بورسیت اولکرانون چیست و چگونه درمان می شود؟

یکی از مشکلات شایع در بین افرادی که از آرنج خود، بیش از حد کار می‌کشند؛ التهاب و تورم بورس (Bursa) در ناحیه آرنج است. این تورم که به آن، بورسیت اولکرانون (Olecranon Bursitis) گفته می‌شود، ممکن است باعث ایجاد درد مفصل در آرنج شود. یکی از علل اصلی بروز این التهاب، ضربه به نوک استخوان آرنج در پشت بازو است. خوشبختانه این تورم و التهاب قابل درمان است و با وجود شرایط دردناک، جای نگرانی نیست. در این مقاله قصد داریم به طور کامل به این مشکل و دلایل ایجاد آن بپردازیم؛ همچنین در ادامه، به نحوه تشخیص و روش‌های درمان تورم پشت آرنج، اشاره خواهیم کرد.

بورسیت اولکرانون چیست؟

برای آشنایی با مفهوم بورسیت اولکرانون (Olecranon Bursitis)، ابتدا باید به تعریف بورس (Bursa) بپردازیم. بورس‌، در واقع به کیسه‌های بسیار نازک و حاوی مقداری مایع گفته می‌شود که با عملکردی مشابه بالشتک ضربه‌گیر، در نقاط مختلفی از بدن قرار دارند. محل اصلی این کیسه‎‌ها، بین استخوان‌ها و بافت نرم بدن، مثل پوست است. هرچند مایع درون کیسه‌های بورس که سینوویال نام دارد، بسیار کم است؛ اما لغزندگی آن باعث می‌شود تا پوست به‌راحتی روی استخوان‌ها بلغزد و حرکت کند. برای درک بهتر عملکرد بورس، یک عدد نایلون را تصور کنید که درون آن، مقدار کمی روغن ریخته شده است. این نایلون دقیقاً عملکردی مشابه کیسه بورس دارد.

یکی از بورس‌های حساس در بدن، پشت ناحیه آرنج و در مجاورت استخوان نوک‌تیز آرنج یا همان اولکرانون (Olecranon) قرار دارد. برخی از مردم به این استخوان نوک‌تیز، استخوان خنده‌آور (Funny Bone) می‌گویند. لغزش استخوان اولکرانون روی کیسه بورس، بسیار طبیعی است؛ با‌این‌حال، به دلیل ضربات شدید به آرنج، ممکن است در آن، مقدار مایع تجمع پیدا کرده و افزایش یابد. با این شرایط، التهاب در بورس ناحیه آرنج ایجاد می‌شود. این تورم که به آن، بورسیت اولکرانون گفته می‌شود، در بیشتر موارد درد خاصی ایجاد نمی‌کند؛ اما گاهی اوقات، دردناک و ناخوشایند است. معمولاً عامل اصلی که باعث ایجاد درد بورسیت می‌شود، عفونی‌شدن آن است که به همراه قرمزی یا افزایش دما در ناحیه آرنج، خود را نشان می‌دهد. به این نوع تورم، بورسیت سپتیک گفته می‌شود.

علل ایجاد تورم پشت آرنج

علل ایجاد بورسیت آرنج، متنوع است. برای مثال، ممکن است انجام پرتکرار حرکات ورزشی همچون بازی با توپ بیسبال، تروما یا ضربه ناگهانی و برخی عفونت‌ها، منجر به بورسیت در ناحیه اولکرانون شود. گاهی اوقات، شکل‌گیری خار استخوانی (استئوفیت) روی تاندون سه سر، می‌تواند باعث تشدید یا ایجاد این عارضه شود؛ اما معمولاً این خار استخوانی در داخل تاندون سه سر دفن می‌شود و به همین دلیل، برای درمان، نیازی به برداشتن این خار نیست. به‌طورکلی، هرگونه حرکتی که به‌مرور زمان، باعث فرسایش کیسه بورس شود، باعث ایجاد تورم پشت آرنج می‌شود؛ بنابراین باید همواره با رعایت استانداردهای سلامت در هنگام کار و مطالعه، از بروز این مشکل جلوگیری کرد.

