علائم ،علل و روش های درمان پیچ خوردگی مچ پا کدامند؟

پیچ خوردگی مچ پا اتفاقی است که حداقل یک بار هم که شده هرکدام از ما آن را در زندگی خود تجربه کرده‌ایم. اما در برخی موارد این اتفاق ممکن است مشکلات عدیده‌ای را ایجاد کند و باعث شود تا فرد از ادامه فعالیت‌های روزمره خود، دچار مشکل شود، از این رو در این مطلب از نیاوران کلینیک سعی کردیم برایتان به طور مفصل توضیح دهیم که پیچ خوردگی مچ پا چیست و در مورد تمامی موارد مربوط به این اتفاق از جمله علائم، انواع، روش‌های درمان و نحوه تشخیص آن صحبت کنیم. لطفا تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

پیچ خوردگی مچ پا چیست؟

همانطور که در ابتدای مقاله گفتیم، پیچ خوردگی مچ پا از جمله مشکلات متداول اطراف مچ پاست که ممکن است در افرادی که به ورزش، فعالیت‌های بدنی یا حتی در زندگی روزمره فعال هستند، رخ دهد. این مشکل می‌تواند منجر به درد، تورم، محدودیت حرکت و اختلال در عملکرد روزانه شود. به منظور درک بهتر علائم، علل و روش‌های درمان این اتفاق، ابتدا به بررسی انواع پیچ خوردگی مچ پا و درجه‌بندی آسیب آنها می‌پردازیم. سپس علائم و نشانه‌های این مشکل، علت بروز آن و راهکار‌هایی که می‌توانیم از آن جلوگیری کنیم، بررسی خواهند شد. همچنین، نحوه تشخیص این مشکل و متدهای درمانی خانگی و جراحی که مورد استفاده قرار می‌گیرند، مورد بحث قرار خواهد گرفت. در نهایت، به بررسی نکات مهم درباره پوشیدن کفش مناسب برای جلوگیری از این اتفاق، پرداخته خواهد شد.

انواع پیچ خوردگی مچ پا؛ درجه بندی آسیب مچ پا

پیچ خوردگی مچ پا، یک مصداق از مشکلات اغلب ورزشکاران است که می‌تواند در انواع مختلفی رخ دهد. نوع ِ آسیبی که به ساختارها و رباط‌های بافت نرم مچ پا وارد می‌شود، بستگی به شدت این اتفاق دارد. در ادامه به توضیحات مختصری درباره‌ انواع مختلف پیچ خوردگی مچ پا خواهیم پرداخت.

پیچ خوردگی درجه ۱ (خفیف)

در این نوع پیچ خوردگی، رباط‌ها کشیدگی خفیفی را تجربه می­کنند و ممکن است پارگی­های کوچکی در فیبرهای رباط ایجاد شده باشد. علائم آن شامل درد و تورم کمی در اطراف مچ پا می‌شود، اما دامنه حرکتی فرد تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد. درمان این نوع پیچ خوردگی شامل اقداماتی مانند وزنه زدن، تمرینات ایزومتریک و کششی و… است.

پیچ خوردگی درجه ۲ (متوسط)

در این نوع پیچ خوردگی، فیبرهای رباط به طور جزئی دچار پارگی می­شوند. علائم آن شامل درد و تورم متوسطی در اطراف مچ پا می‌شود و دامنه حرکتی فرد کاهش می‌یابد و مفصل تا حدی ناپایدار می‌شود. درمان این نوع پیچ خوردگی شامل استفاده از مچ‌بند طبی، فیزیوتراپی و تمرینات کششی و… است.

پیچ خوردگی درجه ۳ (شدید)

پیچ خوردگی درجه ۳ شدیدترین نوع پیچ خوردگی در مچ پاست. در این نوع، رباط‌ها به طور کامل پاره شده‌اند و ناپایداری مفصل، علت اصلی آن محسوب می‌شود. علائم آن شامل تورم شدید، کبودی و درد شدید است. درمان این نوع پیچ خوردگی استفاده از آتل، فیزیوتراپی و در برخی موارد، جراحی است.

