فیبرومیالژیا یک بیماری طولانی‌مدت است که می‌تواند درد و حساسیت را در بدن فرد ایجاد کند و به نظر می‌رسد که دلیل این بیماری عدم توانایی سیستم عصبی در مغز و ستون فقرات در کنترل یا پردازش سیگنال‌های درد از سایر قسمت‌های بدن باشد. در این مطلب قصد داریم تا به بررسی کامل این اختلال، علائم و نحوه درمان آن بپردازیم، پس با نیاوران کلینیک همراه باشید.
اختلال فیبرومیالژیا چه نشانه هایی دارد؟
علائم اصلی اختلال فیبرومیالژیا شامل موارد زیر می‌شوند:
- فرد ممکن است که احساس کند، درد در تمام بدن وی پخش می‌شود، به‌طوری‌که در قسمت‌های خاصی از بدن مانند گردن و کمر خود احساس درد خواهد داشت.
- بیمار احساس خستگی می‌کند و انرژی ندارد.
- بد خوابیدن یا بیدارشدن بااحساس بی‌قراری در فرد همراه است.
- در طول فعالیت بدنی یا بعد از آن دچار درد یا سفتی می‌شود.
- وضعیت در طول زمان شدیدتر شده و علائم وی به طور ناگهانی بدتر می‌شود.
دلایل ابتلا به فیبرومیالژیا کدامند؟
در حال حاضر محققان هنوز موفق نشده‌اند تا علت اصلی بیماری فیبرومیالژیا را تشخیص دهند، بااین‌حال به نظر می‌رسد که ارتباط خاصی بین این بیماری و التهاب مفاصل، یک حادثه دردناک و مشکلات سلامتی و روانی وجود داشته باشد. البته این بیماری را نباید با آرتروز اشتباه گرفت. این اختلال حساسیت بخش‌های عصبی بدن را افزایش می‌دهد، به‌گونه‌ای که به‌خاطر اندکی فشار یا ضربه‌های جزئی، احساس درد خواهید کرد.
مطالعات نشان می‌دهد که در صورت داشتن فیبرومیالژیا، قسمت‌هایی از مغز که درد را ثبت می‌کنند، واکنش متفاوتی نشان خواهند داد. این به این معنی است که در صورت بروز مشکل، یک فرد سالم تنها احساس ناراحتی خواهد داشت، اما فرد بیمار، دردی را در بدن خود حس می‌کند. گاهی اوقات بعد از یک بیماری، تصادف یا استرس‌های عاطفی و اضطراب، علائم این بیماری شروع می‌شود. افرادی که افسرده هستند، هم درد بیشتری را احساس خواهند کرد. برخلاف بیماری‌هایی مانندآرتریت التهابی، دردی که به‌خاطر فیبرومیالژیا احساس می‌کنید، ناشی از التهاب یا آسیب‌دیدن بدن شما نیست.
این بدان معنا نیست که علائم این بیماری غیرواقعی یا ساخته ذهن ما هستند. بااین‌حال، تصور می‌شود که اضطراب، آسیب‌های جسمی یا روانی و اختلال خواب همگی در این وضعیت نقش دارند.
سندروم فیبرومیالژیا چه عوارضی دارد؟
سندروم فیبرومیالژیا باعث ایجاد مشکلات زیر می‌شود:
- فراموشی یا تمرکز ضعیف
- استرس، نگرانی یا خلق‌وخوی ضعیف
- سوزن‌سوزن‌شدن، بی‌حسی یا تورم دست‌ها و پاهای شما
- سردرد
- سندرم پاهای بی‌قرار و احساس سوزن‌سوزن‌شدن و ناراحتی در پاها، به‌ویژه در شب
- تحریک‌پذیری و احساس ضعف یا گریه‌کردن
- دوره‌های قاعدگی دردناک
- اسهال، یبوست و درد معده که گاهی اوقات به‌عنوان سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) تشخیص داده می‌شود.
- بالارفتن حساسیت به عواملی مانند سرما، صدا و ضربه
- افزایش حساسیت در بخش مفاصل و عضلات
میزان درد در افراد مختلف متفاوت است و برخی می‌گویند که گاهی اوقات درد در دماهای شدید؛ مانند هوای بسیار گرم یا بسیار سرد تشدید می‌شود. علاوه بر این ممکن است، درد تمام بدن شما را تحت‌تأثیر قرار دهد یا اینکه در برخی از نواحی بیشتر باشد. اکثر کسانی که از بیماری فیبرومیالژیا رنج می‌برند، مشکل اصلی خود را در تفکرکردن و به‌خاطر سپردن مسائل بیان کرده‌اند.
