انقباضات غیرارادی و دردناک عضلات و سفت‌شدن آن‌ها شایع هستند و با نام اسپاسم یا گرفتگی عضلات شناخته می‌شوند. هر بخشی از بدن مانند کمر، بازو، پا، گردن، سینه و قفسه سینه ممکن است دچار اسپاسم عضلانی شود. روش‌هایی برای پیشگیری از آن و روش‌هایی برای درمان آن مانند داروهای شل‌کننده‌های عضلات، کشش و ماساژ وجود دارند. در ادامه از این مطلب از سایت نیاوران کلینیک، به هر آنچه که باید در این باره بدانید، به‌صورت مفصل خواهیم پرداخت.
علت گرفتگی عضلات چیست؟
محققان نمی‌دانند چرا برخی از افراد بیشتر از دیگران دچار گرفتگی عصبی عضلات می‌شوند. در بیشتر اوقات، موارد زیر ممکن است افراد را دچار این مشکل کنند:
- کشش ناکافی
- خستگی عضلات
- ورزش در هوای بسیار گرم
- کم‌آبی
- عدم تعادل الکترولیت که به کم‌بودن یا زیادبودن نمک‌ها و مواد معدنی مانند پتاسیم، منیزیم و کلسیم در بدن گفته می‌شود
- استرس
- انجام بیش از اندازه ورزش‌های سنگین
- همچنین نشستن به مدت طولانی، استفاده بیش از اندازه از عضلات، ایستادن یا کارکردن روی کف بتنی یا نشستن به‌صورت نامناسب می‌توانند فرد را دچار گرفتگی پا کنند
نشانه های گرفتگی عضلات کدامند؟
علائم گرفتگی عضلانی می‌توانند خفیف یا شدید باشند. پرش عضلات یا لرزش آن‌ها از علائم خفیف و سفتی تمام بخش‌های عضلات از علائم شدید آن به شمار می‌روند. اگر این مشکل ناشی از شرایط عصبی باشد، علائم زیر را مشاهده خواهید کرد:
- درد یا ضعف عضله
- فلج
- بی‌حسی
- مشکلات مرتبط با هماهنگی
- مشکل در به خواب‌رفتن
- مشکلات بینایی
احتمال اسپاسم عضلانی در چه عضلانی بالاتر است؟
احتمال اسپاسم عضلانی عصبی در عضلات ران پاها، ساق پاها، دست‌ها، بازوها، شکم، قفسه سینه و قوس پاها بالاتر است. بخشی از عضله، همه بخش‌های عضله یا گروهی از عضلات ممکن است دچار این مشکل شوند.
اسپاسم عضله در بارداری
گرفتگی عضلات در طول بارداری متداول است و می‌توان گفت حدود نیمی از افراد باردار دچار آن می‌شوند. این مشکل در طول بارداری ممکن است در هر عضله یا هر گروهی از عضلات مشاهده شود؛ ولی، در بیشتر اوقات، در اندام تحتانی به‌ویژه ساق پا مشاهده می‌شود. عضلات کمر یا شکم نیز ممکن است دچار اسپاسم شوند.
گرفتگی عضلانی در خواب
گرفتگی غیرارادی عضلات در خواب با نام میوکلونوس خواب نیز شناخته می‌شود. حدود 70% از افراد در هر سن یا جنسیتی ممکن است دچار پرش یا لرزش عضلات (یکی از علائم اسپاسم) شوند. برخی از افرادی که دچار درجات خفیف آن می‌شوند، ممکن است متوجه آن نشوند؛ ولی، لرزش عضلات برخی از افرادی بسیار شدید است و حتی می‌تواند آن‌ها را از خواب بیدار کند.
علائم میوکلونوس خواب ممکن است در طول خواب، هنگام به خواب‌رفتن، بیدارشدن یا پیش از خواب عمیق مشاهده شوند. علاوه بر لرزش غیرارادی عضلات، اسپاسم موضعی، اسپاسمی که گسترش می‌یابد و انقباضات کوتاه و شبیه به شوک از علائم آن محسوب می‌شوند.
