آیا تا به حال برایتان پیش آمده است که هنگام حرکت، ناگهان زانویتان قفل شود؟ قفل شدن زانو پدیده‌ای رایج است که در آن فرد نمی‌تواند برای مدتی زانوی خود را خم یا صاف کند. این قفل و صاف نشدن زانو ممکن است گاهی فقط اوقات رخ دهد یا به دلیل یک بیماری مزمن، اتفاق بیفتد. البته، همه چیز به علت اصلی این بیماری بستگی دارد در هر صورت، مهم است که علت را بدانید تا بتوانید برای پیشگیری یا درمان آن اقدام کنید. از این رو در این مطلب نیاوران کلینیک در مورد این اتفاق صحبت خواهیم کرد. پس با ما همراه باشید.
انواع قفل شدن زانو کدامند؟
دو نوع قفل شدن زانو وجود دارد که در زیر در مورد آنها به تفضیل صحبت می‌کنیم.
قفل شدن حقیقی زانو
به شرایطی گفته می‌شود که فرد نتواند زانو را به دلیل وجود مانعی در مفصل، خم یا صاف کند. این شرایط ممکن است به دلیل شکستن تکه‌ای از استخوان و تبدیل آن به جسم شل در مفصل، یا به دلیل بیماری‌هایی مانند دژنراتیو مفصل یا تروما به باشد. این شرایط معمولاً باعث درد، تورم و سفتی مفصل می‌شود. همچنین، فرد می‌تواند قطعه شل شده در زانو را به صورت یک برآمدگی زیر پوست احساس کند و آن را دستکاری کند.
دلایل قفل شدن حقیقی زانو
قفل شدن حقیقی زانو ممکن است به دلایل زیر رخ بدهد:
پارگی مینیسک زانو
مینیسک‌های مفصل زانو، ساختارهای فیبروغضروفی C شکلی هستند که در هر زانو دو تا از آنها وجود دارد که یکی در سمت داخلی (یا میانی) و دیگری در سمت بیرونی (یا جانبی) زانو مشاهده می‌شود. پارگی مینیسک ممکن است در طی یک نیروی چرخش ناگهانی ناخوشایند، باعث پارگی زانو شود یا آسیب ببیند، علاوه بر این، در آسیب‌های ناگهانی مثل ضربه‌‌های ورزشی، پارگی مینیسک زانو معمولاً با آسیب‌های لیگامانی مانند پارگی رباط متقاطع قدامی همراه است و در نهایت در گروه سنی سالمندان، نوع پارگی دژنراتیو شایع‌تر است.
بدن های شل
شلی بدن معمولاً به دنبال آرتروز رخ می‌دهد. این اتفاق زمانی می‌افتد که قطعات غضروف ناپایدار در زانو از بین می‌روند و در حال حرکت آزاد در داخل مفصل شناور می‌شوند. در بعضی موارد، این شلی باعث گیرکردن و علائم قفل شدن در قسمت‌های متحرک مفصل زانو می‌شود. در موارد دیگر، غضروف ناپایدار به سمت پشت مفصل زانو منتقل می‌شود و ممکن است بدون هیچ علامتی باقی بماند. اگر این شلی به طور مکرر در مسیر حرکت زانو قرار بگیرد، بهتر است آن را بردارید تا از فرسایش غضروف سالم روی سطوح زانو جلوگیری شود و در نتیجه منجر به وخامت سریع آرتروز زانو نشود.
قطعات استئوکندرال
قطعات استئوکندرال ممکن است به دلیل شرایطی مانند استئوکندریت دیسکانس یا آسیب‌های تروماتیک به زانو که باعث جداشدن قطعه‌ای از غضروف از استخوان زیرین می‌شود، ایجاد شوند. استئوکندریت دیسکانس معمولاً در نوجوانی رخ می‌دهد و احتمالاً به دلیل خون‌رسانی غیرطبیعی به استخوان زیرین است که منجر به جداشدن قطعه‌ای از استخوان با غضروف متصل به آن می‌شود. این حادثه نسبتاً نادر است.
مطالعه بیشتر: استئوکندرال زانو چیست؟
قفل شدن کاذب زانو
قفل شدن کاذب زانو به معنی وجود درد و محدودیت در حرکت زانو است، هرچند هیچ مانع فیزیکی برای حرکت زانو وجود ندارد. اما درد در داخل یا اطراف زانو ممکن است باعث اسپاسم عضلانی شود که منجر به محدودیت در حرکت زانو می‌شود. علاوه بر درد و ناتوانی در حرکت، علائم دیگری همچون احساس قفل شدن یا گیرکردن مفصل زانو، احساس بازشدن یا آزادشدن مفصل زانو نیز مشاهده می‌شود.
