عمل تعویض مفصل لگن، جراحی‌ای است که در طی آن پزشک مفصل لگن دردناک یا درگیر آرتریت را خارج کرده و سپس یک مفصل مصنوعی را که اغلب از آهن، سرامیک و پلاستیک سخت ساخته شده، جایگزین آن می‌کند. این جراحی اغلب هنگامی انجام می‌شود که سایر روش‌های درمانی در کاهش درد و بهبود عملکرد لگن تأثیر چندانی نداشته‌اند.
انجام این عمل، می‌تواند باعث کاهش درد و بهبود عملکرد فرد شود. همچنین دقت کنید آرتریت، شایع‌ترین علت انجام این عمل است. در ادامه با عمل تعویض مفصل لگن، علل انجام آن و روش‌های مختلفی که برای آن وجود دارد، بیشتر آشنا می‌شویم.
جراحی تعویض مفصل لگن چیست؟
جراحی تعویض لگن که آرتروپالستی لگن نیز نامیده می‌شود، عملی است که برای کاهش درد و بهبود عملکرد لگن، با استفاده از تعویض تمام یا بخش‌های آسیب دیده لگن با اجزای مصنوعی انجام می‌شود. مفصل لگن یک مفصل گوی و کاسه‌ای است. این مفصل از سر استخوان فمور یا همان استخوان ران و قسمتی از استخوان لگن تشکیل شده است.
در این مفصل، سر استخوان ران در استخوان لگن جای گرفته و در آن حرکت می‌کند. در عمل تعویض لگن، ممکن است سر استخوان فمور، قسمتی از مفصل که توسط استخوان لگن تشکیل می‌شود یا هر دو این بخش‌ها با اجزای مصنوعی جایگزین شوند. هدف از انجام جراحی مفصل لگن، کاهش درد و ناراحتی و همچنین بهبود توانایی فرد در انجام بهتر فعالیت‌های روزانه است.
دلایل انجام تعویض مفصل لگن
برخی از آسیب‌ها و صدماتی که به مفصل لگن وارد می‌شود، می‌توانند باعث ایجاد شرایطی شوند که نیاز به انجام جراحی تعویض لگن را ضروری کند. از بیماری‌ها و عللی که می‌توانند باعث صدمه به مفصل لگن و در نهایت عمل تعویض مفصل لگن شوند، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- استئوآرتریت یا آرتروز: در طی این بیماری، غضروف مفصلی که باعث کمک به حرکت استخوان‌ها و کاهش اصطکاک میان آن‌ها می‌شود، آسیب‌دیده و تخریب می‌شود.
- آرتریت روماتوئید: این بیماری زمینه خود ایمنی داشته و نتیجه پاسخ بیش از حد سیستم ایمنی به محرک‌هاست. آرتریت روماتوئید، باعث ایجاد التهاب در غضروف مفصلی و گاهی در استخوان زیر غضروف‌ها می‌شود. این بیماری باعث ایجاد آسیب و تغییر شکل در مفاصل خواهد شد.
- استئونکروز: در صورتی که خون کافی به سر استخوان ران نرسد، ممکن است مرگ سلولی، تغییر شکل و تخریب سر استخوان ران اتفاق بیفتد. این شرایط در اثر صدمات، شکستگی‌ها و در رفتگی مفصل لگن و سر استخوان ران ایجاد می‌شود.
- تومورهایی که باعث درگیری مفصل لگن شود.
- صدمات و آسیب‌های وارد شده به مفصل لگن
مطالعه بیشتر: آرتروز لگن چیست
همچنین اگر درد در لگن دارای ویژگی‌های زیر باشد، تعویض مفصل به بهبود آن کمک خواهد کرد:
- درد ماندگار که به داروهای مسکن مختلف جواب نمی‌دهد.
- درد که با راه رفتن، حتی همراه با عصا و واکر، بدتر می‌شود.
- درد مفصل لگن که خواب بیمار را مختل کرده باشد.
- دردی که انجام فعالیت‌هایی مانند پوشیدن لباس را ناممکن می‌کند.
- هنگامی که درد باعث ناتوانی فرد در بالا رفتن یا پایین آمدن از پله‌ها شود.
- درد آن‌قدر زیاد باشد که بلند شدن از حالت نشسته را سخت کند.
در نظر داشته باشید، قبل از انجام جراحی تعویض مفصل لگن و ران، پزشک در ابتدا سایر درمان‌ها، مانند داروها، فیزیوتراپی، تزریق داروهای ضدالتهاب و استفاده از عصا یا واکر را پیشنهاد می‌کند. در صورتی که این درمان‌ها جواب ندهد، سپس عمل مفصل لگن به عنوان یک روش درمانی پیشنهاد می‌شود.
