حتما راجع به شستگی لگن و عوارض شدید آن شنیده‌اید، شکستگی لگن وضعیتی است که در آن قسمت بالایی استخوان ران می‌شکند. افراد مسن و افراد مبتلا به پوکی استخوان بیشتر در معرض شکستگی لگن هستند و عوارض ناشی از حتی ممکن است باعث مرگ شود. معمولا برای درمان شکستگی لگن انجام عمل جراحی و گذارندن یک دوره توانبخشی برای بدست آوردن دامنه حرکتی و توانایی مفصل برای تحمل وزن توصیه می‌شود. در این مقاله از سایت کلینیک نیاوران با شکستگی لگن، علل، علائم و روش‌های درمان آن آشنا می‌شویم.
شکستگی لگن چیست؟
برای آشنایی بهتر با شکستگی لگن بهتر است ابتدا با آناتومی مفصل لگن آشنا شویم. مفصل ران و لگن، مفصلی از نوع توپ و سوکت است و از قسمت بالایی استخوان ران و حفره‌ای در استخوان لگن به نام استابولوم تشکیل می‌شود. قسمت بالایی و گرد استخوان ران به عنوان توپ و حفره لگن بخش سوکت را شامل می‌شود. همچنین ماهیچه‌ها، تاندون‌ها، رباط‌ها و دیگر بافت‌های نرم از این مفصل حمایت می‌کنند.
شکستگی لگن، شکستگی جزئی یا کامل استخوان ران یا فمور است که در قسمت بالای استخوان ران نزدیک به مفصل رخ می‌دهد. این یک آسیب جدی است که باعث درد شدید می‌شود و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. بیشتر افراد بالای 60 سال دچار شکستگی لگن می‌شوند زیرا استخوان‌ها با افزایش سن ضعیف و شکننده‌تر می‌شوند. این دسته از افراد حتی ممکن است در اثر یک زمین‌خوردن ساده نیز دچار شکستگی استخوان شوند.
زمین‌خوردن در بین افراد مسن بسیار شایع است، به خصوص در افراد بالاتر از 80 سال که ممکن است مشکلات بینایی، تحرک و تعادل نیز داشته‌باشند. همچنین زنان مسن بیشتر از مردان دچار شکستگی لگن می‌شوند زیرا به دلیل ابتلا به پوکی استخوان، استخوان‌های ضعیف‌تری دارند. برعکس افراد مسن، شکستگی لگن در افراد جوان به ندرت و تنها در صورتی که تحت ضربه‌های شدید باشند، رخ می‌دهد.
انواع شکستگی لگن
شکستگی لگن می‌تواند در چندین ناحیه از قسمت فوقانی استخوان ران رخ دهد و ممکن است شکستگی جزئی یا کامل باشد. به همین ترتیب رایج‌ترین انواع شکستگی لگن بر اساس ناحیه شکستگی عبارتند از:
شکستگی گردن فمور
گردن ناحیه استخوانی است که درست زیر قسمت توپی استخوان ران یا فمور قرار دارد. شکستگی گردن استخوان ران با کمی فاصله از مفصل ران رخ می‌دهد. این نوع شکستگی در میان افراد مسن‌تر شایع است و ممکن است به دلیل ابتلا به پوکی استخوان رخ دهد. این نوع شکستگی ممکن است با عوارض زیادی همراه باشد و باعث اختلال در خون‌رسانی به سر استخوان ران می‌شود.
شکستگی اینترتروکانتریک
ناحیه اینترتروکانتریک قسمتی از استخوان ران است که بین گردن فمور و قسمت بلند و مستقیم استخوان ران قرار دارد. شکستگی بین تروکانتریک هیپ در سه تا چهار اینچ از مفصل ران رخ می دهد. این نوع شکستگی خون رسانی به استخوان را قطع نمی کند و ممکن است ترمیم آن آسان تر باشد.
شکستگی استرسی
گاهی اوقات نوع دیگری از شکستگی لگن به نام شکستگی استرسی رخ می‌دهد که ممکن است تشخیص آن دشوارتر باشد. در این نوع شکستگی فقط یک ترک مویی در استخوان ران ایجادشده و کل استخوان درگیر نمی‌شود. استفاده بیش از حد از مفصل لگن و انجام حرکت‌های تکراری می‌تواند باعث شکستگی استرسی شود.