علائم بورسیت آرنج

یکی از مهم‌ترین اقدامات درمانی در مواجهه با این عارضه، بررسی دقیق نشانه‌های شکل‌گیری بورسیت است. ازآنجاکه آرنج معمولاً کمتر مورد توجه مردم قرار دارد و دیده نمی‌شود، بسیاری از مشکلات آن نادیده گرفته می‌شود. اصلی‌ترین نشانه این بیماری، ایجاد توده و تورم در ناحیه نوک‌تیز آرنج است. شکل‌گیری این توده، می‌تواند زمان‌بر باشد؛ همچنین اندازه توده نیز، بسته به شرایط شکل‌گیری، متفاوت است. در برخی مواقع، حجم توده، به‌اندازه یک توپ گلف، افزایش پیدا می‌کند.

یکی دیگر از نشانه‌ها، درد در ناحیه آرنج است. این درد، معمولاً با لمس ناحیه اولکرانون، احساس می‌شود. در موارد شدیدتر، ممکن است افزایش توده مایع در بورس، باعث کاهش زاویه حرکت مفصل می‌شود. در این حالت، فرد بیمار نمی‌تواند دست خود را زیاد حرکت دهد یا نمی‌تواند مفصل آرنج را حرکت دهد. علائم دیگری همچون بروز تب و قرمزی پوست در صورت افزایش عفونت، شایع است. بهتر است قبل از انتخاب روش درمان، به‌صورت دقیق، به علائم بیماری توجه شود.

چه افرادی بیشتر در معرض بورسیت آرنج هستند؟

معمولاً افراد زیر، بیشتر در معرض بورسیت آرنج قرار دارند:

• افرادی که به تکیه‌دادن طولانی‌مدت به نوک تیز آرنج عادت دارند (برای مثال، افرادی که کارهای اداری دارند و آرنج خود را روی لبه‌های خشک صندلی تا ساعت‌های طولانی قرار می‌دهند)
• افراد مبتلا به آرتروز و بیماری‌های نقرس، آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یا نارسایی کلیه؛
• مشاغلی همچون لوله‌کشی، تکنسین‌ها، نجاری، باغبانی، کلنگ‌زنی و همچنین بازی‌های گلف و تنیس؛
• اشخاص دارای ضعف بدنی؛

عوارض بورسیت اولکرانون

اغلب به دلیل اینکه اکثر بورسیت‌ها بدون درد هستند، مردم تا زمان افزایش حجم توده، به پزشک مراجعه نمی‌کنند؛ بااین‌حال، عفونی‌شدن در نهایت باعث بروز درد می‌شود. ازآنجاکه بورس، یک کیسه با فضای بسته است، هرگونه عفونت در آن، ابتدا از گوشه آرنج، رشد می‌کند. این عفونت باید به‌سرعت برطرف شود در غیر این صورت، ممکن است به سایر نواحی بازو (بالا و پایین) منتقل شود.

 در این صورت، علائمی همچون قرمزی آرنج، فشارخون پایین، ضربان قلب بالا، تب و خواب‌آلودگی ظاهر می‌شوند. از جمله عوارض بورسیت اولکرانون ، می‌توان به عفونی‌شدن پوشش عضلانی با فاسیا اشاره کرد. با عفونت این پوشش، یک مشکل جدی، سلامت بدن را تهدید خواهد کرد. در صورت عدم درمان به‌موقع، بروز بیماری‌هایی همچون سپسیس (Sepsis) امکان‌پذیر است.  سپسیس، نوعی بیماری است که به دلیل آزادشدن حجم زیادی از مواد شیمیایی توسط سیستم ایمنی بدن به وجود می‌آید. معمولاً سیستم ایمنی بدن برای مقابله با عفونت زیاد، مواد شیمیایی ضدالتهاب، منتشر می‌کند. ازدیاد این مواد، در نهایت باعث شوک سپسیس و تهدید زندگی بیمار می‌شود.

 نحوه تشخیص بورسیت اولکرانون

در فرایند تشخیص، پزشک ابتدا به دنبال عوامل اصلی ایجاد بیماری می‌گردد. به همین دلیل، اگر پزشک احتمال دهد که عواملی همچون خار استخوانی، رسوب کلسیم یا شکستگی استخوان، باعث ایجاد بورسیت شده‌اند، اشعه ایکس را تجویز می‌کند. در مواردی، اگر پزشک نگران رشد عفونت باشد یا احتمال بدهد که بیماری‌هایی همچون نقرس، آرتریت روماتوئید و مشکلات کلیوی باعث تورم شده‌اند، ممکن است برای خارج‌کردن عفونت با سوزن، اقدام کند. در این حالت، مایع با کمک سوزن از بورس خارج شده و به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. در آزمایشگاه، پارامترهایی همچون باکتری‌ها و کریستال‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند. این باکتری‌ها و کریستال‌ها، می‌توانند باعث بروز بیماری‌هایی همچون نقرس و عفونت شوند.

