زمانی که از پشت به ستون فقرات طبیعی نگاه می‌کنید، آن را صاف می‌بینید؛ ولی، کمر افراد مبتلا به کج پشتی اغلب به شکل S یا C دیده می‌شود. کمر این افراد به یک سمت (چپ یا راست) خم شده است. این بیماری نوعی بدشکلی ستون فقرات محسوب می‌شود. در ادامه، شما را با دلایل، علائم، روش‌های تشخیص و روش‌های درمان این اختلال آشنا خواهیم کرد و به سؤال «انواع کج پشتی چیست» نیز پاسخ خواهیم داد.
علائم کج پشتی یا اسکولیوز کدامند؟
شایع‌ترین علائم اسکولیوز عبارت‌اند از:
- تفاوت در ارتفاع شانه (به عبارت دیگر، یکی از شانه‌ها از دیگری کوتاه‌تر یا بلندتر دیده می‌شود)
- تفاوت در ارتفاع یا موقعیت باسن
- تفاوت در ارتفاع تیغه شانه و موقعیت آن
- تفاوت در ارتفاع دست‌ها هنگام صاف ایستادن
- تفاوت در ارتفاع بخش راست و چپ کمر هنگام خم شدن
- متقارن دیده نشدن دنده‌ها از پشت یا جلو
این علائم ممکن است علائم سایر بیماری‌های ستون فقرات نیز باشند یا به علت آسیب یا عفونت ایجاد شده باشند؛ بنابراین، حتما با پزشکی ملاقات کنید تا بیماری شما به‌درستی تشخیص داده شود. به خاطر داشته باشید که کمردرد، درد پا و تغییر در عادات روده و مثانه معمولا از علائم کج پشتی به شمار نمی‌روند.
علت کج پشتی چیست؟
متأسفانه علت ابتلا به اسکولیوز در 80% مواقع مشخص نیست؛ ولی، از آنجایی که گاهی اعضای خانواده‌ها دچار این اختلال می‌شوند، ممکن است ارثی باشد. همچنین این اختلال ممکن است ناشی از بیماری‌های عصبی-عضلانی مانند فلج مغزی، دیستروفی عضلانی، نقص‌های مادرزادی تأثیرگذار بر رشد استخوان‌های ستون فقرات، جراحی دیواره قفسه سینه در سنین کودکی، آسیب به ستون فقرات و عفونت نیز باشد.
مطالعه بیشتر: قوز کمر چیست
انواع مختلف کج پشتی کدامند؟
انواع کج پشتی را می‌توان به سه دسته تقسیم‌بندی کرد که عبارت‌اند از:
- مادرزادی: افرادی که با مهره بدشکل به دنیا می‌آیند، دچار این نوع اختلال هستند. این نوع اغلب در کودکی تشخیص داده می‌شود. اگر این بیماری بدتر شود و بدن کودک بدشکل دیده شود، ممکن است عمل جراحی نیاز باشد.
- اسکولیوز ایدیوپاتیک: دانشمندان، پزشکان و پرستاران تحقیقات بسیاری برای پیدا کردن دلیل ابتلا به این نوع اسکولیوز انجام داده‌اند؛ ولی، نتوانسته‌اند به نتیجه برسند. افراد معمولا در سنین نوجوانی (برای مثال، حدود 10 سالگی) به این نوع مبتلا می‌شوند. با افزایش رشد نوجوان، این بیماری ممکن است بدتر شود. اگر این اختلال در کودکان زیر 2 سال تشخیص داده شود، به آن کج پشتی ایدیوپاتیک نوزادی گفته می‌شود.
- عصبی-عضلانی: کودکانی که دچار بیماری‌های زمینه‌ای عصبی-عضلانی مانند فلج مغزی، اسپینا بیفیدا و دیستروفی عضلانی هستند، بیشتر از سایر کودکان به این نوع اختلال مبتلا می‌شوند. کودکان مبتلا به بیماری‌های ذکرشده، اغلب دارای عضلاتی ضعیف هستند؛ بنابراین، دچار انحراف ستون فقرات می‌شوند. با استفاده از بریس شاید بتوان از بدتر شدن بیماری جلوگیری کرد یا سرعت بدتر شدن آن را کاهش داد. اگر این نوع اختلال بدتر شود، باید حتما به دکتر انحراف ستون فقرات مراجعه کنید. در شرایط خاصی ممکن است عمل جراحی ضروری باشد.