روش های تشخیص اسپاسم عضلانی
دکتر ارتوپد برای تشخیص اسپاسم عضله، پس از بررسی سوابق پزشکی و داروها، ممکن است سؤالات زیر را بپرسد:
- آیا می‌توانید درد خود را توصیف کنید و این درد چقدر شدید است؟
- اسپاسم عضلات را معمولا در چه زمانی مشاهده می‌کنید و چقدر طول می‌کشند؟
- آیا می‌توانید گرفتگی عضلات را توصیف کنید؟
- چگونه این مشکل برطرف می‌شود؟
- از چه زمانی دچار این مشکل شده‌اید؟ آیا پس از جابه‌جاکردن وسایل یا ورزش‌های خاصی دچار این مشکل شده‌اید؟
اگر دچار اسپاسم کمر شده باشید، پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، سی‌تی اسکن یا ام‌آرآی را تجویز کند تا مشکلات ستون فقرات را شناسایی کند.
نحوه درمان گرفتگی عضلات
با درمان‌های خانگی معمولا می‌توانید گرفتگی عضلات را درمان کنید. اگر به کلینیک ارتوپدی مراجعه کنید، متخصص ارتوپد ممکن است از شما بخواهد تمرینات کششی خاصی را انجام دهید یا داروهای خاصی را برای شل‌کردن عضلات خود مصرف کنید. در این بخش، به هر یک از روش‌های درمانی اسپاسم عضلات به‌صورت مفصل می‌پردازیم.
درمان خانگی اسپاسم عضلانی
درمان‌های خانگی عبارت‌اند از:
- کشش و ماساژ: عضلات را به‌آرامی کشش و مالش دهید. اگر دچار گرفتگی عضله ساق پا شده‌اید، پایتان را صاف نگه دارید و کف پا را به سمت صورت خود بکشید. همچنین وزن خود را روی پای منقبض یا سفت خود بیندازید و فشار دهید. اگر دچار گرفتگی عضله ران پا شده‌اید، این کار می‌تواند به تسکین آن نیز کمک کند؛
- گرمادرمانی و سرمادرمانی: حوله گرم یا پد گرم‌کننده را روی عضلات سفت یا منقبض خود بگذارید. همچنین با دوش آب گرم، ریختن آب گرم روی عضلات یا مالش عضلات با یخ نیز می‌توانید به تسکین علائم گرفتگی و درد کمک کنید؛
درمان گیاهی اسپاسم عضله
شما می‌توانید اسپاسم را با گیاهان زیر درمان کنید:
- بابونه: ازآنجایی‌که این گیاه دارای خواص ضدالتهابی است، می‌توانید با مالیدن عصاره آن به عضلات آسیب‌دیده یا نوشیدن چای آن به تسکین اسپاسم و درد کمک کنید
- آب گیلاس: آب گیلاس می‌تواند التهاب و درد دوندگان را کاهش دهد. همچنین ازآنجایی‌که دارای خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی است، می‌تواند عضلات را آرام کند
- فلفل قرمز: کپسایسین یک شل‌کننده عضلانی طبیعی محسوب می‌شود که در فلفل قرمز وجود دارد؛ بنابراین، با کمک کرم آن می‌توانید اسپاسم‌های عضلات را درمان کنید
- زردچوبه، دارچین و زنجبیل: کورکومین موجود در ترکیبات این گیاهان نیز دارای خواص ضدالتهابی است
- روغن کانابیدیول: تحقیقات نشان می‌دهند که ازآنجایی‌که این روغن دارای دو ترکیب ضدالتهابی به نام‌های دلتا لیمونن و بتا میرسن است، می‌تواند به شل‌کردن عضلات کمک کند.
- روغن نعناع فلفلی: روغن نعناع فلفلی درمان خانگی محبوبی برای درد عضلات است. همچنین برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که با مالیدن این روغن روی عضلات خود می‌توانید به آرام‌سازی آن‌ها کمک کنید
درمان سنتی گرفتگی عضلانی
یکی از متداول‌ترین درمان‌های سنتی برای گرفتگی عضلات، طب سوزنی است. در این درمان، سوزن‌هایی استریل در نقاط خاص طب سوزنی مرتبط با محل اسپاسم وارد می‌شود. یک جلسه طب سوزنی می‌تواند به آرام‌سازی عضلات سفت و منقبض کمک کند؛ ولی، اگر دچار اسپاسم مزمن هستید، به چند جلسه طب سوزنی نیاز دارید یا باید از این درمان همراه با درمان‌های جایگزین دیگری مانند ماساژدرمانی استفاده کنید.
