به دلیل تغییر سبک زندگی مردم و داشتن روش زندگی ناسالم، افتادگی مچ دست بیماری نسبتاً رایج در بین مردم است؛ البته خوشبختانه می‌توان آن‌ها به‌راحتی درمان کرد؛ تنها کافیست از زمان مراجعه به مطب تا زمان بهبودی، به پزشک معالجتان اعتماد و از گفته‌ها و پیشنهادات او پیروی کنید. ازآنجایی‌که منشأ این بیماری با اعصاب محیطی مرتبط است و می‌تواند اختلالی در فعالیت روزمره فرد مبتلا وارد کند، ازاین‌رو بهتر است در مورد این بیماری اطلاعات خود را بالا ببرید. برای کسب اطلاعات هر چه بیشتر در مورد آسیب عصب رادیال مچ دست با سایت نیاوران کلینیک همراه باشید.
عصب رادیال کجاست؟
به‌طورکلی عصب رادیال یکی از شاخه‌های انتهایی طناب خلفی است که در زیر بغل و در پشت شریان‌های زیر بغل و بازویی فوقانی قرار دارد. بر اساس علم آناتومی، این عصب از تاندون‌های ترس مینور، لتیسیموس دورسی و ساب کتفی عبور می‌کند. این عصب با عبور از یک فضای مثلثی شکل که توسط استخوان بازوی جانبی و سه سر بازو و تری مینور تشکیل شده است، وارد محفظه خلفی بازو شده و از طریق این فضا، وارد شیار مارپیچی استخوان بازو می‌شود و به‌صورت مایل بین سرهای جانبی و میانی سه سر بازو پایین می‌آید و به مرز جانبی استخوان بازو در یک‌سوم انتهایی بازو می‌رسد. پس هرگونه اختلال در اثر آسیب‌های مداوم، مسمومیت یا زخم می‌تواند منجر به درگیری و آسیب به عصب شود که عدم توجه به این موضوع، می‌تواند زمینه افتادگی مچ را برای افراد فراهم کند. در انتهای این بخش باید بگوییم که اگرچه آسیب به رادیال بیماری نسبتاً شایعی در میان جوامع درحال‌توسعه است اما خوشبختانه این بیماری در صورت تشخیص سریع کاملاً قابل‌درمان است.
علائم آسیب عصب رادیال (علائم افتادگی مچ دست)
افتادگی مچ دست نیز مانند بسیاری از بیماری‌های مفصلی دارای علائم و نشانه‌هایی است که پزشک به کمک آن و به همراه روش‌های تشخیصی می‌تواند نوع بیماری را تشخیص دهد. اگرچه درد یکی از مهم‌ترین علائم و زنگ خطرهای اغلب بیماری‌ها است؛ اما به طور کلی علائم این بیماری عبارت‌اند از:
- درد
- احساس غیرطبیعی در پشت و انگشت شست دست، یا در انگشتان شست، دوم یا سوم
- ضعف شدید
- از دست دادن هماهنگی انگشتان
- مشکل صاف کردن بازو در آرنج
- عدم خم کردن دست به عقب در مچ، یا نگه‌داشتن دست؛
- بی‌حسی
- کاهش حس
- سوزن سوزن شدن یا سوزش در نواحی تحت کنترل عصب
- عدم کنترل حرکت عضلات
- مچ آویزان
- عدم بلند کردن مچ دست
- عدم انجام حرکات کششی یا انجام آن با درد فراوان
- مشکل در مشت کردن دست
مطالعه بیشتر: کلینیک فوق تخصصی دست
علت افتادگی مچ دست چیست؟
به‌طورکلی عارضه افتادگی مچ می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ به‌عنوان‌مثال در برخی موارد اگر تاندون‌ها، ماهیچه‌ها یا اعصاب تأمین‌کننده ماهیچه‌ها آسیب ببینند یا آن‌طور که باید کار نکنند، ممکن است این بیماری رخ دهد. البته این تنها علل افتادگی دست نیست، در ادامه این بخش با دیگر دلایل این بیماری آشنا خواهیم شد.
