زمانی را تصور کنید که تنها با یک اتفاق کوچک درد و التهاب این ناحیه از کف پای شما، به یکی از چالش‌های روزانه شما تبدیل شود، یقینا در چنین وضعیتی انجام کارهای روزانه سخت و غیرممکن خواهد بود! یکی از مشکلات رایج در بیمارانی که به پزشک ارتوپد مراجعه می‌کنند، وجود درد شدید یا مداوم در پنجه پا به‌شمار می‌رود. شکستگی متاتارس یا شکستگی استخوان کف پا یکی از مشکلات رایج در میان بیماران به‌شمار می‌رود. برای بررسی بیشتر این عارضه همراه ما باشید.
متاتارس چیست؟
متاتارس به استخوان‌های میانی پنجه پا گفته می‌شود که رابط استخوان پاشنه پا و انگشتان به‌شمار می.رود و به‌دلیل ظرافت بالا، بیشتر از هر استخوان دیگری در پا دچار آسیب‌های جدی میشوند. نقش این استخوان علاوه‌بر حفظ و ایجاد تعادل در راه‌رفتن و ایستادن، شامل مواردی دیگر مانند تقسیم وزن بدن و میزان شتاب در حین حرکت و توانایی ایستایی می‌شود.
استخوان‌های متاتارس کجا قرار گرفته اند؟
استخوان‌های متاتارس از پاشنه پا گرفته تا نوک انگشتان را در بر می‌گیرند. راس این استخوان‌ها به هر یک از انگشتان پا و قسمت انتهایی متاتارس‌ها به پاشنه متصل می‌شود. هر یک از استخوان‌های متاتارس از شماره اول تا پنجم نام‌گذاری شده (اولین استخوان متاتارس به شست پا و پنجمین استخوان به انگشت کوچک پا متصل می‌شود) لازم است بدانید متاتارس‌ها با وجود ظرافت بالا نقشی کلیدی در راستای تعادل، ایستایی و حرکت پاها ایجاد می‌کنند.
انواع شکستگی های استخوان کف پا
شکستگی استخوان متاتارس در انواع متفاوتی ایجاد می‌شود. برخی از آسیب‌هایی که به استخوان‌های متاتارس وارد می‌شود، به‌مرور زمان تبدیل به شکستگی خواهند شد و برخی دیگر به صورت ناگهانی ایجاد شده و منجر به درد کف پا می شوند. لازم است بدانید این شکستگی‌ها در محورهای افقی و عمودی استخوان‌های متاتارس ایجاد میشوند که هریک به طریقی آسیب‌زا خواهند بود. برای بررسی انواع این شکستگی با ما همراه باشید.
شکستگی حاد استخوان کف پا
زمانی می‌توانیم ادعا کنیم که شکستگی در استخوان کف پا از نوع حاد است که آسیب به استخوان با صدای بلند همراه باشد و بعد از وقوع حادثه، فرد مبتلا قادر به حرکت یا ایستادن نباشد. در این نوع شکستگی علائمی مانند خونریزی و کبودی در ناحیه آسیب‌دیده پدیدار می‌شود.
انواع شکستگی حاد متاتارس
لازم است بدانید شکستگی حاد در استخوان‌های متاتارس در انواع متفاوتی ایجاد می‌شود. برای آگاهی بیشتر همراه ما باشید.
شکستگی باز یا بسته
شکستگی باز همان‌طور که از نام آن پیداست؛ زخمی را در سطح پوست ایجاد می‌کند که علاوه‌بر ایحاد خونریزی باعث به وجود آمدن زخم باز می‌شود. ایجاد عفونت در این شکستگی، این نوع را به گونه‌ای خطرناک از نوع حاد بدل کرده است. از طرفی در «شکستگی بسته» علائم شکستگی حاد مانند خونریزی، تورم و کبودی ایجاد می‌شود؛ اما زخم باز به وجود نخواهد آمد.
شکستگی با جابه‌جایی یا بدون جابه‌جایی
زمانی‌که استخوان‌های متاتارس به‌صورت حاد دچار شکستگی میشوند؛ ممکن است استخوان از مسیر اصلی خود خارج شده و به اصطلاح جابه‌جایی صورت بگیرد. در نوع «بدون جابه‌جایی» لازم است بدانید؛ استخوان‌ها در بستر خود دچار آسیب و شکستگی می‌شود و از بستر اصلی خود خارج نخواهند شد.
شکستگی استرسی (فشاری) استخوان کف پا
این نوع از آسیب با صدای شکستگی همراه نیست و مبتلا علائمی مانند خونریزی یا کبودی را تجربه نمی‌کند. شکستگی در این نوع به‌صورت ترک‌هایی برسطح استخوان ظاهر می‌شود. بعضا این شکستگی با درد ممتدی همراه است که حتی با استراحت هم کاهش پیدا نمی‌کند.
