انگشت چنگالی پا یا پای چنگالی (Claw toes) به انگشتانی اطلاق می‌شود که به‌شکل غیرطبیعی و مانند چنگال خم‌شده‌اند. این عارضه معمولاً برای چهار انگشت کوچک‌تر پا اتفاق می‌افتد و طی آن، مفصل میانی و انتهایی پا تحت‌تأثیر قرار گرفته و خم می‌شود. ناهنجاری انگشت چنگالی پا اغلب با عدم تعادل عضلانی یا گاهی اوقات یک بیماری عصبی در ارتباط است. در افراد دیابتی به‌دلیل کاهش حساسیت پا، این عارضه می‌تواند منجر به ایجاد زخم شود.
این عارضه می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر افراد بین 60 تا 80 سال را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری در خانم‌ها بسیار بیشتر از آقایان است. اگر نسبت به درمان پای چنگالی اقدامی صورت نگیرد، ممکن است انگشتان برای همیشه سفت شوند. در صورتی که خودتان یا اطرافیتانتان به این بیماری مبتلا شدید، این مقاله از سایت نیاوران کلینیک را از دست ندهید.
علائم انگشت چنگالی پا کدامند؟
اگر فردی پای چنگالی داشته باشد، ممکن است متوجه شود یک یا چند مورد از مفاصل انگشتان پایش در حالت خمیده گیر کرده‌اند و به‌مرور زمان سفت می‌شوند. بسته به مفصل آسیب‌دیده، انگشت پا ممکن است به‌سمت پایین خم شود.
درد مفصل و قرمز و متورم شدن پا نیز از دیگر علائم هستند. میخچه، پینه، تاول و درد انگشت پا اغلب به‌دلیل اصطکاک انگشت در کفش ایجاد می‌شود. این مالش در کفش همچنین ممکن است باعث تشکیل یک کیسه بافتی قرمز و ملتهب به نام بورسیت شود.
علت ناهنجاری انگشت چنگالی پا چیست؟
انواع پای چنگالی به‌دلیل آسیب دیدن پا ایجاد می‌شود. اگر اعصاب یا ماهیچه‌های پا آسیب ببینند، انگشتان پا ممکن است برای جبران این آسیب و به‌منظور حفظ تعادل خم شوند. این خمیدگی ممکن است با گذشت زمان دائمی شود.
دلایل دیگری که ممکن است باعث بروز این عارضه در پا شوند عبارت‌اند از:
- ژنتیک: مهمترین دلیل پیدایش این عارضه در پا، مادرزادی و ارثی است و فرد آن را از والدینش به ارث می‌برد. در چنین موردی، درست است که فرد در به وجود آوردن این ناهنجاری نقشی نداشته است، اما پیشگیری از پیشرفت و درمان آن به خود او بستگی دارد.
- کفش نامناسب: یکی دیگر از مهمترین دلایل بروز این عارضه، استفاده از کفش‌های نامناسب است. اگر پنجه انگشتان در بخش جلویی کفش جمع شوند، علاوه بر ایجاد گودی کف پا، این بیماری نیز رخ می‌دهد. خانم‌هایی که کفش‌های نوک‌تیز و پاشنه‌بلند می‌پوشند، بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند.
- ضربه و جراحی: هر نوع جراحی پا یا مچ پا می‌تواند به اعصاب آن ناحیه آسیب برساند. صدمات ضربه‌ای به پاها، زانو و مچ پا نیز می‌تواند باعث آسیب عضلانی و آسیب‌های عصبی شود.
- دیابت: قند خون کنترل نشده می‌تواند منجر به آسیب عصبی در پاها شود. افراد مبتلا به دیابت کنترل نشده ممکن است بی‌حسی پا همراه با پیچ خوردگی انگشتان را تجربه کنند. سطح بالای انسولین می‌تواند به اندام‌های افراد دیابتی آسیب برساند.
- آرتریت روماتوئید: آرتریت روماتوئید یک وضعیت خود ایمنی است که می‌تواند باعث شود سیستم ایمنی به مفاصل بدن حمله کند. این عارضه می‌تواند ماهیچه‌ها را ضعیف کرده و به‌مرور زمان شکل مفاصل انگشتان پا را تغییر دهد.
