی قسمت میانی پا، زمین‌خوردن مداوم و لنگیدن سایر علائم این اختلال محسوب می‌شود.
دلایل ابتلا به دراپ فوت
افتادن پا چندین دلیل مختلف دارد؛ ولی معمولاً به دلیل ضعف یا فلج عضلات قسمت جلویی پا یا آسیب عصبی ایجاد می‌شود. عواملی که بر اعصاب و عضلات بدن تأثیر می‌گذارند و منجر به این اتفاق می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:
آسیب‌دیدگی عصب پرونئال
شایع‌ترین علت افتادگی پا، فشرده‌شدن عصب پا است. عصب پا که با نام عصب پرونئال نیز شناخته می‌شود، عضلات درگیر در حرکت‌کردن پا را کنترل می‌کند. این عصب شاخه‌ای از عصب سیاتیک است که از پشت ران در امتداد قسمت بیرونی زانو به سمت جلوی ساق پا حرکت می‌کند و به سمت پایین ساق پا کشیده می‌شود. عوامل مختلفی که می‌توانند به عصب پرونئال آسیب وارد کنند، عبارت‌اند از:
- شکستگی مچ پا، شکستگی فیبولا و دررفتگی یا شکستگی زانو که منجر به فشرده‌شدن عصب پا می‌شود.
- عوارض جانبی جراحی تعویض مفصل ران یا زانو
- آسیب به عصب سیاتیک در باسن یا پشت ران
- وجود یک تومور یا کیست در مسیر عصب پرونئال
- ابتلا به بیماری‌های التهابی، مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس
- ابتلا به بیماری‌هایی که بر اعصاب محیطی تأثیر می‌گذارند؛ مانند بیماری شارکو ماری توث و نوروپاتی محیطی اکتسابی
رادیکولوپاتی کمری
رادیکولوپاتی زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از ریشه‌های عصبی در ستون فقرات کمری فشرده یا تحریک شود. این ریشه‌های عصبی از ستون فقرات شروع می‌شوند و تا پاها گسترش می‌یابند؛ اما گاهی اوقات به دلیل تنگی کانال نخاعی، ایجاد خارهای استخوانی، فتق دیسک و اسپوندیلوز کمری فضای این عصب‌ها باریک می‌شود و آن‌ها تحت‌فشار قرار می‌گیرند. به این اتفاق رادیکولوپاتی کمری می‌گویند که یکی از علل شایع افتادگی پا است.
اختلالات عضلانی یا عصبی
برخی اختلالات عضلانی که باعث می‌شوند عضلات به‌آرامی ضعیف یا بدتر شوند نیز می‌توانند باعث افتادن پا شوند؛ مثل انواع مختلف دیستروفی عضلانی که یک بیماری ارثی است و باعث ضعف پیش‌رونده عضلانی می‌شود. برخی اختلالات عصبی مانند فلج اطفال یا اسکلروز جانبی آمیوتروفیک نیز جزو اختلالات عضلانی هستند که می‌توانند باعث این اختلال شوند.
اختلالات مغز و نخاع
اختلالاتی که بر مغز یا نخاع تأثیر می‌گذارند؛ مانند سکته مغزی، مولتیپل اسکلروزیس یا MS، فلج مغزی یا بیماری پارکینسون می‌توانند باعث ضعف و فلج عضلانی و درنهایت دراپ پا شوند.
نحوه تشخیص افتادگی پا
درصورتی‌که هریک از علائم دراپ پا را تجربه می‌کنید باید به یک دکتر ارتوپد مراجعه کنید. وقتی به ارتوپد مراجعه کنید، ابتدا پزشک سؤالاتی راجع به علائم، مدت شروع و شدت آن‌ها می‌پرسد. سپس برای تشخیص یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. در طول معاینه او راه‌رفتن شما را تماشا و عضلات پای شما را از نظر شدت ضعف و میزان بی‌حسی بررسی می‌کند. این معاینه کمک می‌کند علت دقیق افتادگی پا مشخص شود. در کنار معاینه فیزیکی ممکن است پزشک هر یک از آزمایش‌های زیر را برای بررسی عضلات و اعصاب تجویز کند:
- آزمایش‌های عصبی: برای تشخیص صحیح علت افتادن پا انجام آزمایش‌های عصبی اهمیت زیادی دارد. یکی از این آزمایش‌ها نوار عصب و عضله یا الکترومیوگرافی است که محل و شدت آسیب را در امتداد عصب پرونئال نشان می‌دهد. در واقع با کمک این روش میزان سلامت و کارایی عضلات و نورون‌های حرکتی مشخص می‌شود. همچنین آزمایش هدایت عصبی نیز به‌صورت هم‌زمان با نوار عصب و عضله انجام می‌شود که برای مشاهده سرعت حرکت سیگنال‌های الکتریکی از طریق نورون‌های محیطی کاربرد دارد.
- روش‌های تصویربرداری: گاهی اوقات عصب پا یا عصب سیاتیک تحت‌فشار قرار می‌گیرند و باعث ایجاد افتادگی پا می‌شوند. این فشار می‌تواند به دلیل تنگی کانال نخاعی، بیرون‌زدگی دیسک یا ایجاد تومور و کیست رخ دهد. روش‌های تصویربرداری شامل رادیولوژی، سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) می‌توانند به شناسایی این نوع مشکلات و درمان بهتر کمک کنند.
