دررفتگی زانو، یکی از شایع‌ترین آسیب‌های زانو است که می‌تواند باعث درد، محدودیت حرکت و ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزمره شود. با اینکه این عضو از مهم‌ترین مفاصل بدن است، اما متأسفانه معمولاً در معرض آسیب زیادی قرار دارد. در حقیقت، دررفتن زانو زمانی رخ می‌دهد که سه استخوان زانو در یک راستا قرار نمی‌گیرند و به طور طبیعی با هم هماهنگ نیستند.
علل مختلفی مانند ضربه، ورزش، عارضه مادرزادی و نوعی از ساختار زانو می‌تواند باعث بروز این عارضه شود. در موارد شدید، زانوی دررفته می‌تواند باعث آسیب به سایر بخش‌های زانو شود؛ بنابراین، درصورتی‌که شما با این آسیب در زانوی خود مواجه شده‌اید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید تا بتوانید درمان مناسب را دریافت کنید. از این رو در این مقاله از نیاوران کلینیک، به بررسی علل و علائم دررفتگی زانو و نیز روش‌های درمان آن می‌پردازیم. پس با ما همراه باشید.
انواع دررفتگی زانو کدامند؟
دررفتگی زانو را می‌توان به پنج نوع زیر تقسیم کرد:
- قدامی: در این نوع دررفتگی، رباط صلیبی جلویی (ACL) آسیب می‌بیند که معمولاً در ورزشکارانی اتفاق می‌افتد که حرکات ورزشی از قبیل پرش، تغییر جهت سریع و تند دارند.
- خلفی: در دررفتگی زانوی خلفی، رباط صلیبی عقبی (PCL) دچار آسیب می‌شود که معمولاً به دلیل ضربه شدید در پشت زانو است.
- جانبی: در این نوع از دررفتگی، رباط کلافی جانبی (LCL) آسیب می‌بیند که معمولاً به دلیل ضربه به داخل زانو است.
- میانی: در این نوع آسیب، رباط کلافی میانی (MCL) آسیب می‌بیند که معمولاً به دلیل ضربه به بیرون زانو رخ می‌دهد.
- چرخشی: در این نوع آسیب، رباط‌های صلیبی (ACL و PCL) و رباط‌های کلافی (LCL و MCL) به طور همزمان آسیب می‌بینند که معمولاً در ورزشکارانی را درگیر می‌کند که باید به طور متناوب و سریع حرکت کنند.
نشانه ها و علائم در رفتگی زانو کدامند؟
در صورت تجربه هر یک از علائم دررفتن زانویتان، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. علائم رایج این آسیب شامل موارد زیر است:
- در ناحیه مفصل زانو یا حتی در اطراف آن درد حادی احساس می‌شود.
- ناتوانی در حرکت دادن و صاف کردن زانو به وجود می‌آید.
- کاهش قدرت عضلات در ناحیه زانو که ممکن است باعث کاهش توانایی و حرکت شود.
- حرارت و قرمزی در ناحیه زانو که نشانه التهاب و عفونت است.
- در زانو ناپایداری به وجود می‌آید.
- تورم و ورم در ناحیه زانو که ممکن است باعث ایجاد سختی و کاهش حرکت مفصل شود.
- به نظر می‌رسد که قسمت‌هایی از زانو از جای خود خارج شده‌اند.
- صدای خردشدن (کراک) در حین حرکت زانو که نشانه ترک یا خراش در استخوان‌های مفصلی است، شنیده می‌شود.
علت دررفتن زانو چیست؟
اگرچه در برخی موارد در رفتگی زانو به دلیل مشکلات مادرزادی رخ می‌دهد، اما در بیشتر موارد ناشی از تروماهای جدی است. تروماهایی که می‌تواند این آسیب را ایجاد کنند، شامل تصادفات اتومبیل، آسیب‌های ورزشی و سقوط‌های سخت در اسکی و دویدن هستند. در زیر در مورد این علل بیشتر توضیح می‌دهیم.
- تصادفات: در تصادفات اتومبیل، اگر زانوی خود را به سطح سختی مانند داشبورد بکوبید، ممکن است نیروی ضربه به اندازه کافی قوی باشد که زانوی شما را از جای خود دربیاورد.
- آسیب‌های ورزشی: آسیب‌های ورزشی نیز می‌توانند باعث دررفتگی زانو شوند. در صورت برخورد با بازیکن دیگر یا با زمین در هنگام خم شدن زانو، یا اگر زانوی خود را بیش از حد دراز کنید، ممکن است زانوی شما در برود.
- سقوط: سقوط سخت یکی دیگر از عوامل بروز این عارضه در زانو است. اسکی‌بازان و دوندگانی که کنترل خود را در برابر سقوط ازدست‌داده و روی زانو خم شده یا بیش از حد کشیده شده‌اند، ممکن است زانویشان در برود.