- آرتروز: آرتروز مفاصل انگشتان را تحت‌تأثیر قرار داده و باعث می‌شود تغییر شکل پیدا کنند. گاهی اوقات آرتروز تا چنگالی شدن انگشتان پا پیش می‌رود.
- فلج مغزی: این وضعیت منجر به تون عضلانی نامنظم می‌شود. افراد مبتلا به فلج مغزی ماهیچه‌های خیلی شل یا خیلی سفت دارند. این عارضه می‌تواند انگشت چنگالی پا را ایجاد کند؛ زیرا ماهیچه‌های انگشتان پا برای جبران شلی عضلات پا سفت می‌شوند.
- سکته: سکته می‌تواند کنترل عضلات سراسر بدن از جمله پاها و زانوها را سخت کند. در چنین مواقعی ممکن است انگشتان پا برای حفظ تعادل خم شوند.
- بیماری شارکو ماری توث: این اختلال ژنتیکی روی سیستم عصبی تأثیر گذاشته و کنترل پاها و انگشتان را سخت می‌کند. یکی از اولین علائم بیماری شارکو ماری توث ضعف در پاها و بدشکل شدن پا مانند همین ناهنجاری در پا است.
مطالعه بیشتر: بیماری مفصل شارکو چیست؟
خطرات و عوارض چنگالی بودن انگشتان پا کدامند؟
از مهمترین خطرات و عوارضی که چنگالی بودن انگشتان پا به‌دنبال دارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سخت‌تر پیدا شدن کفش مناسب
- مالیده شدن انگشتان به کفش و ایجاد پینه یا میخچه
- تحت‌تأثیر قراردادن تعادل بدن و سخت شدن فرآیند راه رفتن
- خشک شدن مفصل و انواع درد پا از جمله درد زانو، درد مچ پا، درد مفصل و غیره
روش‌های درمان انگشت پای چنگالی
اگر این عارضه زودهنگام تشخیص داده شده و درمان شود، جلوی بدتر شدن آن گرفته خواهد شد. این بیماری علاوه بر اینکه با درد و زخم شدن انگشتان همراه است، زیبایی پاها را نیز تحت‌تأثیر قرار خواهد داد. به‌طور کلی روش‌های درمان این ناهنجاری شامل موارد زیر می‌شوند:
درمان خانگی انگشت چنگالی پا
در صورتی که بخواهید انگشت چنگالی در پا را به‌روش خانگی درمان کنید می‌توانید از روش‌های زیر کمک بگیرید.
- در مواقعی که باعث درد خفیف می‌شود، ساده‌ترین راه حل پوشیدن کفش‌های پهن‌تر و سازگارتر برای کاهش اصطکاک است. بهترین کفش‌ها در چنین مواقعی آن‌هایی هستند که پاشنه‌های تخت‌تر داشته و پنجه قالب پهن‌تری دارد.
- قراردادن انواع محصولات ضربه‌گیر و پدهای نرم بین انگشتان پا یا کفی طبی می‌تواند فشار ناشی از کفش را کاهش دهد. نباید از ضربه‌گیرهای دارویی استفاده‌کنید که حاوی اسید قوی بوده و می‌توانند باعث سوختگی یا زخم‌های باز عمقی شوند و خطر ابتلا به عفونت را افزایش دهند.
- پینه و میخچه پا را جدی بگیرید و در اولین فرصت ممکن نسبت به درمان آن‌ها اقدام کنید؛ چون اگر درمان نشوند احتمالا عفونی و دردسر ساز می‌شوند.
- انگشتان چنگالی شده را باندپیچی کنید تا بین آن‌ها فاصله بیفتد. همچنین برای این منظور می‌توانید از اسپلینت یا کلاهک انگشت هم استفاده‌کنید.
- راه حل دیگر این است که فیزیوتراپیست برای تقویت انگشتان پا برایتان برنامه تمرینی بنویسد و شما آن را درست اجرا کنید.
- همچنین می‌توانید یک حوله صاف را زیر کف پاهایتان قرار دهید و با کمک انگشتان پا آن را مچاله کنید. در روز چند بار این کار را انجام دهید.
- به‌کمک انگشتان پای خود تیله‌هایی را که روی زمین افتاده‌اند، جمع کنید و آن‌ها را داخل یک فنجان بیندازید.