علل شکستگی لگن
علل شکستگی لگن معمولا در افراد جوان و افراد مسن متفاوت است. در افراد جوان بیشتر شکستگی‌های لگن در اثر تصادف اتومبیل، زمین‌خوردن‌های شدید یا آسیبهای ورزشی به وجود می‌آیند. برای مثال دوندگان ماراتن، ممکن است به دلیل استفاده مکرر از مفصل دچار شکستگی استرسی لگن شوند.
در افراد مسن‌تر، شکستگی‌های لگن معمولا به دلیل زمین‌خوردن‌های جزئی یا چرخش‌های ناگهانی ایجاد می‌شود. حتی افراد مبتلا به پوکی استخوان با انجام فعالیت‌های روزمره مانند پیاده‌روی یا بلند‌شدن از صندلی، نیز ممکن است دچار شکستگی لگن شوند. پوکی استخوان، وضعیتی است که باعث متخلل‌شدن بافت استخوانی می‌شود و به همین خاطر استخوان و با کوچکترین ضربه دچار شکستگی می‌شود.
عوامل شکستگی لگن
عواملی که باعث افزایش احتمال شکستگی لگن می‌شوند، عبارتند از:
- سن: شکستگی‌های لگن در افراد بالای 65 سال شایع‌تر است زیرا با افزایش سن، استخوان‌ها نازک‌تر، ضعیف و شکننده‌تر می‌شوند. همچنین افراد مسن بیشتر با مشکلات حرکتی و تعادلی درگیر می‌شوند و این مشکلات امکان زمین‌خوردن و آسیب‌دیدن را افزایش می‌دهند.
- جنسیت: تقریباً 75 درصد از شکستگی‌های لگن در زنان مسن اتفاق می‌افتد. زنان پس از یائسگی به دلیل کاهش هورمون استروژن توده استخوانی خود را از دست می‌دهند و مستعد ابتلا به پوکی استخوان می‌شوند.
- سبک زندگی: افرادی که سبک زندگی کم تحرکی دارند و زیاد ورزش نمی‌کنند، بیشتر در معرض شکستگی لگن هستند. همچنین نوشیدن بیش از حد الکل یا سیگار‌کشیدن نیز باعث تضعیف استخوان‌ها می‌شود و خطر شکستگی را افزایش می‌دهد.
- داروها: برخی از داروها مثل داروهای کاهش فشارخون یا خواب‌آور خطر زمین‌خوردن در افراد مسن را افزایش می‌دهند زیرا باعث از دست‌دادن تعادل می‌شوند.
- پوکی استخوان: اگر سلول‌های استخوانی با سرعت زیادی تخریب شوند و با سلول‌های جدید جایگزین نشود، فرد به پوکی استخوان مبتلا می‌شود. این بیماری باعث می‌شود استخوان‌ها ضعیف و متخلخل شوند و خطر شکستگی لگن را نیز افزایش می‌دهد.
- سلامت عمومی بدن: افرادی که به دلایل مختلف مثل ابتلا به بیماری‌های گوارشی ویتامین D، کلسیم و سایر مواد مغذی را به مقدار کافی دریافت نمی‌کنند، بیشتر در معرض خطر شکستگی لگن قرار دارند.
علائم و نشانه های شکستگی لگن
علائم شکستگی لگن معمولا در بیشتر افراد یکسان است و معمولاً به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند. علائم شکستگی لگن شامل موارد زیر است:
- درد: بیشتر افرادی دچار شکستگی لگن هستند، در ناحیه ران، قسمت خارجی لگن، لگن و کشاله ران احساس درد می‌کنند. این درد معمولاً شدید است و ممکن است از باسن به سمت زانو، ساق پا یا پایین کمر کشیده شود.
- کاهش تحرک: بیشتر افراد مبتلا به شکستگی لگن نمی‌توانند بایستند یا راه بروند. البته گاهی اوقات ممکن است راه‌رفتن امکان پذیر باشد اما ایستادن و تحمل وزن بدن روی مفصل بسیار دردناک و غیرممکن است.
- تغییرات فیزیکی: معمولا پس از شکستگی لگن برخی تغییرات فیزیک در ناحیه مفصل و اطراف آن مشاهده می‌شود. برخی از این تغییرات فیزیکی شامل کبودی، تورم، کوتاه‌ترشدن یکی ازپاها و پیچ‌خوردن یا چرخیدن لگن می‌شود.