اختلال فیبرومیالژیا چگونه تشخیص داده می شود؟
گاهی اوقات تشخیص فیبرومیالژیا دشوار است، زیرا علائم آن در افراد مختلف متفاوت است. بااین‌حال برخی از نشانه‌های رایج که به پزشک برای تشخیص بیماری کمک می‌کند، شامل موارد زیر می‌شوند:
- درد شدیدی که سه ماه یا بیشتر طول کشیده باشد
- خستگی
- به طور منظم از خواب بیدار می‌شوید و احساس شادابی نمی‌کنید
- مشکلات حافظه و درک
اگر فهرستی از مشکلات جسمی یا روانی خود را تهیه کنید، ممکن است به پزشک شما کمک کند تا این بیماری را راحت‌تر شناسایی کند. هیچ آزمایش خون، اشعه ایکس یا اسکن خاصی برای تشخیص فیبرومیالژیا وجود ندارد. اما ممکن است برای بررسی سایر شرایط آزمایش خون انجام دهید. بسیاری از علائم فیبرومیالژیا، شبیه علائم سایر بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید و غده تیروئید کم‌کار هستند.
روش های درمان فیبرومیالژیا کدامند؟
راه‌های مختلفی برای درمان این بیماری وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
کلینیک فوق‌تخصصی فیزیوتراپی
فیزیوتراپی می‌تواند به تسکین درد فیبرومیالژیا کمک کند. فیزیوتراپیست‌ها متخصصان آموزش‌دیده‌ای هستند که می‌توانند به افراد بیمار کمک کنند. آنها این مهارت را دارند که تمرینات مناسبی را برای تقویت ماهیچه‌ها بدون اینکه به خودتان آسیب بزنید به شما آموزش دهند. در این میان مراجعه به کلینیک فیزیوتراپی می‌تواند راه‌حلی مناسب برای شما باشد تا بتوانید بر مشکلات سلامتی خود غلبه کنید.
کاردرمانی
کاردرمانی می‌تواند به شما کمک کند تا فعالیت‌های روزمره خود را، بدون اینکه درد خود را افزایش دهید یا خود را تحت‌فشار قرار دهید، مدیریت کنید. متخصصان کاردرمانی همین‌طور می‌توانند راه‌های جدیدی را برای کمک به شما پیشنهاد دهند. آنها همچنین ممکن است برخی از تکنیک‌های آرام‌سازی را به شما آموزش دهند. اگر بعد از انجام این تغییرات، هنوز برخی از فعالیت‌ها برای شما دشوار باشد، ممکن است تجهیزاتی را به شما پیشنهاد دهند که به شما کمک خواهد کرد.
طب سوزنی
پزشک شما ممکن است یک دوره طب سوزنی را از یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی آموزش‌دیده، برای کمک به درد شما توصیه کند. در طب سوزنی از سوزن‌های ظریفی استفاده می‌شود که برای تسکین درد در چندین قسمت خاص بدن قرار داده می‌شوند. شواهدی وجود دارد که استفاده از آن در درمان کوتاه‌مدت فیبرومیالژیا مؤثر خواهد بود. اگرچه این دوره‌های درمانی ممکن است فقط تا سه ماه به شما کمک کنند.
درمان های دارویی
داروها نمی‌توانند فیبرومیالژیا را درمان کنند، اما می‌توانند به کاهش مشکلات شما کمک کنند. پزشک شما ممکن است تنها زمانی درمان دارویی را توصیه کند که گزینه‌هایی مانند ورزش، درمان روان‌شناختی یا طب سوزنی را امتحان کرده باشید. قبل از تجویز داروهایی برای کاهش درد، پزشک مزایا و خطرات شروع درمان دارویی را موردبحث قرار می‌دهد. اگر سن شما بالاتر از ۱۸ سال باشد، احتمالاً ابتدا به شما داروی ضدافسردگی مانند موارد زیر را پیشنهاد می‌دهند:
- آمی تریپتیلین
- سیتالوپرام
- دولوکستین
- فلواکستین
- پاروکستین
- سرترالین
داروهای ضدافسردگی به طور منظم برای درمان مشکلات خواب، درد و همچنین افسردگی استفاده می‌شوند. هنگامی که از آنها برای درمان درد استفاده می‌شود، معمولاً با دوز کمتری نسبت به زمانی که برای درمان افسردگی استفاده می‌شود، تجویز می‌شوند.