عوارض کج پشتی یا اسکولیوز چیست؟
در برخی مواقع، افراد مبتلا به این اختلال ممکن است با عوارض زیر روبرو شوند:
- مشکلات تنفسی: قفسه سینه ممکن است به ریه‌ها فشار وارد کند و تنفس را دشوار سازد. تنها افراد مبتلا به کج پشتی شدید، ممکن است چنین مشکلاتی را تجربه کنند.
- مشکلات کمر: کودکانی که دچار این بیماری هستند، به احتمال زیاد، درد مزمن کمر را در سنین بزرگسالی تجربه خواهند کرد. اگر اقدامی برای درمان این اختلال کودک نشود، احتمال تجربه مشکلات کمر افزایش خواهد یافت.
- ظاهر: اگر اسکولیوز بدتر شود، ممکن است شانه‌ها ارتفاع یکسانی نداشته باشند و کمر به سمت چپ یا راست خم شود.
تشخیص کج پشتی چگونه انجام می شود؟
تشخیص زودهنگام کج پشتی برای درمان موفقیت‌آمیز ضروری است. پزشک پس از بررسی سوابق پزشکی و معاینه فیزیکی، تصویربرداری اشعه ایکس را توصیه خواهد کرد. تصاویر اشعه ایکس به پزشک کمک خواهند کرد درجه انحنای ستون فقرات را اندازه‌گیری کند. پزشک ممکن است روش‌های تشخیص دیگری مانند ام‌آرای یا سی‌تی اسکن را نیز برای تشخیص انحناهای غیر دیوپاتیک، الگوهای انحنای غیر عادی یا اسکولیوز مادرزادی توصیه کند.
درمان کج پشتی چیست؟
متوقف‌سازی پیشرفت انحنای ستون فقرات و جلوگیری از بدشکلی از اهداف درمان محسوب می‌شوند. اگر درجه انحنای ستون فقرات فردی کمتر از 20 درجه و در حال رشد باشد، معاینه مکرر ممکن است برای بررسی پیشرفت انحنای ستون فقرات ضروری باشد.
اگر درجه انحنای ستون فقرات کودکان در حال رشد بین 20 تا 50 درجه باشد، پزشک ممکن است استفاده از بریس نیم‌تنه را توصیه کند. کودکان باید روزانه چندین ساعت از این بریس استفاده کنند. این بریس به ستون فقرات در حال رشد فشار وارد می‌کند و از بدتر شدن بیشتر این اختلال جلوگیری می‌کند. اگر درجه انحنای ستون فقرات بیش از 50 درجه باشد، پزشک ممکن است عمل جراحی را توصیه کند.
تمرینات و حرکات اصلاحی برای درمان کج پشتی کدامند؟
افراد مبتلا به کج پشتی خفیف، می‌توانند بیماری خود را با تمرینات و کشش‌های خاصی درمان کنند تا دیگر نیازی به عمل جراحی نداشته باشند. اگر شما نیز به این اختلال مبتلا هستید، حتما پیش از انجام هر گونه تمرینات و حرکات اصلاحی با پزشک خود مشورت کنید. پزشکان ممکن است تمرینات و کشش‌های زیر را به افراد مبتلا به این بیماری توصیه کنند:
- قوس لگن (Pelvic Tilts): این حرکت به کشش عضلات باسن و بخش پایینی کمر کمک می‌کند. برای انجام این حرکت، روی کمر خود دراز بکشید، کف پاها را روی زمین قرار دهید و زانوهای خود را خم کنید. عضلات شکم خود را منقبض کنید و باسن را کمی بالا ببرید. حرکت ذکرشده را برای 5 ثانیه حفظ کنید. حرکت قوس لگن را 20 بار تکرار کنید.
- بالا بردن دست و پا (Arm and leg raises): این حرکت به تقویت بخش پایینی کمر شما کمک می‌کند. برای انجام این حرکت، روی شکم خود بخوابید و دست‌ها و پاها را دراز کنید. آن‌ها را بالا ببرید و برای یک یا دو ثانیه در این حالت بمانید. حرکت بالا بردن دست و پا را 15 بار تکرار کنید.