مطالعه بیشتر: آرتروز چیست؟
درمان انگشت چنگالی پا از طریق جراحی
اگر علی‌رغم درمان محافظه‌کارانه، انگشت چکشی پا فعالیت‌هایتان را محدود کرده و درد مفصل دارید یا اگر پیدا کردن یک جفت کفش راحت تبدیل به یک چالش شده است، باید گزینه‌های جراحی را در کلینیک فوق تخصص پا با متخصص پا در میان بگذارید. هرچه جراحی بیشتر به تعویق بیفتد، ممکن است میزان تغییر شکل انگشتان بیشتر شود. بیمارانی که زودتر ناهنجاری انگشت چنگالی پا را اصلاح کرده‌اند، رضایت و بهبودی بیشتری بعد از عمل دارند.
هدف از اصلاح جراحی، بازگرداندن تراز و عملکرد طبیعی مفصل انگشت پا است. بسته به اینکه انگشتان پا هنوز انعطاف‌پذیر هستند یا سفت شده‌اند، روش‌های مختلفی توصیه می‌شود. برخی از رایج‌ترین روش‌های جراحی عبارت‌اند از:
- مفصل سازی یا قطع کردن سر استخوان انگشت که طی آن بخشی از استخوان انگشت پا حذف می‌شود.
- ادغام مفصل یا خشک کردن مفصل که طی آن بخشی از مفصل حذف شده و فرصت برای رشد استخوان‌ها فراهم می‌شود.
- برش بافت‌های حمایتی برای حرکت آزادانه تاندون در مفصل انگشت پا
- قطع انگشت پا
گاهی اوقات یک سنجاق کوچک در داخل استخوان‌ها قرار داده می‌شود تا انگشت پا را در وضعیت مناسبی در حین بهبود نگه دارد. اگر خار استخوانی علت مشکل باشد، می‌توان آن را از طریق یک برش کوچک که اغلب با یک بخیه بسته می‌شود، برداشت.
بعد از جراحی، پا بانداژ می‌شود و یک کفش بعد از عمل به‌مدت یک هفته پوشیده می‌شود. متخصص ممکن است پوشیدن کفش‌های ورزشی را بعد از هفته اول توصیه کند. ورزش‌های سنگین و ایستادن طولانی مدت در 6 تا 8 هفته اول ممنوع است. بیمار می‌تواند به‌تدریج فعالیت‌های خود را از سر بگیرد و پس از تکمیل روند بهبودی، دیگر استفاده از کفش جراحی را کنار بگذارد.
روش های تشخیص ناهنجاری انگشت پای چنگالی
برای اینکه این ناهنجاری با انحراف یا کج شدن انگشت پا اشتباه گرفته نشود، روش‌های زیادی برای تشخیص آن در نظر گرفته شده است. ابتدا پزشک در مورد نوع کفشی که بیمار استفاده می‌کند از او سؤالاتی خواهد پرسید. این سؤالات شامل نوک کفش، ارتفاع پاشنه کفش و مدت زمانی می‌شود که فرد در طول شبانه‌روز از کفش استفاده می‌کند.
سؤال بعدی در مورد سابقه مشکل در انگشتان پا یا عدم تعادل، هنگام راه رفتن است. این ناهنجاری علاوه بر اینکه با درد و آسیب همراه است، می‌تواند تعادل فرد را هنگام راه رفتن به‌هم بزند و مشکلاتی را در ستون مهره‌ها ایجاد کند؛ بنابراین باید به پزشک ستون فقرات هم مراجعه شود.
یکی دیگر از مواردی که پزشک به‌واسطه آن‌ها به وجود این ناهنجاری شک می‌کند، وجود میخچه یا پینه پا است.
جمع‌بندی
همان‌طور که در این مطلب مطالعه کردید، انگشت چنگالی پا می‌تواند وراثتی یا فیزیکی باشد. پوشیدن کفش‌های تنگ و نوک‌تیز و بیماری‌هایی همچون دیابت و آرتروز، اصلی‌ترین دلایل ایجاد این عارضه هستند. تشخیص این ناهنجاری تنها توسط پزشک امکان‌پذیر است. برخی از بهترین راه‌های درمان آن را می‌توان پوشیدن کفش مناسب، جدا کردن انگشتان درگیر از هم و انجام حرکات تجویز شده توسط فیزیوتراپیست، معرفی کرد.