به علاوه با اینکه مواد به کار رفته در پروتزهای تعویض مفصل لگن، باعث ماندگاری طولانی مدت آن‌ها می‌شود، اما در صورتی که تعویض مفصل لگن در جوانان انجام شود، احتمالاً در آینده به جراحی مجدد نیاز خواهند داشت.
عمل تعویض مفصل لگن مناسب چه افرادی است؟
انجام جراحی تعویض مفصل لگن، هنگامی مطرح می‌شود که آسیب لگن به گونه‌ای باعث ایجاد درد شود که به درمان‌های کمتر مداخله‌ای پاسخی نداده و همچنین، با فعالیت‌های معمول روزانه فرد نیز تداخل داشته باشد. فردی که شرایط زیر را داشته باشد، کاندید مناسبی برای انجام عمل تعویض لگن است:
- آسیب وارد شده به مفصل لگن، در اثر بیماری‌هایی مانند: استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید، استئونکروز یا تومورهای مفصل لگن ایجاد شده باشد.
- تروما و آسیب به لگن عامل ایجاد مشکل در مفصل شده باشد.
- سایر درمان‌ها، از جمله فیزیوتراپی و ورزش‌ها، ابزارهای کمک‌کننده به راه رفتن و همچنین داروهای ضد التهاب، در بهبودی درد و ناراحتی فرد بی‌تأثیر باشند.
- سایر روش‌های جراحی، بی‌تأثیر باشند.
در مقابل در صورتی که فرد بیمار، دچار مشکلات زیر باشد، انجام عمل تعویض مفصل برای او ممکن نیست:
- ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند بیماری پارکینسون و شرایطی که باعث ایجاد ضعف شدید در عضلات می‌شود.
- ابتلا به بیماری شدید و التهاب
عمل تعویض مفصل لگن چند ساعت طول می‌کشد؟
عمل تعویض مفصل لگن، اغلب در حدود یک ساعت و نیم تا دو ساعت به طول می‌انجامد. پس از انجام جراحی نیز به مدت یک تا دو روز، بیمار نیازمند بستری شدن و ماندن در بیمارستان است.
مطالعه بیشتر: کلینیک تخصصی لگن
روش‌های انجام جراحی تعویض مفصل لگن
روش‌های مختلفی برای انجام جراحی تعویض مفصل لگن وجود دارد که بر اساس شرایط بیمار و علل آسیب به لگن پیشنهاد می‌شوند. روش‌ها و انواع مختلف آن شامل موارد زیر است:
- عمل تعویض کامل مفصل لگن: در طی این جراحی هر دو بخش تشکیل‌دهنده مفصل لگن، یعنی هم سر استخوان ران و هم استخوان لگن تعویض می‌شوند.
- عمل تعویض قسمتی از مفصل لگن: در طی این جراحی فقط قسمت توپ یا همان سر استخوان فمور تعویض می‌شود.
می‌توان برای دسترسی به مفصل لگن به منظور تعویض آن، از زاویه‌های مختلفی اقدام کرد.
- از قدام یا روبه‌روی مفصل لگن
- از کناره‌ها یا لترال مفصل لگن
- از پشت یا خلف مفصل لگن
دو روش کلی برای انجام تعویض مفصل لگن وجود دارد:
- روش کم تهاجمی: هدف از این روش، کاهش آسیب وارد شده به سایر بافت‌ها، مانند عضلات و عروق خونی، به حداقل میزان ممکن است. این روش قبلاً تنها با جراحی از زاویه قدامی ممکن بود، اما امروزه جراحان این نوع از تعویض مفصل لگن را با روش‌های لترال و خلفی نیز انجام می‌دهند. از مزیت‌های این روش می‌توان به کاهش احتمال آسیب به عضلات، درد کمتر، دوره بهبودی کوتاه‌تر، کاهش زمان بستری و کاهش احتمال در رفتگی مفصل مصنوعی اشاره کرد. این روش جراحی برای همه بیماران مناسب نیست و فاکتورهایی مانند سن، وزن و وضعیت بدنی، از فاکتورهای مهم برای انجام آن هستند.
- روش جراحی سنتی: که میزان برش در آن بیشتر بوده و دوره نقاهت و بستری آن بیشتر خواهد بود.
جمع‌بندی
تعویض مفصل لگن در سالمندان یا در مواردی در جوانان، عملی است که به آن‌ها کمک می‌کند دوباره فعالیت‌های عادی زندگی را که نیازمند تحرک است، از سر گیرند. این عمل پس از انجام کلیه روش‌های درمانی دیگر و در صورت عدم موفقیت آن‌ها پیشنهاد می‌شود و در طی آن ممکن است بخشی از استخوان لگن یا حتی قسمتی از استخوان ران در محل اتصال این دو تعویض شود. نحوه عمل تعویض مفصل لگن بنا به تشخیص پزشک می‌تواند از روبه‌رو، کناره‌ها یا پشت انجام شود و طول عمل تقریباً یک تا دو ساعت خواهد بود.