در تشخیص این اتفاق، پزشک با بررسی میزان ورم، درد، کبودی و محدودیت در دامنه حرکتی، شدت یا درجه پیچ خوردگی را تعیین می‌کند. برای تشخیص صحیح و درمان مناسب، توصیه می‌شود با پزشک فوق تخصص مچ پا مشورت کنید.

علائم و نشانه های پیچ خوردگی مچ پا 

پیچ خوردگی در مچ پا یک وضعیت آزاردهنده است که می‌تواند منجر به علائم مختلفی شود. علائم آن شامل درد، تورم، کبودی و خونریزی، حساسیت به لمس و ناپایداری مچ پا می‌شود. در ادامه به توضیح هر یک از این علائم می‌پردازیم.

درد

درد شدید و تیز در یک یا هر دو طرف مچ پا می‌تواند نشانه‌ای از پیچ خوردگی باشد. این درد معمولا با حرکت و فشار بیشتر بدتر می‌شود و ممکن است به صورت شدیدی احساس شود.

تورم

پس از پیچ خوردگی، مچ پا ممکن است به طور غیرمعمول بیش از حد ورم کند. این تورم ممکن است در سراسر مچ پا یا در مناطق خاصی در اطراف آن رخ دهد.

کبودی و خونریزی

اطراف مچ پا ممکن است کبود یا دچار خونریزی شود. این علائم معمولا به دلیل پارگی رگ‌های کوچک در این منطقه ایجاد می‌شوند.

حساسیت به لمس

مچ پا پس از پیچ خوردگی ممکن است حساسیت به لمس داشته باشد. لمس کردن نقاط دردناک می‌تواند درد را افزایش دهد و نشانه‌ای از تازگی آسیب باشد.

ناپایداری مچ پا

در صورتی که پارگی رباطی کامل رخ داده باشد یا مچ پا به طور کامل فروپاشیده باشد، ناپایداری مچ پا حس می‌شود. این ممکن است به معنی افتادگی مچ پا باشد که می‌تواند تاثیرات منفی در حرکت و پشتیبانی از وزن بدن داشته باشد. در صورتی که آسیب شدید باشد، ممکن است هنگام وقوع آن صدایی شبیه به صدای ضربه یا شکستگی به گوش برسد. علائم پیچ خوردگی شدید ممکن است شبیه به علائم شکستگی مچ پا باشد و نیاز به مراجعه به پزشک فوق تخصص ارتوپد دارد.

علت پیچ خوردگی مچ پا چیست؟ 

این آسیب می‌تواند در اثر برخی فعالیت‌ها و شرایط خاصی رخ دهد. این مشکل عموما در ورزش‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال، والیبال و… رخ می‌دهد که نیازمند تغییرات سریع جهت و چرخش پا است. علت اصلی این پیچ خوردگی، ترکیبی از چرخش پا به سمت داخل و چرخش پا و مچ پا به پایین است که در طول این ورزش‌ها، وزن زیادی روی مچ پا وارد می‌شود.

اگرچه پیچ خوردگی ممکن است در طی فعالیت‌های ورزشی رخ دهد، اما احتمال رخداد آن برای افراد غیر ورزشکار نیز  وجود دارد. برخی افراد ممکن است در فعالیت‌های روزمره مانند راه رفتن در خیابان یا خانه با پیچ خوردگی در مچ پا مواجه شوند. علاوه بر ورزش، عوامل دیگری نیز می‌توانند منجر به این عارضه شوند. راه رفتن یا ورزش کردن بر سطوح ناصاف می‌تواند باعث پیچیدگی مچ پا شود. علاوه بر آن، علت­های دیگری مانند سر خوردن یا افتادن به ویژه در افراد دچار صافی کف پا نیز می‌تواند باعث این رخداد دردناک شود. 

در صورتی که فردی چندین بار این آسیب را تجربه کند، می‌تواند نشانه‌ بی‌ثباتی در مفصل مچ پا باشد. در این موارد، توصیه می‌شود که به فوق تخصص ارتوپد مراجعه کنید تا علت دقیق و موردی را بررسی کند و درمان مناسب را تجویز کند.