نحوه تشخیص دررفتگی زانو
در صورت مشاهده این آسیب در زانواهایتان، بهتر است به بخش اورژانسی نزدیک‌ترین بیمارستان مراجعه کنید. پزشکان در این بخش می‌توانند زانوی شما را از زوایای مختلف بررسی کنند تا آسیب را تشخیص دهند و درمان مناسب را شروع کنند. در زیر به روش‌های تشخیص دررفتگی زانو اشاره می‌کنیم.
معاینه
پزشک شما با نگاه‌کردن به زانوی شما و پرسیدن سؤالاتی درباره علائم و علت دررفتگی، می‌تواند تشخیصی اولیه برای آسیب‌دیدگی زانو شما بدهد. همچنین، پزشک ممکن است با فشار دادن قسمت‌های مختلف پای شما، بررسی کند که آیا رباط‌هایی که به نگه داشتن زانو در جای خود کمک می‌کنند، آسیب‌دیده‌اند یا نه. علاوه بر این، برای بررسی عوارضی که ممکن است ناشی از آسیب‌دیدن زانوهایتان باشد، پزشک می‌تواند پوست زیر زانوی شما را بررسی کند تا مطمئن شود که اعصاب و عروق خونی شما هم آسیب دیده‌اند.
تست شاخص مچ پا – بازویی
شاخص مچ پا – بازویی برای بررسی تغییرات در جریان خون مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این آزمایش، فشارخون در مچ پا با فشارخون در بازو مقایسه می‌شود. اگر شاخص مچ پا – بازویی شما پایین باشد، احتمالاً دررفتگی در قسمت زانو باعث ایجاد مشکل در جریان خون در پاهای شما شده است. این آزمایش معمولاً در بیمارستان یا مطب پزشک انجام می‌شود و برای پیگیری وضعیت سلامتی قلب و عروق بسیار مفید است.
الکترومیوگرافی
پزشکان ممکن است از روش الکترومیوگرافی برای بررسی عضلات و اعصاب شما استفاده کنند. در این روش، با واردکردن یک سوزن به عضله، فعالیت الکتریکی آن ثبت می‌شود. همچنین، الکترودهای روی سطح می‌توانند سرعت و قدرت سیگنال‌های اعصاب شما را اندازه‌گیری کنند. این آزمایش کمک می‌کند تا پزشکان بتوانند علت مشکلاتی مانند درد عضلات، ضعف، و یا تورم را شناسایی کنند. الکترومیوگرافی به عنوان یک روش غیرتهاجمی مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای تشخیص بیماری‌های اعصاب و عضلاتی از جمله پارگی مینیسک، آتروفی عضلات، اسکلتی‌ماهی و … هم بسیار مفید است.
تصویربرداری
تصویربرداری در تشخیص دررفتن زانو مؤثر است. در این روش، اشعه ایکس به منظور تهیه تصاویر از داخل زانو استفاده می‌شود. با تصویربرداری، پزشکان می‌توانند محل دررفتگی و شدت آسیب را تشخیص دهند و درمان مناسب را تعیین کنند. همچنین، این روش برای شناسایی بیماری‌های دیگری مانند شکستگی‌ها، التهابات و عفونت‌ها نیز مفید است.
MRI
تصویربرداری از طریق MRI معمولا برای تشخیص آسیب در زانو استفاده می‌شود. در این روش، تصاویر دقیقی از بافت‌های داخلی زانو، از جمله بافت‌های نرم و سخت، ایجاد می‌شود که به پزشک کمک می‌کند تا از جمله علل ممکن در دررفتگی زانو، مانند پارگی رباط‌های صلیبی، ضایعات غضروفی و مشکلات دیگر را بررسی کند و تشخیص دقیقی را برای درمان درست بیماری ارائه دهد.
سونوگرافی
سونوگرافی نیز می‌تواند در تشخیص دررفتگی زانو به کار گرفته شود. در این روش، با استفاده از امواج صوتی، تصویری مشخص از داخل زانو تهیه می‌شود. با این روش، پزشکان می‌توانند با دقت بیشتری محل دررفتگی، شدت آسیب و بررسی دقیق رباط‌ها و بافت‌های اطراف را تشخیص دهند. برخلاف ام آر آی، سونوگرافی هزینه کمتری دارد و در بسیاری از موارد، به عنوان روش اولیه در تشخیص این آسیب استفاده می‌شود.
سی تی آنژیوگرافی
سی تی آنژیوگرافی در تشخیص زانوی دررفته ممکن است مورد استفاده قرار گیرد. در این روش، ماده رنگی به داخل مفصل زانو تزریق و سپس با استفاده از اشعه ایکس، تصاویری از داخل زانو تهیه می‌شود. با استفاده از این روش، پزشکان می‌توانند بررسی دقیقی از رباط‌ها و بافت‌های داخلی زانو داشته باشند و دررفتگی را تشخیص دهند. همچنین، این روش به عنوان یک روش درمانی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، زیرا ممکن است که پزشکان با استفاده از این روش مواد درمانی را به داخل مفصل زانو تزریق کنند.
