به هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی، ممکن است دچار آسیب ورزشی شوید که می‌تواند به استخوان‌ها، عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها آسیب برساند. برخی از این آسیب‌ها ممکن است با استراحت، کمپرس یخ و داروهای مسکن درمان شوند، اما برخی نیازمند مراجعه به پزشک، فیزیوتراپی یا حتی جراحی هستند. به همین دلیل، شناخت کافی از انواع آسیب های رایج ورزشی و روش‌های پیشگیری و درمان آنها اهمیت دارد.
در این مقاله از کلینیک ارتوپدی نیاوران، قصد داریم انواع آسیب های رایج در ورزش و راه‌های درمان صدمات ورزشی را معرفی کنیم. توصیه می‌شود هر نوع آسیبی را جدی بگیرید تا برای‌تان خطری ایجاد نکند.
منظور از آسیب ورزشی چیست؟
برخی از صدمات ورزشی همان آسیب های ورزشی در رشته های مختلف ورزشی است اما به طور کلی منظور از «آسیب ورزشی» انواع آسیب‌هایی است که معمولاً به هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی اتفاق می‌افتند و لازم به ذکر است که این آسیب‌ها محدود به ورزشکاران نیست و ممکن است که برای افراد غیر ورزشکار هم پیش بیاید. برای مثال کارگران کارخانه‌ها ممکن است دچار نوعی آسیب مربوط به آرنج شوند به نام تنیس البو، یا نقاشان ممکن است دچار آسیب و افتادگی شانه و همچنین باغبان‌ها دچار التهابات تاندونی شوند.
بنابراین منظور از آسیب‌های ورزشی، آسیب بخشی از بدن به علت انجام فعالیت‌های بدنی یا ورزش است که متأسفانه این آسیب‌ها شایع بوده و می‌توانند در در هر عضوی از بدن از جمله استخوان‌ها، عضلات، تاندون‌ها، رباط‌ها اتفاق بیفتد و سایر قسمت‌های بدن را نیز درگیر کنند.
معرفی انواع آسیب های ورزشی
انواع آسیب های رایج ورزشی به دو دسته کلی خلاصه می‌شوند؛ آسیب‌های مزمن و حاد. معمولاً آسیب‌های مزمن در اثر استفاده بیش از حد از یک عضو یا انجام یک حرکت اشتباه در ناحیه‌ای از بدن، به‌صورت تدریجی ایجاد می‌شوند. اما آسیب‌های حاد معمولاً ناگهانی اتفاق میفتند، مانند زمانی که فرد ضربه می‌خورد یا دچار دررفتگی یا پیچ خوردگی مچ پا یا مفصل می‌شود. بنابراین آسیب ورزشی ممکن است هر ناحیه‌ای از بدن از جمله تاندون آشیل، را درگیر کند. دیگر قسمت‌هایی که بیشتر دچار آسیب می‌شوند عبارت‌اند از:
- مچ پا
- آرنج
- سر
- زانو
- شانه
به طور کلی بایستی هر نوع آسیب ورزشی را جدی بگیرید و درصورت نیاز به مشاوره به پزشک مراجعه کنید.
شایع ترین قسمت هایی از بدن که دچار آسیب ورزشی می شوند
اغلب صدمات ورزشی شامل یک یا چند نوع آسیب اسکلتی یا عضلانی می‌شوند. در این میان، مفاصل، بسیار حساس هستند. چند مورد آسیب ورزشی بسیار رایج هستند و گریبان افراد زیادی را می‌گیرد. شایع ترین صدمات ورزشی عبارت‌اند از؛
- شکستگی استخوان‌ها
- جابجایی استخوان
- پارگی غضروف
- ضربه مغزی
- دررفتگی
- تاندونیت
- رگ به رگ شدن
- جراحات زانو
- تورم عضلات
علاوه بر موارد ذکر شده، شکستگی انگشت پا، اسپلینت ساق پا، کشیدگی کشاله ران و … نیز از شایع‌ترین آسیب‌دیدگی‌های بدن هستند که ممکن است اتفاق بیفتد.
مطالعه بیشتر: ورزش برای زانو درد
خطرات ناشی از صدمات ورزشی
برخی عوامل هستند که شما را بیشتر در معرض خطرات آسیب ورزشی قرار می‌دهند. مهم‌ترین این عوامل عبارت‌اند از؛
- سن: با افزایش سن، احتمال تجربه آسیب های رایج در ورزش معمولاً بیشتر می‌شود و آسیب‌های جدیدتر نیز می‌توانند آسیب‌های قبلی را هم تشدید کند. کودکان نیز به دلیل جنب و جوش بیشتری که دارند، در معرض آسیب های ورزشی قرار دارند و ممکن است راحت‌تر از بزرگسالان یا نوجوانان دچار آسیب دیدگی شوند
- عدم مراقبت: گاهی آسیب‌های جدی درنتیجه‌ی آسیب‌های کوچک شروع می‌شوند. بسیاری از آسیب‌ها مانند تاندونیت و شکستگی استرسی، توسط پزشک قابل تشخیص است، اما در صورت عدم درمان به‌موقع ممکن است باعث ایجاد آسیب جدی‌تری شوند
- داشتن اضافه وزن: اضافه وزن نیز ازجمله عواملی است که می‌تواند به مفاصل از جمله لگن، زانوها و مچ پا فشارهایی را تحمیل کند. فشار به زانو با فعالیت‌های بدنی روزمره یا ورزش نیز بیشتر می‌شود.