علائم شکستگی استخوان کف پا کدامند؟
اگر بخواهیم علامت‌های شکستگی استخوان کف پا را مورد بررسی قرار دهیم، لازم است با توجه به حاد یا استرسی بودن شکستگی علائم هر نوع را از یکدیگر مجزا به‌شمار بیاوریم. در شکستگی استرسی استخوان‌های متاتارس علائم عبارت‌اند از:
- درد متمرکز در نقطه شکستگی با شروع فعالیت
- تورم غیرممتد و عدم خونریزی در نقطه آسیب دیده
- قابلیت پیشرفت درد و شکستگی به‌دلیل عدم رعایت
علائم شکستگی استخوان کف پا به صورت حاد عبارت‌اند از:
- درد غیرمتمرکز و سرخی پوست
- خونریزی مشهود یا زیر پوستی (کبودی)
- ایجاد زخم‌های باز در شکستگی حرکتی
- شنیده شدن صدای بلند از استخوان هنگام آسیب
- ایجاد حساسیت و تورم در صورت لمس نقطه آسیب
علت شکستگی متاتارس چیست؟
همان‌طور که ذکر شد شکستگی‌های متاتارس از انواع گوناگونی برخوردار است. لازم است بدانید که مطالعات پزشکی در رابطه با بروز ترک و شکستگی در استخوان کف پا (به‌صورت حاد یا استرسی) بیشتر به یک دلیل خاص، یعنی ضربه با شدت‌های متفاوت عنوان شده است.
علت شکستگی حاد متاتارس
شکستگی حاد در کف پا دلایل مختلفی دارد که در ادامه مهم‌ترین آن‌ها را توضیح می‌دهیم.
تروما یا ضربه ناگهانی
تصادف، سقوط اجسام روی پا، پریدن، برخی از فاکتورهای مهم در شکستگی کف پا به‌شمار می‌روند که در دسته‌بندی تروما یا ضربات ناگهانی قرار می‌گیرند.
حرکات پیچشی سریع
یکی از عوامل ایجاد شکستگی استخوان کف پا به‌صورت حاد، حرکات سنگینی محسوب میشوند که بخشی از کف پا (پاشنه یا پنجه) در آن به صورت ثابت قرار می‌گیرد و بخش دیگر از پا مثل پنجه یا پاشنه به جهت مخالف می‌چرخد.
جدی نگرفتن شکستگی استرسی
در صورت جدی نگرفتن این عارضه، شکستگی استخوان کف پا به مرحله شکستگی حاد، پیشرفت می‌کند.
علت شکستگی استرسی متاتارس
از مهم‌ترین دلایل شکستگی استرسی متاتارس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
پای مورتون
پای مورتون به نوعی رشد غیرسرطانی در بافت فیبری استخوان گفته می‌شود که با وارد کردن فشار به راس استخوان‌های متاتارس سوم و چهارم باعث ایجاد ترک می‌شود.
مطالعه بیشتر: نوروم مورتون چیست و چگونه درمان می شود؟
اضافه وزن
وزن پای افراد مبتلا به اضافه وزن در حین حرکت، به جلوی پا منتقل می‌شود و این فرآیند به‌مرور زمان باعث بروز ترک در راس استخوان‌های متاتارس خواهد شد.
کفش نامناسب
بانوانی که از کفش‌های پاشنه‌دار، نوک‌تیز و تنگ استفاده می‌کنند؛ با متمرکزکردن تمامی وزن بدن به جلوی پاها فرآیند ایجاد ترک در استخوان‌های متاتارس را تسریع می‌کنند.
ناهنجاری‌های استخوانی
ناهنجاری‌هایی مانند چکشی شدن انگشتان پا، بورسیت (ساییدگی پنجه)؛ از جمله ناهنجاری‌هایی به‌شمار می‌روند که سلامت استخوان‌های متاتارس شما را تهدید می‌کنند.
مطالعه بیشتر: بورسیت سپتیک چیست؟
روش های تشخیص شکستگی استخوان کف پا
از جمله راه‌هایی که به تشخیص شکستگی متاتارس به تجویز پزشک ارتوپد کمک می‌کند، عبارت‌اند از؛
علائم بالینی
گاهی علائم بالینی می‌توانند برای آسیب وارده به پا، مدرک مناسبی نزد پزشک ارتوپد باشد. علائمی مانند کبودی، تورم و التهاب پوستی از جمله این علائم هستند.
تصویربرداری
تصویربرداری از شکستگی شامل مواردی مانند اشعه ایکس، برای تشخیص آسیب‌های وسیع، کاربرد بیشتر دارد. به یاد داشته باشید برای تشخیص دقیق‌تر و سریع‌تر، لازم است از ام‌آرآی (MRI) و سی‌‌تی‌اسکن (CT scan) استفاده کنید.