چگونه از پیچ خوردگی مچ پا جلوگیری کنیم؟ 

پیچ خوردگی مچ پا یکی از مشکلات افراد علاقمند به ورزش است؛ اما با رعایت اقدامات پیشگیری مناسب، می‌توان از این نوع آسیب جلوگیری کرد و از ورزش و فعالیت‌های روزمره لذت برد.

1. یکی از راه‌های موثر در جلوگیری از این اتفاق، حفظ قدرت و انعطاف پذیری عضلات است. با انجام تمریناتی که عضلات پا را تقویت و انعطاف پذیر می­کنند، می‌توان به پیشگیری از آسیب مچ پا کمک کرد. تمریناتی همچون انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات زانو و پا، از جمله تمریناتی هستند که می‌توانند کمک کننده باشند.
2. علاوه بر حفظ قدرت و انعطاف پذیری، موارد دیگری نیز باید در نظر گرفته شوند. در هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی یا روزمره، به کفش‌های مناسب توجه کنید. استفاده از کفش‌های مناسب باعث حمایت و ثبات مچ پا می‌شود و احتمال پیچ خوردگی را کاهش می‌دهد.
3. همچنین، قبل از شروع هرگونه فعالیت فیزیکی، حتما به گرم کردن عضلات پا و مچ پا بپردازید. با انجام گرم کردن، عضلات آماده فعالیت می‌شوند و احتمال بروز آسیب به مچ پا کاهش می‌یابد.
4. در صورتی که در هنگام انجام فعالیت به درد یا خستگی مچ پا بیش از حد احساس می‌کنید، بهتر است مقدار زمان و شدت فعالیت را کاهش داده و در صورت لزوم، فعالیت را به مدت کوتاهی متوقف کنید. عدم توجه به این نشانه‌ها می‌تواند مشکلات جدی‌تری را برای مچ پا به همراه داشته باشد.

با رعایت این اصول پیشگیری و اقدامات مناسب، می‌توان از بروز این اتفاق جلوگیری کرده و از فعالیت‌های روزانه با اطمینان و سلامتی بیشتری بهره‌مند شد.

نحوه تشخیص پیچ خوردگی مچ پا 

در طول این مطلب بارها تاکید کردیم که پیچ خوردگی مچ پا یکی از مشکلات شایعی است که ممکن است در افراد حین انجام فعالیت‌های ورزشی یا فعالیت­های روزمره رخ دهد. برای تشخیص صحیح این مشکل، پزشکان از روش‌ها و تصویربرداری‌های مختلف استفاده می‌کنند.

در ابتدا، پزشک شما با جمع‌آوری اطلاعات و جزئیاتی از شما مانند توضیحات درباره حادثه و علائم مرتبط با اتفاق رخ داده، سابقه آسیب‌های قبلی، درمان‌های قبلی و توانایی راه رفتن، به تشخیص اولیه می‌پردازد. در صورتی که شکستگی استخوانی وجود نداشته باشد، پزشک ممکن است بر اساس شدت تورم، درد و کبودی، درجه پیچ خوردگی در قسمت مچ پا را تشخیص دهد.

پس از معاینه اولیه، پزشک ممکن است از تصویربرداری‌های مختلف برای تکمیل تشخیص استفاده کند. از جمله عکس‌های رادیولوژی که می‌توانند شکستگی‌ها و استخوان‌ها را نشان دهند. در صورت لزوم، عکس رادیولوژی تحت فشار هم می‌تواند نشان دهنده حرکت غیر طبیعی مچ پا باشد. همچنین، ام آر آی نیز می‌تواند برای بررسی رباط‌ها، غضروف و مفصل مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین سونوگرافی نیز می‌تواند در تشخیص آسیب رباط‌ها به پزشک کمک کند و اجازه می‌دهد تا رباط را به صورت مستقیم در حالت حرکتی مشاهده کند.

تشخیص صحیح پیچ خوردگی مچ پا نیازمند معاینه دقیق و استفاده از تصویربرداری‌های مناسب است. پزشک شما با ترکیب اطلاعات حاصل از معاینه و تصویربرداری، و در صورت لزوم، با انجام تست‌های تشخیصی بیشتر، می‌تواند تشخیص نهایی را برای آسیب مچ پا قرار داده و برنامه درمانی مناسب را برای شما تجویز کند. با مراجعه به پزشک متخصص و دریافت درمان مناسب، می‌توانید بهبودی و بازگشت سریع­تر به فعالیت‌های روزمره خود را تجربه کنید.