زخم های ایجاد شده در قفسه سینه در ترقوه یا زیر ترقوه
گاهی ایجاد زخم با چاقو، شلیک گلوله و… می‌تواند باعث افتادگی مچ شود؛ چراکه عصب رادیال درواقع شاخه انتهایی طناب خلفی شبکه عصبی در قسمت بازو است. در چنین مواقعی در اثر زخم چاقو ممکن است طناب خلفی آسیب ببیند و منجر به نقایص عصبی شود. ناتوانی در تکان دادن شانه، عدم حرکت ساعد، کاهش حرکت انگشت شست و از دست دادن حس دست ازجمله علائم آسیب این عصب است. در چنین مواقعی در اثر ایجاد زخم حاصل از چاقو در دعوا و درگیری بهتر است به‌جای خوددرمانی در اسرع وقت به بیمارستان مجهز مراجعه شود.
شکستگی استخوان بازو
در برخی موارد نیز اگر استخوان بازو در اثر دلایل مختلف دچار آسیب شود، ممکن است عصب آسیب ببیند؛ زیرا طبق دانش آناتومی، آن از شیار شعاعی در مرز جانبی استخوان بازویی به همراه یک شریان بازویی عمیق عبور می‌کند. معمولاً در چنین شرایطی بهتر است پس از شکستگی، تا چند وقت شخص، تحت نظر پزشک معالج خود باشد.
مسمومیت با سرب
مسمومیت شایع‌ترین دلیل آسیب به اعصاب محیطی محسوب می‌شود. گاهی مصرف و استنشاق بدون اطلاع مواد سرب‌دار در محیط‌هایی نظیر معادن سرب، کارخانه‌های سرامیک یا استشمام هوای آلوده می‌تواند دلیل مسمومیت با سرب و افتادگی مچ دست شود. متأسفانه مسمومیت با سرب رابطه مستقیمی با آسیب‌دیدن عصب رادیال دارد. گرفتگی عضلات، سردرد، گیجی، تشنج، بی‌خوابی و التهاب اعصاب بینایی تنها بخش محدودی از علائم مسمومیت با سرب محسوب می‌شوند.
آسیب‌های مداوم
آسیب مداوم در اثر انجام مکرر ورزش‌های رزمی یا کار سنگین از دیگر دلایل افتادگی مچ محسوب می‌شود. در اغلب مواقع باربری، ضربه‌های غیراصولی در وزش‌های رزمی، تکیه‌گاه قرار دادن طولانی‌مدت آرنج، فشار مداوم و غیره می‌تواند باعث بروز این بیماری شوند. بهتر است برای پیشگیری از آن از تکیه‌گاه قراردادن دست در مدت طولانی یا استفاده طولانی‌مدت از عصا پرهیز کنید.
عدم توجه به شکستگی‌ها و دررفتگی‌ها
دررفتگی‌ها و شکستگی‌ها را جدی بگیرید. گاهی درمان نکردن دررفتگی شانه یا شکستگی دست و حتی شوخی‌های بی‌معنی نظیر کشیدن بازو، می‌تواند عامل افتادن مچ دست شود.
نوروپاتی در دست‌ها و یا بازوها
متأسفانه بیماران مبتلابه آرتریت روماتوئید یا همان روماتیسم مفصلی در موارد بسیار نادر ممکن است دچار افتادگی مچ دست شوند. به‌طورکلی و به بیان ساده می‌توان گفت زمانی که یک مفصل متورم می‌شود، می‌تواند اعصاب حسی را که از کنار آن عبور می‌کنند، نیشگون بگیرد. در چنین مواقعی اگر اعصاب دست در اثر این بیماری تحریک و متورم شود، شخص احساس سوزن سوزن شدن مغز، درد یا بی‌حسی می‌کند که به این حالت گیر افتادن عصب می‌گویند. معمولاً گیرافتادن عصب بیشتر در مچ دست رخ می‌دهد. در انتهای این بخش لازم به ذکر است یادآور شویم که نوروپاتی یکی از موارد نادر علل این بیماری است.