زانو یکی از مهم‌ترین قسمت‌های بدن است که درمان آن ممکن است نسبت به سایر قسمت‌های بدن، پیچیده‌تر باشد؛ در صورتی که به هر دلیلی دچار آسیب در قسمت زانو شدید، اگر می‌خواهید زمان را برای بهبود وضعیت خود از دست ندهید، بهتر سات برای درمان به کلینیک فوق تخصصی زانو مراجعه کنید
چه افرادی در معرض ابتلا به آسیب ورزشی قرار دارند؟
معمولاً احتمال آسیب دیدگی در کودکان بیشتر است اما بزرگسالان هم دچار آسیب دیدگی می‌شوند. علاوه بر این، برخی از شرایط خاص هستند که خطر ابتلا به آسیب‌های ناشی از فعالیت‌های ورزشی را افزایش می‌دهند ازجمله؛
- نداشتن فعالیت ورزشی منظم
- گرم نکردن بدن قبل از ورزش و سرد نکردن بدن پس از ورزش
- فعالیت در زمینه ورزش‌های تماسی، مانند بوکس، فوتبال، هنرهای رزمی، کشتی و شکار حیوانات
- داشتن اضافه وزن و نداشتن تناسب اندام
- عدم استفاده از تجهیزات ورزشی مناسب
- انجام فعالیت‌های بدنی مانند پرش، دو و حرکات چرخشی
نحوه پیشگیری از آسیب های ورزشی
برای کاهش خطر آسیب ورزشی، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- استفاده از تکنیک‌های مناسب برای خنثی کردن: یادگیری روش‌های صحیح انجام حرکات ورزشی برای جلوگیری از آسیب‌های مختلف
- استفاده از تجهیزات مناسب: اطمینان از استفاده از کفش و تجهیزات مناسب برای ورزش، که بتوانند بدن را به خوبی محافظت کنند
- جلوگیری از زیاده‌روی در فعالیت‌های بدنی: همیشه به بدن خود استراحت کافی بدهید و بهبود کامل پیش از اینکه به فعالیت ورزشی بازگردید
- سرد کردن بدن به آرامی بعد از ورزش: انجام حرکات کششی و پایدار برای کمک به بدن در بازگشت به حالت طبیعی پس از ورزش
- رعایت نکات ایمنی: استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب مانند کلاه ایمنی و محافظ دهان، مصرف مایعات کافی، و انجام معاینات پزشکی منظم
- انتخاب ورزش‌های با ریسک کمتر: انتخاب ورزش‌ها و فعالیت‌هایی که خطر کمتری دارند و به طور کلی، توجه به تمامی مهارت‌های آمادگی جسمانی
نحوه تشخیص آسیب های ورزشی
اغلب صدمات ورزشی در طی معاینات روتین و چکاپ‌ها قابل تشخیص هستند. چنانچه احتمال می‌دهید که دچار آسیب ورزشی شده‌اید، پزشک متخصص ارتوپد مراحل زیر را برای تشخیص آسیب، انجام می‌دهد:
- معاینه بدنی: پزشک متخصص ارتوپد ابتدا مفصل یا قسمت آسیب دیده را برای بررسی چگونگی حرکت اندام، به دقت معاینه می‌کند
- بررسی تاریخچه پزشکی: این مرحله، شامل پرسش و پاسخ‌هایی درخصوص چگونگی ایجاد آسیب یا جراحت و فعالیت‌ها و اقدامات بعد از آن است
- تصویربرداری: رادیولوژی، MRI، سی تی اسکن و سونوگرافی همگی به پزشک کمک می‌کنند تا جزئیات بهتری از درون بدن شما را بررسی و آسیب ورزشی را تأیید کند. اگر مشکل شما خوردگی یا کشیدگی عضله باشد ممکن است پزشک روش R-I-C-E را به شما پیشنهاد کند که در ادامه توضیح خواهیم داد
روش های درمان آسیب های ورزشی
برای درمان آسیب ورزشی، باید توجه داشت که اگر درد بعد از چند روز ادامه داشت، به پزشک مراجعه شود. برای بسیاری از آسیب‌های ورزشی، استراحت، یخ گذاشتن، فشرده سازی، و بالا نگه داشتن (R-I-C-E) می‌تواند مؤثر باشد. این روش درمانی معمولاً در روزهای اولیه پس از آسیب ورزشی برای کاهش تورم و درد مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای آسیب‌های جدی‌تر، حتماً باید به اورژانس مراجعه کرد. روش‌های درمان آسیب‌های ورزشی وخیم‌تر عبارت‌اند از:
- تجویز داروهای ضد التهابی
- تزریق دارو برای کاهش درد و تورم
- جراحی برای اصلاح شکستگی‌ها یا ترمیم پارگی رباط، تاندون یا غضروف
- ثابت نگه داشتن قسمت آسیب دیده با گچ و یا بستن آتل
- فیزیوتراپی برای بهبود و تقویت قسمت‌های آسیب دیده بدن و انجام تمریناتی برای تقویت قدرت و انعطاف پذیری عضو آسیب دیده
- با توجه به نوع آسیب ورزشی، انجام تمرینات خاص مانند تمرینات کششی، تمرین با دمبل‌های سبک، استفاده از کش‌های مقاومتی، انجام تمرینات مقاومتی با تجهیزات، انجام تمرینات با توپ ورزشی سوئیسی، تمرینات پلایومتریک، تمرینات پیلاتس برای تقویت و بهبود قدرت مرکزی بدن و … مفید است
مراقبت های پس از آسیب ورزشی
بدیهی است که پیشگیری کامل از هرگونه آسیب ورزشی غیر ممکن است. در هر لحظه و هر مکانی ممکن است در اثر حادثه یا بی‌توجهی، مشکلات جسمانی مرتبط با فعالیت بدنی برای شما پیش بیاید که بهتر است اطلاعات کافی درباره مراقبت‌های لازم و کمک‌های اولیه برای کنترل آسیب داشته باشید. در صورتی که با مشکل رگ به رگ شدن، کشیدگی و آسیب‌های مفصلی روبرو شدید، می‌توانید از کمک‌های اولیه زیر استفاده کنید:
- استراحت: برای مدت 48 تا 72 ساعت به ناحیه آسیب‌دیده استراحت دهید و در صورت لزوم از عصا برای حرکت استفاده کنید
- کمپرس یخ: در 48 تا 72 ساعت اول پس از آسیب، هر دو ساعت یک‌بار به مدت 20 دقیقه یخ بگذارید
- فشرده‌سازی: از باند کشی محکم برای پوشاندن ناحیه دردناک استفاده کنید
- بالا نگه‌داشتن عضو آسیب‌دیده: همیشه ناحیه آسیب‌دیده را بالاتر از سطح قلب قرار دهید
- مراقبت از ناحیه آسیب‌دیده در برابر گرما: از گرما پرهیز کنید تا افزایش خونریزی و تورم را جلوگیری کنید
- عدم مصرف نوشیدنی‌های الکلی و پرهیز از دویدن
چه زمانی هنگام بروز آسیب ورزشی به پزشک مراجعه کنیم؟
همانطور که در این مقاله اشاره شد، آسیب ورزشی، تنها مختص ورزشکاران نیست و ممکن است هر فردی با انجام فعالیت‌های بدنی روزمره دچار آسیب شود. بسیاری از دردها و آسیب‌های جزئی با چند روز استراحت قابل درمان هستند اما در صورتیکه علائم دیگری همچون تورم، کبودی یا ناتوانی در استفاده از عضو آسیب‌دیده داشته باشید یا علائم ناشی از آسیب تا چند ساعت یا چند روز ادامه داشته باشد بایستی حتماً به کلینیک فیزیوتراپی یا ارتوپدی مراجعه کنید. همچنین درصورت آسیب در ناحیه پا و شانه و ادامه درد مراجعه به کلینیک تخصصی کلینیک پا و مچ پا و همچنین کلینیک فوق تخصص دست و شانه توصیه می‌شود.
جمع‌بندی
در این مقاله به بررسی انواع آسیب های ورزشی و نحوه پیشگیری و درمان آنها پرداختیم. نکته مهم این است که هر نوع آسیب را جدی گرفته و پیش از ایجاد مشکلات جدی‌تر، اقدامات درمانی را انجام دهید. شما برای درمان انواع مشکلات اسکلتی و عضلانی می‌توانید کلینیک فوق تخصصی ارتوپدی نیاوران را انتخاب کنید. این مجموعه متشکل از بهترین و مجرب‌ترین جراحان فوق تخصص ستون فقرات و ارتوپدی است و ارائه خدمات با استفاده از جدیدترین روش های تشخیصی و درمانی و مدرن ترین تجهیزات پزشکی در سطح استانداردهای بین‌المللی همگام با مراکز مشهور و معتبر در آمریکا و اروپا انجام می‌شود.