درمان دارویی اسپاسم عضلانی
اگر دچار اسپاسم عضلات مزمن به‌ویژه انواع شدید آن شده‌اید، پزشک ممکن است داروهای شل‌کننده عضلات (شل‌کننده‌های عضلات اسکلتی مرکزی) یا داروهای مسکن را تجویز کند. به خاطر داشته باشید که باید ترکیبی از روش‌های درمانی را همراه با داروها امتحان کنید تا بتوانید بهترین نتایج را مشاهده کنید.
ورزش برای اسپاسم عضلانی
اگر در خواب دچار اسپاسم عضله می‌شوید، ورزش‌های سبکی مانند درجازدن، بالا و پایین‌رفتن از پله‌ها، استفاده از دوچرخه ثابت و پرش روی ترامپولین را پیش از خواب انجام دهید. اگر دچار اسپاسم کمر شده‌اید، تمریناتی ورزشی مانند بالابردن لگن در حالت خوابیده و کرانچ می‌توانند نقشی مهم در تسکین علائم ایفا می‌کنند. همچنین این تمرینات می‌توانند عضلات کمر را تقویت کنند و از اسپاسم دوباره جلوگیری کنند.
راه های پیشگیری از اسپاسم عضله
ازآنجایی‌که اسپاسم‌ها غیرقابل‌پیش‌بینی هستند، ممکن است در هر زمانی رخ دهند؛ بنابراین، پیشگیری از آن‌ها ممکن است دشوار باشد. شما نمی‌توانید از عوامل خطری مانند افزایش سن دوری کنید؛ ولی، با رعایت موارد زیر می‌توانید خطر آن را کاهش دهید:
- تمرینات انعطاف‌پذیری را به‌صورت منظم انجام دهید
- همیشه برای بهبود تناسباندام خود تلاش کنید
- عضلات خود را به‌صورت منظم کشش دهید
- آب بسیار بنوشید
- از ورزش‌کردن در هوای گرم خودداری کنید
- کفش‌های مناسب بپوشید
- سعی کنید وزن سالمی داشته باشید
- از مصرف داروهایی که گرفتگی عضلانی عصبی یکی از عوارض جانبی آن‌هاست، خودداری کنید
- برای پیشگیری از گرفتگی عضلات پا، اگر روی کمر خود می‌خوابید، بالشی زیر پاشنه پا بگذارید تا انگشتان پا به سمت بالا اشاره کنند. همچنین اگر روی شکم خود می‌خوابید، انگشتان پا را از تختخواب آویزان کنید
- قبل از خوابیدن، عضلات خود را کشش دهید. همچنین هنگام خوابیدن، پتو یا ملحفه را دور پاهای خود نپیچانید
چه زمانی برای اسپاسم عضلانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر اسپاسم‌ها با دردی شدید و غیرقابل‌تحمل همراه هستند، به‌صورت مکرر اتفاق می‌افتند یا پس از مدتی طولانی بهبود نمی‌یابند، به متخصص ارتوپد کلینیک‌های ارتوپدی معتبری مانند کلینیک نیاوران مراجعه کنید. همچنین اگر تورم و بی‌حسی را در پای خود تجربه می‌کنید، رنگ پوستتان تغییر کرده است یا اسپاسم‌ها شما را از خواب بیدار می‌کنند، بلافاصله به پزشک اطلاع دهید. اگر تصور می‌کنید انقباضات غیرارادی عضلات علائم یک بیماری زمینه‌ای هستند، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
جمع‌بندی
به خاطر داشته باشید که شما مجبور نیستید با اسپاسم‌های عضلانی زندگی کنید. آن‌ها ممکن است غیرقابل‌پیش‌بینی باشند؛ ولی، با روش‌های مختلفی مانند روش های ذکرشده در این مطلب می‌توانید آن‌ها را تسکین دهید یا از آن‌ها پیشگیری کنید. اگر این اسپاسم‌ها مانع خوابیدن یا انجام کارهای محبوبتان مانند ورزش‌کردن می‌شوند، حتما به پزشکان معتبری مانند پزشکان نیاوران کلینیک مراجعه کنید. این پزشکان می‌توانند دلیل اسپاسم‌ها را پیدا کنند، بیماری‌های زمینه‌ای را تشخیص دهند و بهترین برنامه درمانی را تدوین کنند.
اگر سؤالاتی درباره اسپاسم عضلات یا علائم مشابه دارید، می‌توانید آن‌ها را در بخش نظرات بپرسید. همچنین اگر دچار این مشکل هستید و یکی از روش‌های مقاله ما توانسته است آن را بهبود دهد، خوشحال می‌شویم تجربه‌تان را با ما به اشتراک بگذارید.