عوارض شکستگی لگن
عوارض شکستکی لگن گاهی بسیار شدید و غیرقابل جبران است و می‌تواند زندگی فرد را تغییر دهد. تنها از هر چهار بیمار یک نفر به طور کامل بهبود می‌یابند و بسیاری از افراد مسن پس از شکستگی لگن تا آخر عمر دامنه حرکتی و تحرک سابق خود را به‌دست نمی‌آورند.
شکستگی گردن فمور می‌تواند جریان خون به سر استخوان ران را قطع کند و باعث بروز استئونکروز یا مرگ سلول‌های استخوانی شود. در صورت آسیب به سایر بافت‌ها مثل اعصاب و رگ‌های خونی طول درمان شکستگی لگن افزایش می‌یابد.
برخی افراد مسن ممکن است شرایط انجام جراحی برای درمان سریع شکستگی لگن را نداشته‌باشند. بدون انجام جراحی، بیمار مجبور است مدت زمان زیادی در رختخواب بماند زیرا با هر حرکت درد شدیدی احساس می‌کند. استراحت طولانی مدت منجر به مشکلاتی از جمله زخم بستر، لخته‌شدن خون و ذات‌الریه می‌شود.
تشخیص شکستگی لگن
شکستگی لگن یک وضعیت اورژانسی است و باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید یا با اوژانس تماس بگیرید. پزشک ابتدا درباره علت حادثه از شما می‌پرسد و سپس ارزیابی فیزیکی انجام می‌دهد. همچنین برای تشخیص محل دقیق شکستگی و بررسی آسیبهای جانبی برخی آزمایشات پزشکی را تجویز می‌کند. برخی از این آزمایشات عبارتند از:
- رادیولوژی: در این روش با استفاده از اشعه ایکس از بافت‌های سخت بدن مثل استخوان‌ها تصویربرداری می‌شود و به تعیین محل دقیق و نوع شکستگی کمک می‌کند.
- ام‌آرآی: در این روش با استفاده از ایجاد میدان مغناطیسی از بافت‌های نرم و سخت بدن تصویربرداری می‌شود.
- سی‌تی اسکن: سی‌تی اسکن با کمک رایانه و اشعه ایکس تصاویر دقیقی از ناحیه آسیب‌دیده ثبت می‌کند.
درمان شکستگی لگن
روش درمان شکستگی لگن به سن، سلامت عمومی بدن و نوع شکستگی بستگی دارد و پزشک شما مناسب‌ترین روش را برای درمان سریع شکستگی لگن به شما توصیه می‌کند. متداول‌ترین روش‌های درمان شامل موارد زیر است:
جراحی
شکستگی لگن معمولاً با جراحی درمان می‌شود و جراحی در اسرع وقت پس از تشخیص شکستگی لگن در عرض 24 ساعت انجام می‌شود. گاهی اوقات به دلایل مختلف مثل بهبود سایر مشکلات جراحی 1 تا 2 روز به تعویق می‌افتد. هدف از انجام جراحی مفصل لگن تسکین درد، کمک به از سرگیری فعالیت، کوتاه‌شدن مدت اقامت شما در بیمارستان و کاهش عوارض است.
دو نوع تکنیک متفاوت برای انجام جراحی لگن وجود دارد و روش مناسب شما به مواردی مانند سلامت عمومی، سابقه پزشکی، سن، نوع و محل دقیق شکستگی بستگی دارد. البته روش جراحی برای همه بیماران مناسب نیست زیرا برخی از افراد به دلیل سن یا شرایط دیگر از سلامت کافی برای جراحی برخوردار نیستند.
یکی از روش‌های مورداستفاده جراحی ترمیم مفصل ران است که با نام فیکساسیون داخلی یا پینینگ لگن نیز شناخته می‌شود. پزشک در این روش از پیچ، میله‌ها یا صفحات فلزی برای محکم‌کردن استخوان‌ها و نگه‌داشتن آن‌ها در جای خود استفاده می‌کند. این روش معمولاً در صورتی انتخاب می‌شود که بتوان استخوان‌ها را به درستی ردیف کرد.
