ستون مهره‌های گردنی از 7 عدد مهره تشکیل‌شده است. این مهره‌ها، به‌عنوان تکیه‌گاهی برای سر عمل کرده و سر را به تنه متصل می‌کنند. همچنین وظیفه محافظت از نخاع که در کانال نخاعی به سمت پایین حرکت می‌کند هم بر عهده مهره‌های گردنی است. شکستگی هر یک از این مهره‌ها، می‌تواند باعث عوارض جدی شود. به شکستگی مهره گردن، در اصطلاح شکستگی گردن هم می‌گویند. شکستگی، می‌تواند در جسم مهره یا زوائد استخوانی آن اتفاق بیفتد. در ادامه با علل، علائم و درمان شکستگی مهره گردن، بیشتر آشنا می‌شویم.
علل شکستگی مهره‌های گردن چیست؟
شکستگی مهره گردن، اغلب در اثر وارد شدن ضربات شدید به گردن و سر ایجاد می‌شود. خطر شکستگی گردن، در ورزش‌هایی که احتمال سقوط و افتادن در آن‌ها بالا است مانند اسکی، فوتبال، شیرجه و دوچرخه‌سواری، بیشتر است. خم کردن زیاد سر یا حرکات شدید گردنی هم ممکن است باعث این عامل شوند. تصادفات و سقوط از ارتفاع، از دیگر دلایل شکستگی هستند.
شکستگی گردن در مردان بیشتر از زنان اتفاق می‌افتد. سن متوسط وقوع شکستگی گردن، 56 سال است. به‌طورکلی، به علت تحرک بالای گردن، و کوچکی نسبی مهره‌های گردنی، خطر شکستگی در مهره‌های گردنی بالا است. همچنین مهره‌های گردنی باید وزن نسبتاً بالای سر را هم تحمل کنند که خود این مسئله هم شانس شکستگی‌های گردنی را بیشتر می‌کند. در میان انواع شکستگی‌های مهره‌های گردنی، شکستگی مهره دوم گردن شایع‌تر از بقیه است. حدود 30 درصد از شکستگی‌های گردن، در مهره دوم اتفاق می‌افتد. شکستگی‌های مهره هفتم هم حدود 20 درصد از موارد شکستگی گردن را به خود اختصاص می‌دهند.
علائم شکستگی مهره گردن
علائم شکستگی گردن در بیماران مختلف متفاوت است. بسته به قسمتی از مهره که شکسته شده است، جایی که شکستگی رخ‌داده است و وجود آسیب‌های همراه، مانند آسیب به عضلات و رباط‌های اطراف، بیمار علائم متفاوتی را تجربه خواهد کرد. از علائم و نشانه‌های شایع شکستگی مهره گردن، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- درد در محل شکستگی مهره، هنگام حرکت دادن گردن یا هنگام فشار دادن محل شکستگی
- کاهش دامنه حرکتی گردن
- کاهش قدرت عضلانی عضلات گردن
- کاهش تحرک
- مشکل در حفظ تعادل سر
- احساس درد و ناراحتی، هنگام ایستادن از حالت نشسته
در حوادث مختلف سقوط از ارتفاع و وارد شدن ضربه به گردن، اگر بیمار هوشیار باشد، ممکن است گردن درد شدید را بیان کند. بااین‌حال عدم وجود گردن درد، ردکننده شکستگی مهره گردن نیست. همچنین ممکن است، بیمار از دردی که از گردن شروع‌شده و به سمت شانه و بازوها کشیده می‌شود، شکایت کند. علت این درد، فشاری است که مهره دچار شکستگی به ریشه‌های عصبی وارد می‌کند. کبودی و تورم گردن، از دیگر علائم شکستگی هستند.
درصورتی‌که اخیراً به گردن یا سر شما ضربه‌ای واردشده است، یا هرکدام از علائم بالا را دارید، باید برای بررسی ازنظر شکستگی گردن به پزشک ارتوپد مراجعه کنید.