- گربه گاو: این حرکت به شما کمک می‌کند ستون فقراتی انعطاف‌پذیر داشته باشید و دردی را احساس نکنید. برای انجام این حرکت، به‌صورت چهار دست و پا روی زمین قرار بگیرید و مطمئن شوید سر و گردن شما در وضعیت مناسبی قرار دارند. نفسی عمیق بکشید و کمر خود را به سمت بالا قوس دهید. سپس به حالت پیشین برگردید و بازدم کنید. حرکت گربه گاو را 20 بار تکرار کنید.
- پرنده سگ: برای انجام این حرکت، به‌صورت چهار دست و پا روی زمین قرار بگیرید و دست چپ و پای راست را دراز کنید. به‌صورت عادی نفس بکشید و در این حالت به‌مدت 5 ثانیه بمانید. سپس دست راست و پای چپ خود را دراز کنید و 5 ثانیه صبر کنید. حرکت پرنده سگ را 30 بار تکرار کنید.
- کشش عضله پشتی بزرگ: این کشش به تقویت عضله پشتی بزرگ (بزرگترین عضله در بالاتنه بدن) کمک می‌کند. بهتر است بدانید که کج پشتی قفسه سینه و کمر می‌توانند روی این عضله تأثیر بگذارند. برای انجام این حرکت، بایستید و دست‌ها را بالا ببرید. مچ دست راست را با دست چپ بگیرید و به سمت راست خم شوید. دو بار نفس بکشید و به حالت اولیه برگردید. اکنون مچ دست چپ را با دست راست بگیرید و حرکات ذکرشده را انجام دهید. این حرکات را 10 الی 20 بار تکرار کنید.
- پرس شکمی: اگر عضلات شکم را با حرکت پرس شکمی تقویت کنید، می‌توانند به کاهش فشار روی عضلات کمر کمک کنند. همچنین این حرکت به شما کمک می‌کند وضعیت بدنی مناسبی داشته باشید. برای انجام این حرکت، روی کمر دراز بکشید و زانوهای خود را خم کنید. پاهای خود را بالا ببرید تا زاویه‌ای 90 درجه بین پاها و ران‌ها ایجاد شود. با دستان خود زانوها را هل دهید و زانوها را با کمک عضلات شکم به سمت دستان خود بکشید. حرکت پرس شکمی را 20 بار تکرار کنید.
- تمرین وضعیت بدنی مناسب: وضعیت بدنی مناسب به کاهش درد و تنش عضلانی کمک می‌کند. برای داشتن وضعیت بدنی مناسب، سعی کنید گوش‌هایتان بالای شانه‌ها باشند و شکم را کمی به سمت داخل بکشید. هنگام نشستن، کمر خود را صاف نگه دارید و به هیچ سمتی خم نشوید.
سخن آخر
می‌توان گفت تمرینات خانگی برای درمان خفیف بیماری کافی هستند. اگر دچار کج پشتی شدید باشید، ممکن است به بریس و جراحی نیاز پیدا کنید. در صورت نیاز به فیزیوتراپی، با مراجعه به کلینیک فوق تخصصی فیزیوتراپی نیاوران کلینیک ، با بهره گیری از پرشکان مجرب، روند بهبودی و درمان را طی کنید. از آنجایی که این بیماری روی تحرک و سلامت کلی فرد تأثیر می‌گذارد، حتما با پزشکی باتجربه مانند پزشکان نیاوران کلینیک ملاقات کنید. پزشکان و پرستاران کلینک ما همواره در حال یادگیری روش‌های جدید برای درمان این اختلال هستند تا کیفیت زندگی شما یا فرزندتان را بهبود ببخشند.
بهتر است پیش از ملاقات با پزشک، لیستی از علائم و جزئیات آن‌ها، اطلاعاتی از بیماری‌های فعلی یا گذشته، اطلاعاتی درباره بیماری‌های ارثی خانواده و سؤالاتی که می‌خواهید از پزشک بپرسید، تهیه کنید. اگر سؤالی درباره این اختلال یا پزشکان نیاوران کلینیک ذهن شما را به خود مشغول کرده است، می‌توانید آن را در نظرات این مقاله بپرسد.