روش های درمان پیچ خوردگی مچ پا 

درمان این آسیب در مچ پا به صورت غیر جراحی و جراحی امکان‌پذیر است. در صورت توجه به درمان مناسب و جلوگیری از حرکت زیاد، حتی در مواردی که رباط مچ پا کاملا پاره شده باشد، می‌توان مچ پا را ترمیم و بهبود بخشید. در برخی مواردی با شدت وخامت کمتر، پزشک ممکن است درمان‌های خانگی ساده‌ای را توصیه کند. همچنین، جراحی نیز به عنوان گزینه‌ای در مواردی که روش‌های غیر جراحی نتیجه مطلوبی نداشته باشند یا بعد از مدتی از توانبخشی، هنوز عدم ثبات مچ پا دیده شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این بخش، به بررسی روش‌های درمانی غیر جراحی و جراحی برای پیچ خوردگی مچ پا می‌پردازیم و نکات مهمی را درباره توانبخشی و بازگشت به فعالیت بعد از جراحی بررسی می‌کنیم. 

درمان خانگی پیچ خوردگی مچ پا

در مواردی که پیچ خوردگی شدت کمتری داشته باشد، پزشک ممکن است درمان‌های خانگی ساده‌ای را توصیه کند. پروتکل RICE (استراحت، یخ‌گذاری، فشار، بالا نگه داشتن) می‌تواند برای درمان اولیه مفید باشد. این پروتکل شامل موارد زیر است:

• استراحت (Rest): باید مچ پا را استراحت داده و تلاش نکنید روی آن راه بروید.
• یخ‌گذاری (Ice): بلافاصله بعد از آسیب، باید یخ را روی مچ پا قرار داد تا تورم کم شود. این کار را 3 تا 4 بار در روز به مدت 20 تا 30 دقیقه انجام دهید. اما توجه کنید که یخ مستقیما روی پوست قرار نگیرد.
• فشار (Compression): از باند فشاری یا بانداژ استفاده کنید تا مچ پا را حفاظت و پشتیبانی کنید.
• بالا نگه داشتن (Elevation): در 48 ساعت اول، مچ پا را هرچه بیشتر بالاتر از سطح قلب قرار دهید. این کار به کاهش تورم کمک می‌کند.
• همچنین، می‌توانید از داروهای ضد التهاب خوراکی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن استفاده کنید تا درد و تورم مچ پا را کاهش دهید. این داروها از آنجا که تورم و درد را کاهش می‌دهند، بهبود عملکرد را تسریع می­بخشند.

نحوه تشخیص پیچ خوردگی مچ پا 

درمان این عارضه اغلب با روش‌های غیرجراحی امکان‌پذیر است، اما در مواردی که این روش‌ها نتیجه مطلوبی به همراه نداشته باشند یا بیماران بعد از مدتی از توانبخشی و درمان غیرجراحی هنوز دچار عدم ثبات مچ پا باشند، جراحی به عنوان گزینه‌ی بعدی استفاده می‌شود.

درمان جراحی برای پیچ خوردگی مچ پا شامل روش‌های زیر می‌شود:

• آرتروسکوپی: در این روش، پزشک با استفاده از یک آرتروسکوپ که یک دوربین کوچک است، داخل مفصل مچ پا را مشاهده می‌کند و قسمت­های آسیب دیده از استخوان، مفصل و رباط‌ها را توسط ابزارهای بسیار ریزی برمی­دارد.
• بازسازی و ترمیم: پزشک ممکن است رباط پاره شده را با استفاده از بخیه یا منگنه‌های مخصوص ترمیم کند. در صورت لزوم، رباط آسیب‌دیده با بافت پیوندی از رباط‌ها و تاندون‌های موجود در پا و اطراف مچ پا جایگزین می‌شود.
• محدودیت حرکت: عموما بعد از جراحی، بیمار برای مدتی نیاز به استراحت و عدم تحرک دارد. پزشک ممکن است از گچ یا کفش محافظ برای حفاظت از رباط ترمیم شده استفاده کند. حتما باید دستورالعمل پزشک درباره مدت زمان استفاده از کفش محافظ رعایت شود، زیرا عدم رعایت آن ممکن است باعث تماس مجدد رباط ترمیم شده و ترک آن شود.
• بازگشت به فعالیت: برای بازگشت به وضعیت قبل از جراحی، نیاز به توانبخشی است. مدت زمان لازم برای بهبود و بازگرداندن قدرت و محدودیت حرکتی به میزان صحیح، بستگی به شدت آسیب و نوع جراحی انجام شده دارد. معمولا فرآیند بازگشت به وضعیت عادی می‌تواند چند هفته تا چند ماه به طول بیانجامد.

به طور خلاصه، جراحی برای درمان پیچ خوردگی مچ پا در مواردی که سایر روش‌های درمانی نتیجه ندهند یا عدم استحکام مچ پا پس از مدتی از درمان غیرجراحی ادامه داشته باشد، انجام می‌شود. این جراحی شامل آرتروسکوپی، ترمیم رباط‌ها و تاندون‌ها، محدودیت حرکت و فرآیند توانبخشی است. با رعایت دستورالعمل پزشک و توجه به مدت زمان و توانایی بازیابی، می‌توانید بهبودی خوبی در مچ پا خود تجربه کنید.

کفش مناسب برای پیچ خوردگی مچ پا چیست؟

نکات حائز اهمیت درباره انتخاب کفش مناسب برای جلوگیری یا درمان این عارضه عبارت‌اند از:

• اندازه مناسب: اندازه کفش باید مناسب باشد تا مچ پا را به خوبی پوشش دهد. انتخاب کفش تنگ یا گشاد می‌تواند باعث کاهش تعادل شده و ممکن است آسیب مجدد به مچ پا را ایجاد کند. بنابراین، باید با دقت اندازه کفش را انتخاب کنید.
• ارتفاع پاشنه: کفش باید دارای ارتفاع پاشنه استاندارد باشد. استفاده از کفش با ارتفاع پاشنه غیراستاندارد می‌تواند به مشکلاتی منجر شود و احتمال پیچ خوردگی مجدد را افزایش دهد. بهتر است از کفش‌هایی با ارتفاع پاشنه مناسب استفاده کنید.
• عرض کفش: کفش‌هایی با عرض کوچک می‌توانند احتمال پیچ خوردگی در مچ پا را افزایش دهند. بنابراین، استفاده از کفش‌هایی با سطح مقطع مناسب و عرض متناسب، پایداری و تعادل مچ پا را تقویت می‌کند.

در پایان، برای انتخاب کفش مناسب برای پیچ خوردگی، بهتر است به یک متخصص و مشاور در این زمینه مراجعه کنید. آنها می‌توانند بر اساس نیازها و وضعیت شما، کفش مناسب را توصیه کرده و راهنمایی لازم را در این زمینه ارائه دهند.

جمع ­بندی

در این مطلب توضیح دادیم که پیچ خوردگی مچ پا از نوع آسیب‌های متداول در مچ پاست و می‌تواند درجات مختلفی داشته باشد، از جمله پیچ خوردگی درجه ۱ (خفیف)، درجه ۲ (متوسط) و درجه ۳ (شدید). علائم این آسیب شامل درد، تورم، کبودی و خونریزی، حساسیت به لمس و ناپایداری مچ پا می‌شوند.

عواملی مانند فعالیت‌های ورزشی و روزمره ممکن است باعث پیچ خوردگی مچ پا شوند.

توضیح دادیم که برای جلوگیری از بروز این آسیب، می‌توانید اقداماتی مانند استفاده از کفش مناسب با اندازه مناسب، ارتفاع پاشنه و سطح مقطع کفش را انجام دهید. همچنین، تقویت عضلات پا و مچ پا، استفاده از دستگاه‌های حمایتی مچ پا در ورزش‌ها و استفاده از فناوری‌های پیشرفته در طراحی کفش نیز می‌تواند مفید باشد.