انواع شکستگی مهره گردن
شکستگی مهره گردن را می‌توان بر اساس مکانیسم عامل ایجاد آن تقسیم‌بندی کرد:
- شکستگی‌هایی که عامل آن‌ها فلکشن (خم شدن) زیاد سر به سمت جلو است، مانند شکستگی‌های قطره اشکی
- شکستگی‌هایی که عامل آن خم شدن زیاد سر به سمت عقب است. از این دسته شکستگی‌ها، می‌توان شکستگی هنگمن را نام برد.
- شکستگی‌های فشاری یا شکستگی‌های ناشی از وارد شدن بار و فشار زیاد به گردن، مانند شکستگی جفرسون
- شکستگی‌های کمپلکس که چند مکانیسم مختلف ایجاد آن دخیل است.
همچنین شکستگی‌های گردن، بر اساس نوع مهره گردنی که آسیب‌دیده است هم تقسیم‌بندی می‌شود. برای مثال می‌توان موارد زیر را نام برد:
- شکستگی جفرسون: به شکستگی اطلس یا همان اولین مهره گردنی، شکستگی جفرسون می‌گویند. در این شکستگی مهره چندتکه می‌شود.
- شکستگی هنگمن: به شکستگی مهره دوم گردنی، شکستگی هنگمن می‌گویند.
عوارض شکستگی گردن
شکستگی مهره گردن می‌تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد:
- فلج شدن پاها (پاراپلژی)
- فلج شدن دست‌ها و پاها (کوآدری پلژی)
- آسیب به اعصاب و عروق گردن
- کاهش قدرت عضلات، در اثر آسیب به اعصاب
- مشکلات حسی در اندام‌ها، درنتیجه نخاع و ریشه‌های عصبی
ستون فقرات گردنی ما، دامنه حرکتی وسیعی دارد که به ما امکان می‌دهد تا بتوانیم سر را به طرفین، بالا و پایین حرکت دهیم. ممکن است عوارض شکستگی گردن باعث ایجاد محدودیت در انجام یکی یا مجموعه‌ای از این حرکات باشد.
مطالعه بیشتر: عمل تنگی کانال نخاع
تشخیص شکستگی مهره گردن
تشخیص شکستگی مهره گردن، بر اساس یافته‌های رادیولوژیک و علائمی مانند محدودیت حرکت و درد در گردن است. پزشک از تصویربرداری با اشعه ایکس، برای تشخیص کمک می‌گیرد. در برخی موارد برای تأیید تشخیص یا ارزیابی میزان آسیب، ممکن است نیاز به انجام MRI یا CT Scan باشد.
از تست‌های تشخیصی که در شکستگی گردن انجام می‌شود، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- تست‌های عصبی: پزشک وضعیت عصبی فرد را ارزیابی می‌کند. این معاینه، شامل ارزیابی نورون‌های حسی، پاسخ‌های حرکتی و رفلکس‌ها می‌شود و می‌تواند تعیین کند که آیا سیستم عصبی آسیب‌دیده است یا خیر. بررسی رفلکس‌ها، می‌تواند به تعیین محل آسیب هم کمک کند.
- تصویربرداری با اشعه ایکس: تصویربرداری با اشعه ایکس، می‌تواند جابه‌جایی استخوان‌ها، محل دقیق آسیب و میزان شکستگی را مشخص کند.
- CT Scan ستون فقرات: این روش برای تأیید تشخیص، ارزیابی شدت شکستگی و آسیب واردشده به مهره گردنی انجام می‌شود.
- MRI: MRI یک اسکن دقیق است که از یک میدان مغناطیسی برای ایجاد تصاویر کاملی از استخوان‌ها و بافت‌های نرم گردن استفاده می‌کند. از این روش هم برای تأیید تشخیص و ارزیابی شدت آسیب کمک گرفته می‌شود.