روش های درمان دررفتگی زانو
درمان دررفتگی زانو بستگی به شدت و نوع دررفتگی دارد. در بعضی موارد، پس از مراجعه به دکتر فوق تخصص زانو و انجام معاینه، درمان غیرجراحی ممکن است کافی باشد؛ اما در موارد شدیدتر، نیاز به جراحی دارید. روش‌های درمانی زیر از دیگر راه‌های درمان این عارضه هستند.
استراحت و کاهش فعالیت
در صورتی که آسیب زانوی شما خیلی شدید نباشد، پزشک ممکن است گزینه بدون جراحی را در نظر بگیرد. در این روش، با استفاده از تکنیک‌های خاصی که شامل فشار دادن و حرکت دادن پای شما می‌شود، سعی می‌شود استخوان شما به محل قبلی خود برگردد. البته این روش ممکن است بسیار دردناک باشد، بنابراین پزشک به شما پیشنهاد می‌دهد که داروی مناسبی برای کاهش درد مصرف کنید. پس از بازگشت استخوان به مفصل، احتمالاً باید برای چند هفته از آتل استفاده کنید تا زانوی شما بدون حرکت یا تحمل وزن، بهبود یابد. در صورتی که پس از این روش درمانی، درد و مشکل در زانوی شما برطرف نشد، ممکن است پزشک نیاز به جراحی داشته باشد.
رفع درد و التهاب
مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می‌تواند در کاهش درد و التهاب مفید باشد.
فیزیوتراپی
تمرینات فیزیوتراپی می‌تواند عضلات و رباط‌های زانو را تقویت کرده و در درمان دررفتن زانو مؤثر باشد.
جراحی
در مواردی که دررفتگی در زانوی شما شدید است و به درمان غیرجراحی پاسخ نمی‌دهد، جراحی ممکن است لازم باشد. در این روش پزشک شما ممکن است جهت اصلاح دررفتگی و سایر آسیب‌های ناشی از آسیب‌دیدگی شما، نیاز به جراحی داشته باشد، از جمله:
- شکستگی استخوان‌ها
- پارگی رباط‌ها
- آسیب به اعصاب
- آسیب به رگ‌های خونی
ممکن است پیش از جراحی، تا ۱ تا ۳ هفته برای کاهش تورم منتظر بمانید. در این مدت، باید یک آتل بپوشید، پای خود را بالا نگه دارید و یخ را روی آسیب بگذارید.
علاوه بر این، جراح شما ممکن است جراحی آرتروسکوپی زانو را انجام دهد که از طریق برش‌های کوچکی در اطراف زانوی شما انجام می‌شود. همچنین، ممکن است به جراحی باز با بریدگی‌های بزرگ‌تر نیاز داشته باشید. نوع جراحی مورد نیاز شما بستگی به آسیب‌دیدگی و میزان آسیب به بقیه زانوی شما دارد. پس از جراحی هم پزشک شما برنامه درمانی مناسب را برای شما تعیین خواهد کرد که شامل استراحت، فیزیوتراپی، مصرف داروها و دنبال‌کردن رژیم غذایی مناسب می‌شود.
عوارض دررفتن زانو
در صورتی که در رفتن زانو باعث ایجاد اختلال شدید در جریان خون پاهای شما شود، این مشکل می‌تواند نیاز به جراحی قطع بخشی از عضو داشته باشد تا جریان خون بهتری برای پاهای شما تامین شود. همچنین، این آسیب می‌تواند منجر به لخته شدن خون در وریدهای عمقی پاهای شما شود که به عنوان ترومبوز وریدی عمقی شناخته می‌شود. همچنین، سندرم کمپارتمان حاد یکی دیگر از عوارض شایع در دررفتن زانو است. در این حالت، تورم در عضلات باعث ایجاد فشار در رگ خونی، اعصاب و ماهیچه‌ها می‌شود که باعث دردناکی می‌شود. در صورتی که این اتفاق بیفتد، باید به سرعت به پزشک مراجعه کنید.
جمع‌بندی
در این مقاله توضیحات کاملی در مورد در رفتن زانو که یکی از مشکلات شایع در بین افرادی است که در ورزش‌ها، فعالیت‌هایی که نیاز به تغییر سمت و جهت دارند، مانند فوتبال، بسکتبال، قدرت‌بخشی یا تصادفات و سوانح رانندگی اتفاق می‌افتد، ارائه دادیم.
از این رو توصیه می‌کنیم که حما برای درمان دررفتگی زانو، باید به سرعت به متخصص ارتوپد یا فوق تخصص زانو مراجعه کنید تا بلافاصله درمان مناسب انجام شود.