جراحی تعویض مفصل ران شامل تعویض مفصل با قطعات مصنوعی است و با توجه به نوع آسیب، ممکن است به تعویض جزئی یا کامل لگن نیاز داشته‌باشید. در تعویض جزئی لگن، پزشک قسمت فوقانی شکسته استخوان ران را جایگزین می‌کند اما در تعویض کامل هم حفره استابولوم و هم قسمت بالای استخوان ران تعویض می‌شوند. تعویض کامل مفصل ران اغلب زمانی انجام می شود که استخوان‌های شکسته نتوانند به درستی ردیف شوند.
دارودرمانی
پس از انجام جراحی برای کاهش خطر عفونت باید آنتی بیوتیک دریافت کنید و برای کاهش خطر لخته‌شدن خون نیز باید داروی رقیق کننده خون مصرف کنید. همچنین داروهای مسکن می‌توانند به مدیریت درد و کاهش التهاب کمک کنند.
فیزیوتراپی
پس از انجام جراحی ترمیم لگن پزشک احتمالا به شما توصیه می‌کند که به یک کلینیک توانبخشی و فیزیوتراپی مراجعه کنید. فیزیوتراپیست با توجه به شرایط شما یک برنامه درمانی طراحی می‌کند تا به شما کمک کند دامنه‌ی حرکتی، انعطاف‌پذیری و قدرت مفاصل خود را دوباره به دست آورید. همچنین فیزیوتراپی باعث افزایش سرعت بهبودی می‌شود.
بهترین فوق تخصص جراح لگن در کلینیک لگن تهران
پیشگیری از شکستگی لگن
با رعایت برخی موارد میتوان از شکستگی لگن پیشگیری کرد. این موارد عبارتند از:
ورزش قدرت عضلانی را افزایش می دهد و از تحلیل استخوان‌ها جلوگیری می‌کند. همچنین شنا، تای‌چی و تمرینات تحمل وزن مانند پیاده‌روی قدرت و تعادل را بهبود می‌بخشد.
رژیم غذایی حاوی ویتامین D و کلسیم می‌تواند استخوان‌های شما را تقویت کند. همچنین وزن خود را کاهش دهید، سیگار نکشید و از نوشیدن الکل خودداری کنید.
اگر دارای عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان هستید با پزشک خود درباره آزمایش تراکم استخوان صحبت کنید و در صورت صلاحدید پزشک حتما این آزمایش را انجام دهید.
مصرف داروهایی برای جلوگیری از تحلیل استخوان یا تحریک رشد استخوان به جلوگیری از شکستگی لگن کمک می‌کند. ممکن است پزشک داروهایی به نام بیس‌فسفونات‌ها را توصیه کند که باعث کاهش سرعت تحلیل استخوان می‌شود و استخوان‌ها را تقویت می‌کند.
بیشتر شکستگی‌های لگن که در افراد مسن رخ می‌دهد، ناشی از زمین‌خوردن هنگام راه‌رفتن روی سطحی هموار است. شما باید خانه را برای افراد مسن مناسب کنید تا از چنین حوادثی جلوگیری شود. برای مثال می‌توانید از فرش‌های ضدلغزش یا میله‌های دستگیره در حمام استفاده کنید یا با استفاده از پدهای غیرلغزنده فرش‌ها را ثابت کنید.
سئوالات متداول درباره شکستگی لگن
چه کسانی در معرض شکستگی لگن هستند؟
بیشتر افراد مسن، زنان یائسه، افراد مبتلا به پوکی استخوان و افراد کم تحرک در معرض شکستگی لگن هستند.
چرا شکستگی لگن کشنده است؟
ناحیه لگن بدن انسان شامل رگ‌های خونی فراوانی است و ایجاد شکستگی در ناحیه لگن می‌تواند به این رگ های خونی آسیب‌زده و موجب خونریزی شدید شود. خونریزی شدید، آسیب عصبی و ازدست‌دادن توانایی حرکت از جمله عللی هستند که باعث می‌شوند در برخی موارد شکستگی شدید لگن منجر به مرگ بیمار شود.
جمع‌بندی
در این مقاله راجع به شکستگی لگن صحبت کردیم. این عارضه بیشتر برای افراد مسن رخ می‌دهد و جوانان به ندرت و فقط در شرایط خاص دچار شکستگی لگن می‌شوند. شکستگی لگن باعث بروز علائمی مانند درد شدید و ناتوانی در حرکت می‌شود و تنها راه درمان قطعی آن جراحی و پس از آن انجام فیزیوتراپی است.