روش های تشخیص افتادگی مچ دست
هم‌زمان با پیشرفت علم امروزه روش‌های تشخیصی متفاوتی برای شناخت عارضه افتادگی مچ دست وجود دارد که معمولاً پزشک پس از بررسی و یافته‌های بالینی یکی از آن‌ها را پیشنهاد می‌دهد. ازجمله دقیق‌ترین و مهم‌ترین روش‌های تشخیص و شناخت این عارضه می‌توان موارد زیر را نام برد.
الکترومیوگرافی (EMG)
نوار عصب یا الکترومیوگرامی روشی است که پزشک معالج به کمک سوزن‌های کوچکی که از آن‌ها تحت عنوان الکترود یاد می‌شود، می‌تواند از طریق پوست و عضله فعالیت الکتریکی و عصبی ماهیچه یا عضله را موردبررسی قرار دهد. معمولاً از الکترومیوگرافی برای تشخیص افتادگی مچ دست، اسپاسم، ضعف عضلات، گرفتگی عضلات و… استفاده می‌شود. آنچه که باید بیمارانی قبل از انجام الکترومیوگرافی بدانند مدت‌زمان تست است که حدودا نیم ساعت تا یک ساعت و نیم طول می‌کشد و افراد بهتر است قبل از انجام این تست از ورزش‌های سنگین، پرخوری و رانندگی بپرهیزند.
مطالعه بیشتر: مرکز نوار عصب عضله
مطالعه هدایت عصبی
در NCV یا مطالعه هدایت عصبی، پزشک با بررسی و اندازه‌گیری سرعت حرکت سیگنال‌های عصبی اعصاب محیطی، می‌تواند علل بیماری را تشخیص دهد. از این روش تشخیصی علاوه بر تشخیص افتادگی مچ، می‌توان در تشخیص سندرم گیلن باره، عارضه رگ سیاتیک و دیگر اختلالات عصبی استفاده کرد.
مطالعه بیشتر: دکتر متخصص سیاتیک در تهران
اشعه ایکس
در تصویربرداری با اشعه ایکس علاوه‌بر تشخیص افتادگی مچ، در تشخیص بیماری‌هایی نظیر شکستگی استخوان، التهابات مفاصلی، سرطان و… نیز استفاده کرد.
اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
روش تصویربرداری یا MRI ازجمله پرطرفدارترین روش‌های تشخیص افتادگی مچ دست است. از MRI بازو عموماً برای تشخیص اغلب بیماری‌های مفصلی استفاده می‌شود. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد ازآنجایی‌که تصویر MRI نسبت به سایر روش‌ها، واضح‌تر و باکیفیت‌تر است، ازاین‌رو اغلب پزشکان از MRI برای تشخیص بیماری استفاده می‌کنند.
درمان آسیب عصب رادیال چیست؟
وابسته به میزان آسیب عصب ممکن است درمان متفاوت باشد که بهتر است در این خصوص قبل از هر اقدامی با پزشک مشورت شود؛ اما به‌طورکلی سه روش متفاوت برای درمان وجود دارد که پزشک فوق تخصص ارتوپد با توجه به تشخیص خود می‌تواند آن‌ها به بیمار پیشنهاد دهد.
مصرف قرص
مصرف برخی از داروهای ضدالتهابی تحت نظر پزشک می‌تواند تا حد قابل‌توجهی از درد، بکاهد. آسپرین و ایپوپروفن ازجمله مهم‌ترین داروهای تجویزی در خصوص کاهش درد این بیماری است که می‌تواند توسط پزشک تجویز شود.
آتل یا گچ گیری
آتل از دیگر روش‌های درمانی برای درمان است. در این روش از آتل‌های مخصوص دست برای تثبیت و حفظ عملکرد مچ دست استفاده می‌شود. در برخی موارد ممکن است پزشک پس از بررسی وضعیت بیماری استفاده از آتل یا گچ گیری را پیشنهاد دهد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی ازجمله مهم‌ترین و مؤثرترین روش‌های درمانی برشمرده می‌شود که تا حد قابل‌توجهی می‌تواند در بهبود این بیماری تأثیرگذار باشد. در این روش درمانی پزشک، مراجعه به مراکز فیزیوتراپی را پیشنهاد می‌دهد. تعداد جلسات فیزیوتراپی می‌تواند وابسته به‌شدت بیماری، متغیر باشد.