دلایل قفل شدن کاذب زانو
علل شایع قفل شدن کاذب در زانو عبارت‌اند از:
- تورم: مایع اضافی در کپسول مفصلی، معمولاً پس از آسیب، می‌تواند حرکت را به دلیل افزایش تنش محدود کرده و از خم شدن و اکستنشن کامل جلوگیری کند.
- التهاب: آبسه مفصل زانو می‌تواند ساختارهای حرکتی داخل و اطراف زانو را محدود کند. شایع‌ترین علل این بیماری، آرتریت روماتوئید و نقرس است.
- وجود مشکل در حرکت کشکک: قفل شدن کاذب زانو ممکن است به‌خاطر مشکل در حرکت کاسه زانو در شیار جلوی زانو باشد که معمولاً با درد شدید همراه است.
- سندروم پلیکا: تحریک پلیکای داخلی، چین خوردگی در بافت سینوویال پوشاننده مفصل می‌تواند باعث قفل شدن کاذب و درد زانو شود.
- آسیب به زانو: آسیب به هر یک از ساختارهای زانو که به اندازه کافی بد است و درد شدید ایجاد کند، می‌تواند باعث اسپاسم عضلانی شود که ممکن است شبیه قفل کردن زانو مثل رگ‌به‌رگ شدن رباط پا باشد.
علائم قفل شدن زانو کدامند؟
در زیر به علائم مختلف قفل شدن زانو اشاره می‌کنیم.
- پارگی مینیسک: زانو درد در دو طرف داخلی یا خارجی کاسه زانو، تورم زانو، قفل شدن، سفتی زانو؛
- آرتروز زانو: درد در هر دو زانو، سفتی زانو به خصوص در صبح، قفل شدن یا گرفتن زانو، بی‌ثباتی زانو؛
- دررفتگی کاسه زانو: آسیب زانو، درد مداوم در جلوی زانو، قفل شدن یا گرفتن زانو، تورم، مشکل و ناتوانی در راه رفتن؛
- سندرم پلیکا: داشتن درد شدید زانو، به خصوص هنگام بالا یا پایین رفتن از پله‌ها؛
- قطعه استخوان شل: احساس وجود “چیزی” در زانو مثل برآمدگی در پوست که باعث زانو درد، تورم، سفتی و قفل کردن زانو می‌شود.
- دررفتگی کشکک زانو: وجود اختلال در ردیابی کشکک می‌تواند باعث درد زانو در جلوی کاسه زانو شود، هنگام پایین آمدن از پله‌ها یا ایستادن پس از نشستن، این درد بدتر می‌شود. همچنین، این اختلال ممکن است باعث قفل یا گیرکردن زانو شود.
- آسیب رباطی: علائم رباط صلیبی زانو در این بیماری شامل درد، تورم، قفل شدن زانو، کاهش دامنه حرکتی، بی‌ثباتی، و احساس عدم استحکام مفصل است.
علاوه بر این دلایل دیگری هم برای قفل شدن زانو وجود دارد که کمتر رایج هستند و عبارت‌اند از:
- نقرس: اسید اوریک اضافی در مفصل زانو کریستال‌هایی ایجاد می‌کند که باعث درد، تورم و قرمزی می‌شود.
- کپسولیت چسبنده: ضخیم شدن تاندون‌ها و رباط‌های اطراف مفصل زانو معمولاً به دلیل محدودیت طولانی مدت است.
- کندروماتوز سینوویال: این یک تومور غیر سرطانی است که در پوشش مفصل زانو رشد می‌کند.
نحوه تشخیص قفل شدن زانو
قفل شدن زانو اغلب به دلیل وجود یک موانع مکانیکی در یکی از مفاصل زانو اتفاق می‌افتد. اما برای تشخیص دقیق علت این قفل شدن، تست‌های زیر توسط دکتر ارتوپد توصیه می‌شود:
- معاینه فیزیکی: در این مرحله، متخصص ارتوپد با بررسی علائم و شرح حال بیمار، وضعیت مفاصل زانو را بررسی می‌کند. این معاینه شامل لمس کردن مفاصل زانو و ضربه زدن به آن با یک چکش کوچک است.
- تصویربرداری اشعه ایکس: در این روش، تصویربرداری از زانو با استفاده از اشعه ایکس انجام می‌شود و موانع فیزیکی و مکانیکی استخوانی موجود در آن نشان داده می‌شود.
- تصویربرداری پرتو مغناطیسی: در روش ام ار ای، با تولید تصاویر بافت‌های نرم مفصل زانو، مشکلات و آسیب‌های مربوط به تاندون‌ها، غضروف و مینیسک به طور کامل، قابل شناسایی و تشخیص هستند.
- سی‌تی‌اسکن: این روش با نشان دادن کلیه بافت‌های مفصل زانو به صورت برش‌های افقی، می‌تواند مشکلات موجود در هر نقطه از مفصل زانو را بررسی کند و علت بروز این عارضه را تشخیص دهد.