روش‌های درمان افتادگی پا
درمان افتادگی پا از طریق درمان بیماری یا علت اصلی آن اتفاق می‌افتد. اگر بیماری اصلی با موفقیت درمان شود، این مشکل هم برای همیشه بهبود می‌یابد؛ ولی اگر بیمار مبتلا به یک بیماری مزمن باشد، دراپ پا هم مزمن و دائمی می‌شود. البته این افراد می‌توانند با استفاده از فیزیوتراپی و سایر روش‌های تقویت عضلات تا حدودی بهبود یابند. روش‌های درمانی مختلف شامل موارد زیر است:
- استفاده از بریس یا ارتز مچ پا: استفاده از بریس یک درمان رایج برای این بیماری است که پا و مچ پا را در وضعیت طبیعی تثبیت می‌کند. در واقع این وسیله روی مچ پا و جلوی پا قرار می‌گیرد و قسمت جلوی پا را هنگام راه‌رفتن بالا نگه می‌دارد.
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی یکی از روش‌های درمان اولیه دراپ فوت است که در کنار سایر روش‌های درمانی تجویز می‌شود. در این روش متخصص فیزیوتراپی باتوجه‌به شرایط شما یک برنامه تمرینی طرح‌ریزی و در اجرای آن به شما کمک می‌کند. این تمرینات عضلات پای شما را تقویت می‌کنند و دامنه حرکتی زانو و مچ پا را افزایش می‌دهند؛ در نتیجه مشکلات شما هنگام راه‌رفتن کاهش می‌یابد.
- تحریک الکتریکی: اگر افتادگی پا به دلیل آسیب به عصب پرونئال باشد، تحریک الکتریکی این عصب ممکن است جایگزینی برای جراحی باشد. در این روش از جریان الکتریکی برای تحریک عصب استفاده می‌شود که گاهی اوقات علائم را بهبود می‌دهد.
- عمل جراحی: اگر افتادگی پای شما به دلیل گیرکردن عصب یا فتق دیسک باشد، احتمالاً برای کاهش فشار روی عصب پزشک جراحی را پیشنهاد می‌کند. در مواردی که افتادن پا مزمن و طولانی‌مدت است، می‌توانید برای جوش‌دادن استخوان‌های مچ پا و پا و بهبود راه‌رفتن، جراحی انجام دهید. همچنین اگر ماهیچه‌ها یا تاندون‌ها نیز آسیب‌دیده‌اند و باعث این اختلال می‌شوند، ممکن است جراحی برای ترمیم عضلات یا تاندون‌ها ضروری باشد.
ورزش مناسب برای درمان افتادگی پا
انجام ورزش‌های مخصوص از طریق تقویت ماهیچه‌های پا به بهبود علائم، افزایش دامنه حرکتی، جلوگیری از آسیب، بهبود تعادل و جلوگیری از سفتی عضلات کمک می‌کند. در نتیجه می‌توانید عملکرد قبلی خود را بازیابی کنید و دوباره به شکل عادی راه بروید. بهتر است قبل از شروع توسط یک فیزیوتراپیست ویزیت شوید تا نحوه صحیح انجام تمرینات را به شما آموزش دهد. در ادامه چهار ورزش مناسب برای درمان این اختلال را به شما معرفی می‌کنیم:
- روی زمین بنشینید و هر دو پای خود را دراز کنید. یک حوله را دور پای آسیب‌دیده حلقه کنید و با دستان خود آن را به سمت بدنتان بکشید. ۳۰ ثانیه نگه دارید و سپس به مدت ۳۰ ثانیه استراحت کنید. این حرکت را سه بار تکرار کنید.
- در مقابل یک میز یا دیوار بایستید. روی انگشتان پا بلند شوید و وزن خود را به سمت جلو هدایت کنید. سپس انگشتان پا را از روی زمین بلند کنید و وزن خود را به سمت عقب روی پاشنه‌های خود هدایت کنید. در هر حالت پنج ثانیه مکث کنید و این حرکت را شش بار تکرار کنید.
- روی یک صندلی بنشینید و ۲۰ توپ کوچک مثل تیله و یک‌کاسه را روی زمین قرار دهید. با استفاده از انگشتان پای آسیب‌دیده خود، تیله‌ها را بردارید و در کاسه قرار دهید.
- روی یک صندلی بنشینید و یک جسم گرد کوچک را روی زمین قرار دهید. جسم را بین پاهای خود نگه دارید و سپس به‌آرامی با استفاده از پاهایتان آن را بلند کنید. پنج ثانیه نگه دارید و سپس به‌آرامی پایین بیاورید. این حرکت را ده بار تکرار کنید.
جمع‌بندی
در این مقاله ابتدا توضیح دادیم که افتادگی پا چیست؟ ضمن اینکه گفتیم که این یک بیماری نیست؛ بلکه علامتی از یک بیماری یا مشکل عصبی و عضلانی است. افرادی که دچار این مشکل هستند، نمی‌توانند به‌درستی راه بروند و باید پای خود را روی زمین بکشند یا باید پای خود را بیشتر از حد معمول بالا بیاورند. برای درمان این مشکل ابتدا باید علت اصلی آن درمان شود ولی می‌توان با استفاده از فیزیوتراپی، پوشیدن بریس، تحریک الکتریکی یا جراحی به بهبود علائم کمک کرد.