کلینیک‌های درد و برنامه‌های مدیریت درد
در کلینیک‌های درد افراد با مهارت‌های مختلفی کار می‌کنند که می‌توانند به بهبود وضعیت شما کمک کنند، این متخصصان شامل موارد زیر می‌شوند:
- مشاوران متخصص درد
- فیزیوتراپیست‌ها
- کار درمانگران
- روان‌شناسان
- مددکاران اجتماعی
- مشاوران استخدامی
این متخصصان می‌توانند درمان‌های خاص یا درمان‌های توان‌بخشی را ارائه دهند که می‌تواند اثرات فیبرومیالژیا را کاهش دهد. یک متخصص درد ممکن است به شما پیشنهاد کند که به یک برنامه مدیریت درد بپیوندید که افرادی که دارای دردهای طولانی‌مدت هستند در آن شرکت می‌کنند. این برنامه‌ها در واقع درد شما را از بین نمی‌برند، اما می‌توانند به مدیریت بهتر آن کمک کنند و تأثیر آن را بر زندگی شما کاهش دهد.
چگونه از ابتلا شدن به سندروم فیبرومیالژیا پیشگیری کنیم؟
همان‌طور که پیش‌تر هم به اشاره کردیم، هنوز علت قطعی سندروم فیبرومیالژیا مشخص نشده است که همین موضوع پیشگیری از آن را دشوار می‌کند. اما در واقع اگر بتوانید سلامت بدنی خود را حفظ کنید، می‌توانید از بیماری در امان بمانید و از روش‌های پیشگیری آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مدیریت استرس بدن
- دنبال‌کردن برنامه غذایی سالم و ورزش مداوم
- خواب کافی و رعایت بهداشت
تفاوت میان فیبرومیالژیا و ام اس چیست؟
مولتیپل اسکلروزیس (MS) و فیبرومیالژیا دو وضعیت مختلف سلامتی هستند که در علائم و بروز آنها تفاوت‌هایی وجود دارد. به‌عنوان‌مثال، هر دو در زنان شیوع بیشتری دارند و هر دو باعث بروز علائمی مانند خستگی می‌شوند. اما، با وجود این شباهت‌ها، آنها شرایط کاملاً جداگانه‌ای دارند که بدن شما را به روش‌های مختلف تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. گزینه‌های درمانی برای هر دو بسیار متفاوت است، همچنین تشخیص صحیح پزشک هنگامی که برای اولین‌بار به او مراجعه می‌کنید بسیار حائز اهمیت است.
مولتیپل اسکلروزیس که به‌عنوان ام اس هم شناخته می‌شود، یک بیماری مادام‌العمر است که سیستم ایمنی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. اگر مبتلا به ام اس هستید، سیستم ایمنی بدن شما به‌اشتباه به بخش‌هایی از مغز یا نخاع حمله می‌کند و باعث آسیب رساندن به لایه بیرونی اعصاب می‌شود که به آن غلاف میلین هم می‌گویند. این موضوع باعث ایجاد زخم‌هایی می‌شود که می‌توانند روی اعصاب تأثیر بگذارند و در نتیجه پیام‌ها با تأخیر ارسال شده یا مختل می‌شوند.
اما فیبرومیالژیا که گاهی به‌عنوان سندرم فیبرومیالژیا (FMS) هم شناخته می‌شود، یک بیماری مادام‌العمر است که باعث ایجاد درد گسترده در سرتاسر بدن فرد می‌شود و علت آن چندان مشخص نیست. پس می‌توان گفت که ام اس یک بیماری خودایمنی است که در اثر مشکل در سیستم ایمنی ایجاد می‌شود و این مشکل باعث آسیب رساندن به اعصاب فرد می‌شود. اما محققان تصور می‌کنند که فیبرومیالژیا به دلیل سطوح غیرطبیعی مواد شیمیایی در مغز ایجاد می‌شود.
جمع‌بندی
در این مطلب به بررسی دقیق بیماری فیبرومیالژیا و عوامل ایجاد و نشانه‌های آن پرداختیم. از آن که به نظر می‌رسد، علت این بیماری با مشکلات روحی و سلامتی در ارتباط باشد، بهترین راه برای جلوگیری از آن آرامش ذهنی و مصرف مواد غذایی سالم و همین‌طور انجام ورزش در کنار آن است.