روش های درمان بورسیت اولکرانون

برای درمان بورسیت اولکرانون ، روش‌های مختلفی تعریف شده است. این روش‌ها متناسب با میزان و سطح بیماری تجویز می‌شوند. برای انتخاب روش درمان، پزشک به دلایل بیماری توجه می‌کند؛ این یعنی، اگر هیچ‌گونه عفونتی در بورس دیده نشد، می‌توان از روش‌های سطحی، محدود و غیرتهاجمی استفاده کرد. در این حالت، تکنیک‌های درمانی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• استراحت و خودداری از انجام فعالیت‌های سنگین با آرنج: در این حالت، نباید آرنج را روی سطوح سفت همچون لبه پنجره ماشین یا لبه میز، قرار داد. فشار تحمیل شده به بازو با این کارها، می‌تواند احتمال بورسیت را افزایش دهد
• استفاده از پد آرنج: برای این کار، از پدهای مخصوص آرنج به‌منظور کاهش تورم و بالشتک کردن ناحیه آرنج استفاده می‌شود.
• تجویز دارو: در این روش، پزشک، برخی داروهای ضدالتهاب خوراکی همچون استامینوفن را تجویز می‌کند.
• آسپیراسیون: در این حالت، پزشک با درنظرگرفتن حجم تورم و تشدید درد، پیشنهاد می‌دهد که مایع داخل کیسه با استفاده از یک سوزن، خارج شود. به این کار، آسپیراسیون گفته می‌شود.

درمان در شرایط عفونت بورسیت

درصورتی‌که بورس عفونت کرده باشد، برخی داروهای آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود. دز آنتی‌بیوتیک، بسته به شدن عفونت دارد. این روش تا حد زیادی، بورس‌های عفونی محدود را درمان می‌کند. آنتی‌بیوتیک، معمولاً برای درمان عفونت‌های پوستی نیز استفاده می‌شود؛ اما اگر بورسیت مبتلا به عفونت‌های عمیق شود، باید از روش آسپیراسیون یا تزریق کورتیکوستروئید استفاده کرد. کورتیکوستروئید، یک داروی استروئیدی است که به‌عنوان ضدالتهاب قوی عمل می‌کند. در‌صورتی‌که هر سه روش آنتی‌بیوتیک، تزریق کورتیکوستروئید و آسپیراسیون پس از 3 تا 6 هفته، کارساز نباشد، بهتر است عمل جراحی انجام شود.

درمان با کمک جراحی

در شرایطی که عفونت درمان‌شدنی نیست، یا پس از آسپیراسیون، مایع داخل کیسه دوباره عود می‌کند، بهتر است کیسه بورس با کمک جراحی از بازو خارج شود. جالب است بدانید که بدن به‌صورت طبیعی علاقه دارد، فضای خالی به وجود آمده پس از خارج‌کردن کیسه بورس را با مایع پر کند. این کار، باعث می‌شود تا دوباره مقداری مایع در بورس تجمع کند. برای جلوگیری از این اتفاق، از Drain یا تخلیه مایع کمک گرفته می‌شود. تخلیه مایع، حجم مایع را در روز به حداقل می‌رساند. درصورتی‌که با یکبار عمل جراحی به نتیجه نرسیدید، عمل جراحی تکرار می‌شود. در برخی مواقع، پزشکان حرفه‌ای، با چرخاندن استخوان، باعث پوشانده شدن ناحیه خالی از بورس در نزدیکی اولکرانون می‌شوند.

نکته مهم پس از عمل جراحی این است که بیماران معمولاً در شرایط بعد از عمل، دچار افت توانایی و مهارت در حرکت بازو و آرنج می‌شوند. در این شرایط، پزشکان معمولاً تمرینات فیزیوتراپی را تجویز می‌کنند. هرچند فیزیوتراپی بعد از جراحی خیلی نیاز نیست؛ اما به بهبود حرکات بیمار کمک زیادی می‌کند. این تمرینات تا چند روز پس از عمل، پیشنهاد می‌شود. در صورت نیاز به انجام این تمرینات، پزشکان مجرب کلینیک فوق تخصصی فیزیوتراپی نیاوران کلینیک آماده خدمت به شما هستند.

کلام آخر

در این مطلب درباره بیمار بورسیت اولکرانون، علایم، علل و عوارض بیماری اطلاعاتی در اختیار شما قرار دادیم امیدوارم این مقاله مفید واقع شده باشد.