راه های درمان شکستگی متاتارس چیست؟
درمان بیماری شکستگی استخوان‌های کف پا بسته به نوع شکستگی و پیشرفت آن در هر نوع متفاوت است و به دو دسته تقسیم میشوند:
- تجویز گچ و آتل: مناسب‌تر برای شکستگی استرسی (فشاری) و حاد نه‌چندان شدید، برای استراحت مطلق پا و ترمیم آسیب‌ها
- جراحی: مناسب برای شکستگی‌های جابه‌جا شونده و باز، با استفاده از پلاتین و پین برای تثبیت و جا انداختن استخوان
مدت زمان ترمیم شکستگی کف پا چقدر است؟
در متاتارس حاد هرچه میزان جراحت بیشتر باشد به زمان بیشتری برای ترمیم استخوان‌ها نیاز پیدا می‌کنید. حداقل میزان برای ضعیف‌ترین متاتارس حاد زمانی در حدود 2 الی 4 ماه تخمین زده شده است. عواملی مانند شدت جراحت و سن تاثیر مستقیمی بر روند ترمیم شکستگی کف پا می‌گذارند. برای مثال کودکان و نوجوانانی که مبتلا به بیماری‌های استخوانی نیستند، در صورت شدید نبودن شکستگی حاد؛ به زمانی در حدود 1 الی 2 ماه برای ترمیم نیاز پیدا می‌کنند.
مراقبت های بعد از شکستگی کف پا
مجموعه اقداماتی که در راستای مراقبت از این عارضه موثر واقع می‌شود عبارت‌اند از:
- استفاده از یخ هر بار 15 دقیقه و هر دو ساعت یک‌بار برای کاهش درد و تورم
- استراحت و عدم تحرک برای جلوگیری از التهاب و درد بیشتر و قراردهی پا بالاتر از سطح بدن
- استفاده از قرص‌های مسکن غیر استروئیدی؛ مانند ایبوپروفن برای کنترل درد و کاهش التهاب
عوارض عدم درمان شکستگی متاتارس
بیمارانی که به شکستگی استخوان کف پا اهمیت ندهند و روند درمانی خود را به تعویق بیندازند، دچار عوارض زیر میشوند:
- تبدیل شدن شکستگی فشاری به شکستگی حاد
- ایجاد حملات التهابی مزمن (آرتریت مزمن)
- عدم امکان تهیه کفش مناسب به‌دلیل تغییر ظاهر پا
- ورم و دردهای پی‌درپی با زمان‌های طولانی
- عفونت در زخم‌های شکستگی‌های باز
- قطع پا در افراد دیابتی و دارای شکستگی‌های باز
- از دست دادن توانایی برای ایستادن روی پاها
چه کسانی بیشتر در معرض شکستگی متاتارس هستند؟
افراد زیر بیشتر از سایرین در معرض شکستگی استخوان کف پا هستند:
- افراد چاق: راس استخوان‌های متاتارس در افراد دارای اضافه وزن همواره دچار ترک و آسیب خواهد شد. (قربانیان شکستگی متاتارس دوم، سوم و چهارم)
- ورزشکاران: مانند دوندگان حرفه‌ای و تمامی فعالیت‌های چرخشی مانند باله یا ژیمناستیک (قربانیان شکستگی متاتارس پنجم)
- بانوان: با استفاده از کفش‌های نوک‌تیز، پاشنه دار و تنگ آسیب زیادی به استخوان‌های متاتارس وارد می‌کنند. (قربانیان شکستگی متاتارس اول، دوم، سوم، چهارم)
چه عواملی احتمال شکستگی استرسی متاتارس را افزایش می دهند؟
عوامل زیر احتمال شکستگی را افزایش می‌دهند:
ژنتیک و توارث
با دقت به امراض متداول استخوانی خانواه مادری و پدری خود، می‌توانید تاحدودی از ژنتیک استخوانی خود شناخت بیشتری پیدا کنید. بیماری‌هایی مانند آرتروز، آرتریت روماتوئید و پوکی استخوان از جمله بیماری‌های ژنتیکی مربوط به استخوان‌ها محسوب میشوند.
مطالعه بیشتر: پوکی استخوان چیست ؟
عادات مضر
با اصلاح سبک زندگی می‌توانید به شناخت بیشتری از بدن خود برسید. برای مثال فردی که هر روز نوشابه می‌خورد، سیگار می‌کشد یا اضافه وزن دارد، بیشتر در معرض ابتلا به امراض استخوانی قرار می‌گیرد.
کمبود کلسیم
مبتلایان به پوکی استخوان همیشه از بیماری خود آگاه نیستند و با این بیماری خاموش، سال‌ها به عادات نادرست در زندگی ادامه می‌دهند.
کلام آخر
در این مطلب در مورد شکستگی استخوان کف پا، علائم، تشخیص و درمان صحبت کردیم. در صورتی‌که سوالی در این زمینه دارید، در بخش نظرات مطرح کنید تا توسط متخصصان ما در کلینیک نیاوران پاسخ داده شود.