علائم شکستگی مهره گردن، شباهت زیادی با بیماری‌های دیگری که گردن را درگیر می‌کنند، دارد. پزشک ممکن است برحسب نیاز، برای رد احتمال ابتلا به این بیماری‌ها، آزمایش‌های اضافی دیگری را انجام دهد.
درمان شکستگی مهره گردن
شکستگی گردن نیاز به اقدامات اورژانسی و فوری دارد تا از عوارض بعدی ناشی از آن جلوگیری شود. به دلیل اهمیت این موضوع، بهتر است فرض کنیم هرکسی که دچار سقوط، افتادن، ضربه به سر یا گردن می‌شود، دچار شکستگی گردن است؛ مگر این‌که خلاف آن ثابت شود. هرگونه آسیب به سر یا گردن باید ازنظر شکستگی گردن ارزیابی شود. شکستگی مهره گردن، یک اورژانس پزشکی است که نیاز به درمان فوری دارد. تروماها و آسیب‌های واردشده به ستون فقرات، ممکن است به نخاع آسیب برساند و منجر به فلج اندام‌ها شود؛ بنابراین ثابت نگه‌داشتن گردن، در صورت شک به شکستگی مهره گردن، بسیار مهم است.
اگر احتمال شکستگی مهره گردن وجود داشته باشد، گردن بیمار باید تا زمان دسترسی به مراقبت‌های پزشکی و انجام عکس‌برداری با اشعه ایکس، ثابت نگه‌داشته شود. پزشک یک معاینه عصبی کامل را، برای ارزیابی عملکرد اعصاب انجام می‌دهد. در صورت شک به آسیب به مهره‌های گردنی، برای ارزیابی بیشتر، ممکن است نیاز به انجام MRI یا CT Scan باشد.
درمان شکستگی گردن به این مسئله بستگی دارد که کدام مهره گردنی آسیب‌دیده و میزان آسیب و شکستگی آن چقدر است. برای درمان شکستگی‌های فشاری جزئی، اغلب از کولار و بریس گردنی، برای مدتی در حدود 6 تا 8 هفته استفاده می‌شود. در این مدت، استخوان فرصت می‌یابد تا خودبه‌خود ترمیم شود. برای درمان شکستگی‌های شدیدتر و پیچیده‌تر، ممکن است نیاز به جراحی باشد. ممکن است بیمار پس از جراحی، نیاز باشد تا برای بهبودی کامل، یک دوره طولانی فیزیوتراپی را با مراجعه به کلینیک فیزیوتراپی پشت سر بگذارد. در دوران بهبودی پس از شکستگی، پزشک داروهایی را برای کمک به کاهش درد و التهاب شما تجویز می‌کند. لازم به ذکر است بیان کنیم پیشگیری از شکستگی مهره گردن بسیار ساده است. کافی است هر بار که سوار ماشین می‌شوید، کمربند ایمنی خود را ببندید؛ همچنین هنگام انجام ورزش‌هایی مانند اسکی یا دوچرخه‌سواری، تجهیزات کامل ایمنی را به همراه داشته باشید.
جمع‌بندی
شکستگی گردن، در اغلب موارد در اثر حوادثی مانند تصادفات و سقوط، یا حوادث ورزشی ایجاد می‌شود. به علت عبور نخاع از ستون فقرات، آسیب و شکستگی مهره گردن، می‌تواند باعث آسیب به نخاع و عوارضی مانند فلج شدن پاها و دست‌ها شود. به همین دلیل، شکستگی گردن یک اورژانس پزشکی است. اولین قدم در شکستگی‌های گردن، ثابت نگه‌داشتن سر، تا زمان ارزیابی‌های بیشتر است. پزشک از روش‌های تصویربرداری برای تشخیص شکستگی در گردن استفاده می‌کند. درمان شکستگی مهره گردن، به نوع شکستگی، مهره‌ای که آسیب‌دیده است و شدت شکستگی بستگی دارد. ممکن است در برخی موارد، نیاز به جراحی و سپس فیزیوتراپی طولانی‌مدت وجود داشته باشد.