جراحی
جراحی آخرین روش درمان محسوب می‌شود و معمولاً پزشک زمانی از آن استفاده می‌کند که بخواهد عصب به دام افتاده، پاره یا فشرده را درمان کند.
به خاطر داشته باشید که زمان بهبودی این بیماری می‌تواند از چند هفته تا شش ماه متغیر باشد. البته فراموش نکنید در صورت تشدید درد در ناحیه مچ، حتماً در اولین فرصت به مراکز درمانی مراجعه کنید.
ورزش برای تقویت عصب رادیال
ورزش نقش بزرگی در کاهش بیماری‌های روحی و جسمی دارد. گاهی اوقات ورزش‌درمانی تا حد قابل‌توجهی می‌تواند از بروز بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری کند و منجر به تقویت اندام‌ها شود. به‌عنوان‌مثال نرمش خم کردن آرنج در کنار بدن و قرارگیری کف دست به سمت سقف، استفاده از دست مخالف برای گرفتن مچ دست در کنار نرمش کششی نزدیکی ساعد به کف دست تا جایی که احساس کشش ایجاد شود، می‌تواند تا حد قابل‌توجهی منجر به تقویت و بهبود عصب رادیال شود. البته مشروط بر اینکه تمرینات پس از مشورت با پزشک به مدت 5 بار به مدت 15 ثانیه در هر بار تکرار شود.
راه های پیشگیری از افتادگی مچ دست
همان‌طور که قبلاً نیز اشاره شد متأسفانه عارضه افتادگی مچ دست پدیده‌ای بسیار رایج در میان مردم است که علت آن می‌تواند دلایلی مانند شکستگی‌ها کهنه یا آسیب‌های مداوم باشد؛ اما نگران نباشید زیرا همواره راهکارهای مؤثری برای پیشگیری از بروز این عارضه وجود دارد که در ادامه این بخش به آن می‌پردازیم.
انتخاب سبک زندگی سالم
ورزش، نحوه صحیح غذا خوردن و استفاده از راهکارهایی برای سلامتی هر چه بیشتر خود ازجمله مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از این عارضه و بسیاری از بیماری‌های دیگر است. پیاده‌روی، چکاب سه‌ماهه، مصرف غذای سالم، پرهیز از مصرف سیگار و الکل تنها تعداد محدودی از نکاتی است که با رعایت آن‌ها می‌توانید زندگی سالمی داشته باشید.
نشستن صحیح
استفاده مداوم از کامپیوتر و نشستن مداوم روی یک صندلی، از دیگر دلایل آسیب عصب رادیال است. نشستن صحیح روی صندلی یا نرمش‌های ملایم در حین کار می‌تواند تا حد قابل‌توجهی از بروز بیماری جلوگیری کند.
درست خوابیدن
استفاده از بالشت‌های نرم و درست خوابیدن از دیگر راه‌های پیشگیری از این اختلال است. تکیه‌گاه قرار دادن دست یا به بیان ساده‌تر قرار دادن کل وزن خود روی بازو می‌تواند منجر به ابتلا به بیماری افتادگی مچ شود. توصیه می‌شود در حین خواب از بالشت‌های نرم و استاندارد استفاده کنید و مناسب‌ترین پوزیشن خواب را انتخاب کنید.
جمع‌بندی
به‌طورکلی عصب رادیال به حرکت دادن آرنج، مچ دست، دست و انگشتان کمک می‌کند. این عصب از پشت بازو و از زیر بغل به سمت دست می‌رود. این عصب عامل تبادل هرگونه اطلاعات لازم بین مغز و نواحی مختلف بدن مانند دست‌ها، بازوها و پوست است. هرگونه آسیب به این عصب، به معنای احتمال بروز بیماری‌های مرتبط بااستخوان بازو است. شکستگی استخوان بازو، ضربه مستقیم یا فشار مداوم و مسمومیت، تنها بخشی از دلایل افتادگی مچ است. نحوه درمان این بیماری نیز ممکن است وابسته به نوع بیماری و تشخیص پزشک متفاوت باشد. توصیه ما این است در صورت بروز علائم این بیماری به‌جای اتلاف وقت در اسرع وقت به دنبال راه درمان باشید.