- آزمایش خون: در صورتی که پزشک، بر اساس علائم موجود در بیمار، به بیماری‌های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید مشکوک شود، آزمایش‌های RF و CRP را تجویز می‌کند تا با استفاده از این تست‌ها، التهاب احتمالی در بدن را تشخیص دهد.
با توجه به نتایج این تست‌ها، پزشک می‌تواند علت واقعی قفل شدن زانو را تشخیص دهد و درمان‌های مناسب را برای بیمار تجویز کند.
روش های درمان قفل شدن زانو
درمان این مشکل باید بر اساس عامل ایجاد کننده قفل کردن زانو انتخاب شود. در ادامه به روش‌هایی که برای درمان این عارضه مورد استفاده قرار می‌گیرند، اشاره می‌کنیم.
درمان خانگی قفل شدن زانو
برای درمان خانگی قفل کردن زانو به موارد زیر توجه کنید:
- استراحت: از فعالیت‌هایی که زانوها را با فشار مواجه می‌کنند مثل دویدن و پریدن خودداری کنید و به زانوهای خود استراحت دهید. با گذشت زمان، به آرامی می‌توانید ورزش‌هایی را انجام دهید که باعث تقویت عضلات اطراف زانو می‌شوند.
- کشش: با انجام تمرینات کششی می‌توانید ماهیچه‌هایی را تقویت کنید که از زانو حمایت می‌کنند و مفصل را تثبیت کنید. پزشک شما ممکن است توصیه‌ها و حرکات خاصی را به شما پیشنهاد دهد.
- کیسه یخ: می‌توانید برای کاهش التهاب، تورم و درد از کیسه یخ استفاده کنید.
- داروهای ضد درد: مصرف بدون نسخه داروهایی مانند استامینوفن (تیلنول) و داروهای NSAIDs مثل ایبوپروفن (ادویل، موترین) می‌تواند درد و ناراحتی را کاهش دهد.
درمان قفل شدن زانو با طب سنتی
اگر می‌خواهید از روش‌های طب سنتی برای درمان استفاده کنید، می‌توانید به روش‌های زیر روی بیاورید:
- استفاده از داروهای گیاهی: برخی گیاهان مانند؛ زنجبیل، کرفس، گشنیز، ادریس و آلوئه‌ورا می‌توانند به عنوان ضدالتهاب طبیعی عمل و به درمان بیماری کمک کنند. ی روغن‌های گیاهی چون زیتون، نارگیل، اکالیپتوس، آرگان و… نیز برای ماساژ دادن محل درد، مفید است.
- استفاده از روش‌های طب سوزنی: طب سوزنی چینی که یک درمان دستی است می‌تواند به درمان کمک کند. در این روش، سوزن‌های نازک در نقاط خاصی از بدن شما قرار داده می‌شوند تا به بهبود عملکرد مفاصل کمک کنند.
- استفاده از روش‌های ماساژ: ماساژ مفاصل و عضلات می‌تواند به بهبود عملکرد مفصل و کاهش درد کمک کند.
مطالعه بیشتر: درمان دستی یا کایروپراکتیک چیست؟
درمان قفل شدن مفصل زانو با فیزیوتراپی
فیزیوتراپی با استفاده از تمرینات و درمان‌های غیر دارویی، درمانی متداول برای قفل شدن زانو است. تمرینات انعطاف‌پذیری و تقویت، تمرینات تعادل، درمان‌های فیزیکی مانند لیزر و اولتراسوند می‌توانند بهبود قفل شدن مفصل زانو را به دنبال داشته باشند.
درمان مشکل قفل شدن زانو با جراحی
جراحی می‌تواند از ترمیم ساده غضروف زانو تا جایگزینی کامل مفصل برای رفع مشکل قفل شدن زانو و آسیب‌های مزمن نتیجه‌بخش باشد. قفل شدن واقعی زانو که در اثر آسیب استخوان یا غضروف ایجاد می‌شود، اغلب نیاز به جراحی مثل عمل آرتروسکوپی زانو دارد. این روش درمانی، در زمان پاسخگونبودن روش‌های غیرجراحی، استفاده می‌شود.
جمع‌بندی
قفل شدن زانو یک مشکل شایع است که می‌تواند به دلیل گیرکردن چیزی در مفصل زانو یا به‌خاطر مکانیسم محافظتی در اثر درد، تورم یا اسپاسم عضلانی ایجاد شود. این مشکل ممکن است به دلیل پارگی غضروف یا قطعه‌ای از خار استخوان زانو باشد. درمان این بیماری شامل ورزش، تزریق پی آر پی زانو و در برخی موارد جراحی است. با این حال، قبل از تصمیم‌گیری در مورد درمان، بهتر است با دکتر فوق تخصص زانو مشورت کنید تا روش درمانی مناسب را برای شما تعیین کند.
